گفتگو : سمانه چهاردولی
تحریریه زندگی آنلاین : مدتی است شیوع کرونا همه چیز را تحت شعاع خود قرار داده است. میزان بالای مرگ‌ومیر و سرعت شیوع باعث شده تا مردم از این ویروس وحشت داشته باشند. اما در این شرایط عده‌ای به‌عنوان سربازان خط مقدم علیه این بیماری مبارزه همه جانبه می‌کنند بدون آنکه ترسی از این ویروس داشته باشند. این افراد جان خود را برای مقابله با این بیماری به خطر می‌اندازند تا جان انسان‌های بسیاری را نجات دهند که تاکنون نیز هزاران پرستار و پزشک جانشان را در این مسیر از دست داده‌اند. یکی از پزشکانی که بدون ملاحظه و نگرانی وارد عرصه مبارزه با کرونا شده‌اند، دكتر سعيد كلانتری است. ایشان دارای تخصص عفوني و فوق تخصصHIV است و محقق اصلی کارآزمایی بالینی واکسن رازی کووپارس در بیمارستان رسول اکرم است.دکترکلانتری که مدرک تخصص و فوق تخصص خود را از دانشگاه علوم پزشكي تهران گرفته، در سال 1358 در ساري به دنیا آمد. سال88 ازدواج کرد که نتیجه این ازدواج 2 فرزند که یکی پسر 4 ساله و دیگری دختر 8 ساله است. وی علاقه زیادی به ورزش به‌ویژه فوتبال دارد و پرسپولیسی است. وی با تأکید بر اینکه علاقه زیادی به فوتبال دارم گفت: با وجود این علاقه به فوتبال، وقتی برای بازی ندارم، اما برای تماشای فوتبال وقت می‌گذارم. آخرین زمانی که بازی پرسپولیس را دیدم، زمان مربیگری برانکو بود، زیرا در آن زمان تیم روان بازی می‌کرد و جذاب بود، اما پس از آن دچار رکود شد که همین امر باعث شد علاقه به تماشای فوتبال را از دست بدهم. این متخصص عفونی رفتن به کافی‌شاپ رفتن، گوش کردن به موسیقی و شعر نو را از دیگر علاقه‌های خود اعلام کرد.
بیشتربخوانید:
کرونا باعث ناشنوایی عصبی می‌شود
آنچه در ادامه آمده، نتیجه گفت‌وگوی اختصاصی زندگی آنلاین با دکتر سعید کلانتری متخصص عفونی و فوق تخصص ایدز است.
نام و نام خانوادگی: سعید کلانتری
متخـــصص بیماریــهای عفونی و فلـــوشیپ فوق تخـــصصی ایــدز بالینی
تخصص: بیماریهای عفونی و گرمسیری دانشگاه علوم پزشکی تهران...................... ۱۳۸۵-۱۳۸۹
فلوشیپ فوق تخصصی: ایدز بالینی دانشگاه علوم پزشکی تهران............................... ۱۳۹۲-۱۳۹۳
پزشک متخصص عفونی در بیمارستان واسعی سبزوار ................................................. ۱۳۸۹-۱۳۹۲
هیات علمی و استادیار دانشگاه علوم پزشکی سبزوار ...................................................... ۱۳۸۹-۱۳۹۱
فوکال پوینت HIV دانشگاه علوم پزشکی سبزوار ............................................................. ۱۳۸۹-۱۳۹۲
معاونت آموزشی بیمارستان واسعی سبزوار ................................................................... ۱۳۹۱-۱۳۹۲
عضو هیات علمی و استادیار دانشگاه علوم پزشکی ایران از ........................................... ۱۳۹۴ تا کنون
فوکال پوینت HIV دانشگاه علوم پزشکی ایران از............................................................ ۱۳۹۳ تا کنون
عضو کمیته تدوین دستورالعمل های کشوری ایدز ............................................................در حال حاضر
معاونت درمان بیمارستان حضرت رسول اکرم ................................................................در حال حاضر
آقای دکتر کلانتری در ابتدا لطفا بفرمایید چطور شد به تحصیل پزشکی روی آوردید؟
