به قلم : پروفسور کامران آزما ؛ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی – استاد دانشگاه
تحریریه زندگی آنلاین : یکی از قسمت های شایع درد در سیستم اسکلتی و عضلانی بدن شانه است . بطور متوسط تا یک پنجم افراد بزرگسال به درجاتی از درد های ناحیه شانه شاکی هستند که در زنان شیوع بالاتری نسبت به مردان دارد. تا یک سوم مبتلایان اظهار می دارند که کار کردن و انجام بعضی از مهارت ها و فعالیت های روز مره آنان با مشکل همراه است.
اهمیت ندادن به دردهای شانه ای
علیرغم اینکه در تعداد قابل توجهی از افراد این درد ها مدت زیادی طول کشیده است و درگیر آن هستند، ولی توجه کافی به آن نداشته و بدلیل ماهیت دوره ای آن مراجعه ای جهت بررسی و درمان به متخصص هم ندارند. طبق ارزیابی ها تنها 30 درصد افراد پیگیر مشکلات شانه خود از طریق مراجعه به پزشک عمومی، متخصص و یا فیزیوتراپیست می باشند. بعضی از مشکلات شانه اگر به موقع تشخیص داده نشود و یا اینکه بخوبی درمان نشوند، مسیر افزایشی و صعودی دارند. بعنوان مثال گیر افتادن و تحت فشار قرار گرقتن تاندون های شانه در موارد مزمن می تواند منجر به ایجاد تغییرات ساییدگی و نهایتا پارگی آنها گردد.
بیشتربخوانید:
به این دلایل بازو درد را جدی بگیرید
بروز نشانه های دیگر بیماریها در ناحیه شانه
در اکثر مواقع و تا 80 درصد موارد دردهای ناحیه شانه ناشی از صدمه، آسیب و یا التهاب بافت نرم ، تاندون و عضلات اطراف شانه است. اما این همه ماجرا نیست شانه درد میتواند نشانه ای از یک بیماری زمینه ای دیگر از جمله بیماری های غدد درون ریز نظیر مشکلات تیروید و یا دیابت باشد و یا گاهی اوقات نشان دهنده وجود مشکلاتی در سایرسیستم های بدن از جمله بیماریهای قلبی، ریوی، گوارشی است. درحدود 5 درصد از موارد درد های شانه هم منشا گردنی دارند. لذا بایستی درد های ناحیه شانه را جدی گرفت. در صورت انتشار درد از شانه به قسمت های مجاور آن نظیر بازو ، دست ، گردن ،پشت و یا سینه و شکم و یا همراهی با سایر علایم نظیراحساس ضعف و کرختی بازو نیاز به مراجعه پزشک و گرفتن شرح حال و معاینه دقیق از بیمار و درصورت لزوم انجام آزمایشات و تصویر برداری های بیشتر است . در اینجا سعی میکنم با ذکر مثالهایی جدی بودن درد های شانه را به افراد مبتلا گوشزد نمایم .
شانه یخ زده یا منجمد
شانه منجمد یکی از حالات وشرایط درد ناک است که با کاهش دامنه حرکتی مفصل شانه همراه است . در زنان شیوع بالاتری دارد . شانه منجمد با شیوع دو درصدی در جامعه معمولا افراد سنین 40 تا 60 را درگیر می کند و که در تعداد قابل توجهی از این افراد علت سیستمیک و یا موضعی واضحی برای آن یافت نمی شود و اصطلاحا آنرا اولیه می نامیم . ولی در موارد ثانویه ، دیابت را می توان بعنوان شایع ترین علت زمینه ای مرتبط با این مشکل دانست. در حالی که شانه های منجمد شده بدون علت زمینه ای حتی در موارد درمان نشده در یک فرایند 20 تا 24 ماهه سیر رو به بهبودی را دارند، موارد ثانویه آن معمولا شدیدتر و به درمانها مقاوم تر هستند و پیش آگهی خوبی ندارند و درمان آن به درمان علت زمینه ای آن هم بستگی دارد. بیماران مبتلا به شانه منجمد در ابتدا متوجه دردناک شدن حرکات شانه بخصوص در چرخش خارجی آن می شوند که به تدریج از شدت درد کاسته و محدودیت حرکات افزایش می یابد.
