زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

به قلم : سید خلیل فروزنیا ؛ فوق تخصص جراحی قلب‌ و عروق ؛  فلوشیپ پیوند قلب و ریه

تحریریه زندگی آنلاین : قلب پمپی است که از بافت ماهیچه‌ای ساخته شده است. قلب دارای 4 محفظه پمپاژ است، 2 محفظه بالایی به نام دهلیز و 2 محفظه پایینی به نام بطن. دریچه‌های بین هر یک از محفظه‌های پمپاژ قلب باعث می‌شوند خون در قلب به جلو جریان یابد.

دریچه سه لتی: بین دهلیز راست و بطن راست قرار دارد

دریچه ریوی: بین بطن راست و شریان ریوی قرار دارد

دریچه میترال: بین دهلیز چپ و بطن چپ قرار دارد

دریچه آئورت: بین بطن چپ و آئورت قرار دارد

هنگامی‌که دریچه‌ها آسیب‌دیده باشند و آن­طور که باید کار نکنند، ممکن است نیاز به ترمیم یا تعویض داشته باشند. شرایطی که ممکن است باعث اختلال در عملکرد دریچه قلب شود، تنگی دریچه (سفتی) و نارسایی دریچه (دریچه نشتی) است.

هنگامی‌که یک (یا چند) دریچه تنگ می‌شود، قلب باید سخت‌تر کار کند تا خون را از طریق دریچه پمپ کند. دریچه‌ها ممکن است در اثر عفونت (مانند تب روماتیسمی یا استاف) و پیری باریک و سفت شوند. اگر یک یا چند دریچه نشتی داشته باشد، خون به سمت عقب نشت می‌کند، به این معنی که خون کمتری در جهت درست پمپاژ می‌شود. بر اساس علائم و وضعیت کلی قلب، پزشک تصمیم می‌گیرد که دریچه(های) بیمار باید با جراحی ترمیم شده یا تعویض شوند.

هر دریچه دارای فلپ­هایی است که به آن­ها لت هایی برای دریچه‌های میترال و سه لتی و کاسپ برای دریچه‌های آئورت و ریوی گفته می‌شود. این فلپ­ها باید در هر ضربان قلب یک‌بار باز و بسته شوند. دریچه‌هایی که به‌درستی باز یا بسته نمی‌شوند، جریان خون را از طریق قلب به بدن مختل می‌کنند.

در جراحی دریچه قلب، جراح دریچه یا دریچه‌های آسیب‌دیده بیمار را ترمیم یا تعویض می‌کند. بسیاری از روش‌های جراحی را می‌توان برای ترمیم یا جایگزینی دریچه‌های قلب استفاده کرد، ازجمله جراحی قلب باز یا جراحی قلب با حداقل تهاجم.

نوع جراحی دریچه قلب موردنیاز به عوامل مختلفی ازجمله سن، سلامتی و نوع و شدت مشکل دریچه قلب بستگی دارد.

بیشتربخوانید:

مشکل برای دریچه قلب

انواع جراحی دریچه قلب

دو نوع گزینه جراحی دریچه قلب عبارت‌اند از:

جراحی ترمیم دریچه برای تعمیر دریچه آسیب‌دیده یا معیوب و درعین‌حال حفظ بسیاری از بافت‌های خود فرد. دریچه میترال رایج­ترین دریچه برای ترمیم است، اما جراحی ترمیم می‌تواند مشکلات دریچه ­های آئورت و سه لتی را نیز درمان کند.

جراحی تعویض دریچه برای برداشتن دریچه معیوب و جایگزینی آن با دریچه بیولوژیکی (بافت خوک، گاو یا انسان) یا مکانیکی (فلزی یا کربنی). همه جایگزین‌های دریچه زیست سازگار هستند، به این معنی که سیستم ایمنی شما دریچه جدید شما را رد نمی‌کند.

عمل تعویض دریچه قلب چگونه انجام می‌شود؟

اگر دریچه قلب شما به‌شدت آسیب‌دیده است و قابل‌ترمیم نیست، ممکن است نیاز به جراحی برای جایگزینی آن با دریچه مکانیکی یا بیولوژیکی جدید باشد. به‌طور سنتی، جراحی قلب باز برای ترمیم یا جایگزینی دریچه‌های قلب استفاده می‌شود. این به این معنی است که یک برش بزرگ در قفسه سینه ایجاد می‌شود و قلب برای مدتی متوقف می‌شود تا جراح بتواند دریچه (ها) را ترمیم یا جایگزین کند.

اما امروزه تکنیک‌های جدیدتر و کمتر تهاجمی برای جایگزینی یا ترمیم دریچه‌های قلب ایجاد شده است. روش‌های کم تهاجمی برش‌های کوچک‌تری ایجاد می‌کنند و به معنای درد کمتر پس از جراحی و مرخص شدن سریع‌تر  از بیمارستان است.

دریچه قلب بیمار ممکن است با استفاده از یک حلقه برای حمایت از دریچه آسیب‌دیده ترمیم شود، یا ممکن است کل دریچه برداشته شده و با یک دریچه مصنوعی جایگزین شود. دریچه‌های مصنوعی از پلاستیک یا بافت با پوشش کربن (ساخته شده از دریچه‌های حیوانی یا دریچه‌های انسانی گرفته شده از اهداکنندگان) ساخته شوند.