دوران دبيرستان خود را در ساري گذراندم و علاقه زیادی به پزشکی نداشتم. درسم خوب بود و بیشتر به رشته‌های مرتبط با ریاضی علاقه داشتم، اما به‌واسطه علاقه و احترامی که برای پدرم قائل بودم، به خواسته‌اش احترام گذاشتم و پزشک شدم. پدرم راننده اتوبوس بود و چون خودش نتوانسته بود تحصيل کند، ما را تشويق كرد درس بخوانيم و با توجه به علاقه‌ای كه به رشته پزشكي داشت، دوست داشت فرزندانش پزشك شوند. خواهرم که از همه ما بزرگ‌تر است، در رشته پزشکی دانشگاه تهران و مامايي ساری قبول شد. اما چون رشته مامایی در ساری بود و لازم نبود از محل زندگی دور شود، با وجود مخالفت پدرم و اصرار ایشان برای تحصیل در رشته پزشکی، در رشته مامایی در ساری تحصيل كرد. پس از آن نوبت به برادر بزرگم رسید، اما او با وجود رتبه خوبی که به دست آورد، علاقه‌ای به پزشکی نداشت و در رشته كامپيوتر مشغول به تحصیل شد که اکنون دکترای کامپیوتر دارد. در نهایت نوبت به من رسید تا خواسته پدرم را برآورده کنم. من نیز به رشته ریاضی علاقه داشتم، اما به دلیل احترامی که برای پدر و تلاش‌های او قائل بودم، در رشته پزشكي تحصيل كردم. ابتدا پزشكي عمومي را در دانشگاه آزاد تهران قبول شدم و چون اعتقادی به توقف نداشتم، تخصص رشته عفونی و فوق تخصص ایدز را در دانشگاه علوم پزشكي تهران گرفتم که اکنون در تهران ساكن هستم و در خدمت بيماران در بیمارستان رسول اکرم هستم.
بیشتربخوانید:
توصیه به مبتلایان صرع در پاندمی کرونا
رشته عفونی چالش‌های خاصی دارد که مهم‌ترین آنها خطر انتقال ویروس است. چرا این رشته را برای ادامه تحصیل انتخاب کردید؟
زمانی که دوران تحصیل من در پزشكي عمومي تمام شد، احساس كردم علاقه من به تحصیل كامل نشده و از تحصیل ارضا نشدم و در اصل پزشکی عمومی را کامل نمی‌دانستم، بنابراین تصمیم گرفتم تخصص بگيرم. همزمان دوران خدمت سربازی‌ام فرا رسیده بود و در شهريور85 برای گذراندن دوران سربازی به آبیک قزوين رفتم. در دوران سربازي بعدازظهرها کتاب‌های تخصصی پزشکی و دانشگاه ی می‌خواندم تا بتوانم امتحان تخصصي بدهم. به دلیل مطالعات گسترده و هدفمندی که داشتم، در همان دوران امتحان تخصص دادم و در رشته‌های عفوني، جراحي عمومي و داخلي قبول شدم، اما به دلیل آنکه علاقه‌ای به جراحی نداشتم، تخصص خود را در رشته عفوني از مهر85 شروع كردم.
برای تحصیل در کدام دانشگاه هدف‌گذاری کردید؟
اولویت من در انتخاب دانشگاه برای تحصیل، دانشگاه تهران و رشته عفوني بود. دليل انتخاب رشته عفوني هم وجود استادهاي دانشگاهم بود كه خيلي دوستشان داشتم. از سوی دیگر حس می‌کردم رشته‌های داخلي خيلي علمی‌تر است، ولي رشته‌های جراحي كار دست و بيشتر هنري است، بنابراین علاقه‌ای به جراحی نداشتم. از سال85 تا 89 در دانشگاه تهران دستياري خواندم و سال 89 فارغ‌التحصیل شدم. طرح پزشکی را 3 سال در سبزوار به‌صورت هيات علمي با ضريب K گذراندم. در اواخر طرحم، امتحان فلوشيپ دادم و در دانشگاه تهران قبول شدم. یک سال فلوشيپ را در اين دانشگاه گذراندم، تا اينكه از سمت وزارت بهداشت كنفرانس HIV برگزار كردند كه در اين كنفرانس خانم دكتر طالبي طاهر به من پيشنهاد دادند در دانشگاه علوم پزشكي ايران در بيمارستان رسول اكرم(ص) كار كنم و از سال 92 در اين بيمارستان مشغول به كار هستم.