بیشتربخوانید:
رابطه شانه منجمد با بیماری دیابت
همانگونه که ذکر شد این عارضه میتواند ثانویه و ناشی از بیماری های دیگری از جمله دیابت بروز نماید، احتمال ابتلا به این عارضه در بیماران دیابتی تا 25 در صد هم گزارش شده است، یعنی 5 تا ده برابر سایر افراد! در واقع شانه منجمد و التهاب تاندون های روتاتور کاف دو مورد از شایع ترین مشکلات شانه در بیماران دیابتی است. از طرفی در مجموع میتوان گفت بطور متوسط تا 30 درصد از افراد مبتلا به کپسولیت شانه دیابتی هستند. از موارد شانه های منجمد مرتبط با دیابت نزدیک به نیمی از افراد یا برایشان قبلا تشخیص دیابت گذاشته شده استیا افراد پیش دیابتی با تست تحمل گلوکوز غیر طبیعی می باشد. اگرچه احتمال بروز شانه منجمد در افراد با سنین بالاتر و دیابت های مزمن بالاتر است، ولی بدلیل گفته شده، توصیه بر این است که بیماران با تشخیص بالینی شانه منجمد، حتی علی رغم نداشتن سایر علایم دیابت از نظر احتمال بالا بودن قند خون و زمینه های پیش دیابتی مورد ارزیابی قرار گیرند، چرا که نتیجه درمان و پیش آگهی بیماران مبتلا به شانه منجمد در زمینه دیابت ضعیف تر است و روند درمانی این بیماران به نظارت و پیگیری بیشتری نیاز دارد. در صورت ابتلا به دیابت، دیابت به عنوان یک عامل و فاکتوری که میتواند ریسک و احتمال ایجاد آرتروز و ساییدگی مفصل شانه را افزایش دهد نیز شناخته شده است.
بیشتربخوانید:
علت درد ناگهانی در شانه چیست ؟ علائم و راه درمان
رابطه شانه منجمد با بیماری های غدد
مشکلات و درد های شانه رابطه با سایر بیماری های غدد هم دارد. درد و دردناک بودن شانه در لمس همراه با احساس خشکی در شانه ها میتواند از نشانه های کم کاری تیروئید باشد . البته این افراد ممکن است همزمان از سایر علایم کم کاری تیروئید نظیر احساس ضعف و خستگی کرامپ های عضلانی و خشکی و رنگ پریدگی پوست هم شاکی باشند. بررسی ها هم نشان میدهد که احتمال کم کاری تیروئید در افراد با شانه منجمد به میزان قابل توجهی بالاتر است و در این افراد علاوه بر اینکه شدت درگیری بالاتر است، احتمال دو طرفه بودن درگیری شانه هم بیشتر است و معمولا از دردهای عضلانی اطراف شانه هم رنج می برند. البته لازم است اینگونه بیماران از لحاظ احتمال سایر علل درد شانه مورد معاینه و ارزیابی کامل قرار گیرند.
رابطه شانه یخ زده با بیماری های سیستمیک
بعضی دیگر از بیماری های سیستمیک نظیر پلی میالزیا روماتیکا هم ممکن است در ابتدا با درد های کمربند شانه ای خود را نشان دهند. در یک بیمار بالای سن 65 و شروع تازه درد در هر دو شانه و بازو این بیماری مطرح می شود و جز تشخیص های افتراقی در نظر می گیریم. موارد تشخیص داده نشده و بدون درمان آن منجر به ناتوانی قابل توجه در انجام فعالیت های روزمره زندگی میگردد و اگر چه این مشکل شایعی نیست، ولی به اهمیت آن زمانی پی میبریم که این حالت ممکن است در همراهی با حالتی بنام ارتریت جانت سل باشد که از عوارض آن می توان به سکته های مغزی و یا کوری اشاره کرد. همچنین در حدود 2 درصد بیماران با تشخیص روماتیسم مفصلی بخصوص در سنین بالا در ابتدا تنها با نشانه های التهابی در یک مفصل شانه بروز کرده اند .
