زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

د‌کتر آزاده نجارزاده : متخصص تغذیه و رژیم درمانی ؛ دانشیار گروه تغذیه و سرپرست مرکز تحقیقات تغذیه و امنیت‌غذایی دانشگاه علوم پزشکی یزد

تحریریه زندگی آنلاین : ویتامین D، یک ویتامین محلول در چربی است که نقش‎های مهمی را در بدن ایفا می‎کند. این ماده مغذی برای عملکرد صحیح سیستم ایمنی بسیار اهمیت دارد. سوالی که این روزها ذهن بسیاری از افراد را درگیر کرده است این است که آیا مصرف مکمل ویتامین D می‎تواند بدن را در برابر خطر کرونا ویروس واکسینه کند یا حداقل خطر ابتلا به این عفونت را کاهش دهد؟ در حال حاضر بهترین راه پیشگیری از ابتلا به این بیماری می‎باشد که با رعایت بهداشت مناسب و فاصله‎گذاری اجتماعی تا حد زیادی می‌توان به این هدف دست پیدا کرد. اما مطالعات اخیر نشان داده‎اند که بیماران مبتلا به کووید-19 که در بیمارستان بستری هستند و مقادیر سرمی ویتامین D در آنها کافی است، کمتر دچار بدحالی و مرگ می‎شوند.

 بیشتربخوانید:

ویتامین دی داروی کرونا نیست

نحوه تأثیر ویتامین D بر سیستم ایمنی

ویتامین D برای عملکرد صحیح سیستم ایمنی (که خط اول مقابله در برابر عفونت و بیماری می‎باشد)، ضروری است. این ویتامین اثرات ضد التهاب و تنظیم کننده پاسخ‎های ایمنی را دارد و در فعال‎سازی سیستم دفاعی بدن نقش مهمی را ایفا می‎کند. در واقع ویتامین D عملکرد سلول‎های T و ماکروفاژ‎ها را (که از سیستم‎های دفاعی بدن می‎باشند)بهبود می‎بخشد.

در واقع مقادیر کم ویتامین D با افزایش آسیب‎پذیری به عفونت و بیماری و اختلالات مرتبط با سیستم ایمنی مرتبط است. بعنوان مثال کمبود ویتامین D با افزایش خطر بیماری‎های تنفسی نظیر سل، آسم و COPD (بیماری مزمن انسداد ریه) و عفونت‎های ویروسی و باکتریایی مرتبط است. همچنین کمبود ویتامین D با کاهش عملکرد ریه نیز ارتباط دارد که می‎تواند توانایی بدن را در مبارزه با عفونت‎های تنفسی تحت تأثیر قرار دهد.

 بیشتربخوانید:

کمبود ویتامین D خطر کدام بیماری ها را افزایش می دهد؟

آیا ویتامین D می‎تواند در مقابل خطر کووید-19 از ما محافظت کند؟

در حال حاضر درمان قطعی برای کووید-19 یافت نشده است، اما مطالعات کمی اثر مکمل‎یاری با ویتامین D را برای ویروس کرونا مورد بررسی قرار داده‎اند. آنالیز داده‎های 235 فرد مبتلا به کووید-19 بستری در بیمارستان نشان داد که در بیماران بالاتر از 40 سال که دارای سطوح کافی ویتامین D می‎باشند 5/51 درصد احتمال بروز عوارض شدید شامل هیپوکسی، بیهوشی و مرگ نسبت به کسانی که کمبود ویتامین D دارند کمتر است.

مطالعات مختلف نیز حاکی از این است که کمبود ویتامین D می‎تواند سیستم ایمنی را تحت‎الشعاع قرار داده و باعث پیشرفت ناراحتی‎های تنفسی شود. به طور کلی در ناراحتی‎های تنفسی (غیر از عفونت کرونا) مطالعات حاکی از تصویر مثبت ویتامین D بر پیشگیری از عفونت‎های تنفسی است.

یک مطالعه مروری جدید بر روی 11321 نفر از 14 کشور نشان داد که مکمل‎یاری با ویتامین D در تمامی افراد (افراد دچار کمبود و غیر کمبود) ریسک عفونت تنفسی حاد را تا 12 درصد کاهش می‎دهد و البته این تأثیر در افراد دچار کمبود قوی‎تر است.

همچنین این بررسی نشان داد که دوز‎های پایین‎تر که روزانه یا هفتگی مصرف شود، بیشتر از دوز‎های بالا مؤثر است.

مکمل‎یاری با ویتامین D همچنین خطر مرگ و میر را در افراد مسن (که یکی از گروه‎های در معرض خطر بالا برای ابتلا به کووید-19 محسوب می‎شوند) کاهش می‎دهد.

بیشتر بخوانید:

رابطه ویتامین دی با کبد چرب

راه های تامین ویتامین D کدام است؟

حقایقی جالب درباره ویتامین

در عفونت کرونا، فرآیندی به نام طوفان سایتوکینی اتفاق می‎افتد، یعنی آبشاری از ترکیبات التهابی به سرعت به راه می‎افتد که باعث تشدید سریع علائم به صورت بسیار پیش‎رونده می‎گردد. این ترکیبات ترشح شده از سلول‎ها (سایتوکین‎ها) پروتئین‎هایی هستند که بخش جدایی‎ناپذیر از سیستم ایمنی می‎باشند و برخی از آنها اثرات پیش‎التهابی (ایجاد کننده التهاب) و برخی نیز اثرات ضد التهابی دارند. در برخی از شرایط سایتوکین‎ها می‎توانند باعث تخریب سلول‎ها و بافت‎ها شوند.

طوفان سایتوکینی در واقع به آزاد شدن کنترل نشده سایتوکین‎ها پیش‎التهابی گفته می‎شود که در پاسخ به عفونت یا عوامل دیگر ایجاد می‎شود. این آزادسازی تنظیم نشده باعث تشدید و پیشروی بیماری و آسیب بافت‎ها می‎گردد. در واقع در عفونت کووید-19 این طوفان سایتوکینی است که باعث آسیب چندگانه به ارگان‎های مختلف می‎گردد. نتایج مطالعات حاکی از این است که مکمل ویتامین D می‎تواند از طوفان سایتوکینی که در عفونت کووید-19 اتفاق می‎افتد، پیشگیری نماید. با وجود تحقیقات مختلف در این زمینه باید به خاطر داشته باشیم که مکمل ویتامین D به تنهایی نمی‎تواند بدن را از ابتلا به کرونا حفظ نماید.

توصیه می‎شود که ابتدا سطح ویتامین D خون خود را چک کنید و بعد با مشورت با متخصص تغذیه و یا پزشک دوز 400-1000 واحد بین‎المللی (برحسب میزان کمبود) را به صورت روزانه مصرف نمایید تا سطح ویتامین D خون شما به حد مطلوب برسد، البته ممکن است برخی از افراد به دوز‎های بالاتر از این مقدار نیاز داشته باشند.

بنابراین پیش از مصرف هرگونه مکمل ابتدا با پزشک خود در این زمینه مشورت کنید و سپس دوز مناسب را دریافت نمایید. ضمن آنکه به یاد داشته باشید رعایت بهداشت و فاصله اجتماعی هنوز جزء مهم‎ترین کارها در خصوص پیشیگری از ابتلا به کرونا می‎باشند.