 بیشتربخوانید:

مراقبت های پس از عمل جراحی قلب باز که باید در خانه انجام دهید

تعویض دریچه قلب به روش کم تهاجم یا کاتتری چیست؟

در تعویض دریچه به روش کاتتری برخلاف روش سنتی، نیازی به ایجاد برشی بزرگ در قفسه سینه نبوده و تنها با ایجاد چند برش کوچک انجام می شود. در این روش، ابتدا یک خط وریدی از بیمار گرفته شده و سپس دارو هایی جهت بیهوشی، رقیق شدن خون و پیشگیری از عفونت به او داده می شود. جراح یک رگ خونی را در ناحیه کشاله ران یا قفسه سینه انتخاب کرده و کاتتری را به آن وارد می کند. کاتتر یک لوله پلاستیکی نازک است که به داخل رگ خونی وارد می شود.

سپس، پزشک جهت هدایت مناسب کاتتر به قلب و قرار دادن دریچه در جای مناسب خود از روش های تصویر برداری اشعه ایکس یا فرا صورت استفاده می کند. دریچه جدید بر روی یک بالون در کاتتر سوار شده و با رسیدن به محل مناسب بالون متورم می شود. با بزرگ شدن بالون یاد شده، دریچه جدید در محل خود جای گرفته و بالون پس از کوچک شدن به بیرون از بدن کشیده می شود. در حین این فرایند، تیم درمان علائم حیاتی بیمار از جمله فشار خون، ضربان قلب، ریتم قلب و تنفس را به دقت پایش می کنند.

پس از اتمام فرایند، بیمار یک شب را در بخش مراقبت های ویژه (ICU) سپری کرده تا وضعیت سلامت او پایش شود. مدت بستری شدن بیمار در بیمارستان به عوامل مختلفی بستگی داشته اما برخی افراد می توانند روز بعد از فرایند به خانه مرخص شوند. قبل از ترخیص، تیم درمان نحوه مراقبت از جای زخم ها و پایش علائم و نشانه های عفونت را به بیمار و همراهان او آموزش می دهند. علائم هشدار دهنده عفونت شامل تب، افزایش درد، قرمزی، تورم و خروج ترشحات از ناحیه ورود کاتتر هستند.

همچنین، دارو هایی نیز برای بیمار تجویز می شود که موارد زیر نمونه آن ها هستند:

رقیق کننده های خون: دارو های رقیق کننده خون، جهت پیشگیری از تشکیل لخته های خونی تجویز می شوند. پزشک مدت مورد نیاز مصرف این دارو ها را برای بیمار معین خواهد کرد. افراد همواره باید دارو های خود را به گونه توصیه شده مصرف کنند.

دارو های آنتی بیوتیک: دریچه های مصنوعی قلب می توانند به عفونت های باکتریایی دچار شوند. اغلب باکتری های ایجاد کننده این نوع عفونت، از باکتری های دهان منشا می گیرند. بهداشت مناسب دهانی و دندانی می تواند به پیشگیری از عفونت های یاد شده کمک کند. قبل از انجام برخی فرایند های دندانپزشکی نیز، برخی آنتی بیوتیک ها تجویز می شوند.

پزشک جهت اطمینان از عملکرد مناسب دریچه جدید، انجام آزمایش های تصویر برداری و دوره ای را تجویز می کند. در صورت ابتلا به علائم جدید یا بدتر شدن علائم قبلی، باید این موضوع را با پزشک خود مطرح کرد. موارد زیر از جمله این علائم هستند:

گیجی

درد قفسه سینه

علائم یا نشانه های عفونت

خستگی شدید با فعالیت

مشکلات تنفسی

تپش قلب

ادم یا تورم شکم، پا و مچ آن

افزایش ناگهانی وزن در اثر احتباس مایعات

در صورت مشاهده موارد زیر باید فورا به پزشک مراجعه شود:

احساس درد، تنگی یا فشار در قفسه سینه

تنگی شدید و ناگهانی نفس

غش کردن

عمل تعویض دریچه قلب چند ساعت طول می‌کشد؟

ترمیم و تعویض دریچه قلب از طریق جراحی و تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود، بنابراین شما در طول عمل در خواب خواهید بود.

در طول جراحی معمولی، جراحان قلب شما را در حین کار بر روی دریچه یا دریچه‌ها متوقف می‌کنند. شما به یک دستگاه قلب و ریه متصل خواهید شد که عملکرد پمپاژ قلب شما را بر عهده می‌گیرد، به‌طوری‌که بدن شما همچنان جریان خون غنی از اکسیژن را دریافت می‌کند.

بسته به تعداد دریچه‌هایی که نیاز به ترمیم یا تعویض دارند، جراحی حداقل دو ساعت یا بیشتر طول خواهد کشید.

شما در اتاق ریکاوری یا بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) از خواب بیدار خواهید شد.

حدود یک هفته در بیمارستان بستری می­شوید. سرعت بهبودی شما پس از جراحی تا حد زیادی به میزان سلامتی شما قبل از جراحی بستگی دارد.

اگر جراحی کم تهاجمی داشته باشید، قلب شما متوقف نمی‌شود و از دستگاه قلب و ریه استفاده نمی‌شود. در این صورت مدت‌زمان بستری شدن شما در بیمارستان کوتاه‌تر و بهبودی سریع‌تر از جراحی قلب باز معمولی خواهد بود.