بیشتربخوانید:
مرهم تغذیه بر درد پنهان آرتریت
رابطه شانه منجمد با استرس و افسردگی
ارتباط نزدیکی هم بین میزان افسردگی ، اضطراب و دردهای طولانی شانه وجود دارد. البته استرس های مزمن باعث میشود دردهای ناشی از یک مشکل فیزیکی کوچک را بیش از حد احساس نماییم. انقباض و سفتی عضلات اطراف شانه از جمله تراپز می تواند از دیگر علل افزایش درد های ناحیه گردن و شانه در افراد با سطوح بالای استرس باشد. در واقع فشار ها و تنش های عصبی و روحی منجر به تنش های عضلانی میشود و این در افرادی که راستای قامتی نامناسب و نشستن ها و ایستادن های غیر اصولی دارند نمود بیشتری می یابد.
بیشتربخوانید:
پارگی تاندون شانه و راهکارهای درمان
سایر بیماری های مرتبط با شانه یخ زده
از طرف دیگر به دردهای ناشناخته شانه بخصوص در صورت عدم تغییر آن با حرکات گردن ، شانه و یا بازو بایستی توجه بیشتری کرد چرا که ممکن است منشا این درد ها از جای دیگر و به اصطلاح ارجاعی بوده و مرتبط به مشکلات در سایرارگانها و سیستم های بدن باشد. سیستم قلبی عروقی، سیستم ریوی و مشکلات دستگاه گوارش و حتی آسیب های ناحیه لگن ممکن است تظاهراتی بصورت دردهای شانه داشته باشد. بنابراین همه درد های ناحیه شانه از خود شانه نیست و میتوان گفت شانه جز جاهایی است که بیشترین درد های ارجاعی را دارد گردن، شبکه عصبی بازویی، دیافراگم و مدیاستن از محل های شایع ایجاد کننده درد های ارجاعی به شانه است. اینگونه درد ها معمولا ثابت هستند، ولی ممکن است حالت رفت و برگشتی داشته باشند. بیماران با این دسته از مشکلات از نوعی دردهای مبهم و یا حتی تیز و گاهی شبیه به دردهای خنجری که گاهی با اختلال حس و احساس گز گز همراه است شاکی هستند. اختلال عملکرد مهره های گردن ناشی از آرتروز یا آسیب دیسک های بین مهره ای میتواند باعت درد شانه شود. همان گونه که ذکر شد 5 درصد موارد دردهای شانه ناشی از مشکلات گردن است. آبسه های زیردنده ای و ابسه های کبدی ، کولیک های صفراوی، التهاب مزمن لگن از جمله مشکلاتی هستند که با تحریک ناحیه دیافراگم میتوانند منجر به دردهایی شوند که انتشار آن در ناحیه شانه باشد. بعنوان مثال درد های راجعه شانه سمت راست بخصوص در همراهی با دردهای شکمی میتواند نشانه ای از التهاب و یا سنگ کیسه صفرا باشد. در یک نوع نادر از تومورهای ریه به نام پان کوست هم درد شانه میتواند از شایع ترین علایم و نشانه های آن باشد. این نوع تومور بدلیل درگیری بالاترین قسمت ریه ها معمولا با علایم تنفسی همراه نیست و در صورت فشار و دست اندازی به مهره ها، دنده ها و اعصاب و عروق مجاور، میتواند منجر به شانه درد گردد و بیمار علاوه بر آن احساس ضعف و کرختی و درد در بازوها را هم حس کند و با پیشرفت تومور درد های ناحیه پشت و زیر بغل هم داشته باشند. لذا در صورت شک به درد های ارجاعی بایستی شرح حال دقیقی از نظر سابقه مشکلات گوارش ، تنفسی، مشکلات زنانگی و حتی سابقه تب، تعریق و کاهش وزن را پرسید.
بیشتربخوانید:
رژیم غذايی در بیماری آرتریت روماتوئید