شما در بحث مبارزه با کرونا نقش برجسته‌ای دارید و اکنون براي كارآزمايي باليني واكسن رازي برگزیده شدید. با وجود این همه متخصص عفونی، دلیل انتخاب شما چه بوده است؟
یکی از مراکزی که روی تولید واكسن كرونا کار می‌کند موسسه رازي است، اما تولید واکسن روند خاص خودش را دارد. هر شركت تولید واکسن، براي ساخت محصول بايد كارآزمايي باليني انجام دهد كه در فاز انساني نياز به تيمي دارد كه اين كار آزمايي باليني را انجام دهد. در دانشگاه ايران كارآزمايي، توسط دكتر سليماني(اپيدميولوژيست) انجام می‌شود و براي كارآزمايي داروي فاويپيراوير در چند شهر انجام شد که در بيمارستان رسول اكرم نیز كارآزمايي باليني را انجام داد. من از سر این موضوع با دکتر سلیمانی آشنا شدم. موسسه رازی کارآزمایی بالینی واکسن رازی را به دکتر سلیمانی پیشنهاد داد و دکتر سلیمانی، کارآزمایی بالینی رازی را به من پیشنهاد داد. من از موسسه رازی بازدید کردم و پس از آنکه توضیحات لازم را شنیدم، احساس کردم محصول مناسب و بهتر بگویم ایده‌آلی است و می‌تواند در درمان کرونا مؤثر باشد، بنابراین کارآزمایی بالینی را قبول کردم و بعد از کارآزمایی حیوانی، اکنون کار کارآزمایی بالینی انسانی رازی در بیمارستان رسول اکرم زیر نظر من انجام می‌شود.
چگونه کارآزمایی انسانی انجام می‌شود و نمونه‌ها چگونه انتخاب می‌شوند؟
فاز نخست این واکسن روی 133 نفر و در 4 گروه با دوز 5، 10، 20 و یک گروه شاهد انجام شد که با هدف سنجش ایمنی‌زایی و انتخاب دوز مؤثر صورت پذیرفت. این افراد به‌صورت داوطلب اعلام آمادگی کردند و افرادی سالم هستند که به‌صورت دقیق بررسی و معاینات لازم روی آنها قبل از تست انجام شد و پس از تزریق نیز تحت نظر قرار گرفتند.
بیشتربخوانید:
ویتامین دی داروی کرونا نیست
در مورد واکسن ایرانی حاشیه‌هایی مطرح می‌شود. در مورد واکسن رازی کووپارس عوارض یا مشکلاتی پیش نیامده است؟
خوشبختانه پس از تزریق واکسن، عوارض جدی در افراد شاهد نبودیم. البته عوارضی تنها در برخی دریافت کنندگان واکسن مشاهده شد که در حد سردرد، تب مختصر و درد محل تزریق بود که به‌طور طبیعی در هر واکسنی وجود دارد و قابل پیش‌بینی بود.
کار پزشکی دائم با بیمار و بیماری سروکار دارد، این شغل شما را خسته نکرده است؟
تحصیل در رشته پزشکی دوره‌ای طولانی است و جامعه پزشكي تا وارد كسب درآمد از این تخصص بشود و بتواند زندگي تشكيل بدهد، در دهه چهارم زندگي قرار می‌گیرد. به عبارت بهتر دانشجویان رشته‌های پزشکی سالهاي پر انرژي خود را به تحصيل می‌گذرانند. البته اگر پزشكان بخواهند از رشته عمومی فراتر بروند، فوق تخصص بگيرند و سپس وارد بازار كار شوند، زمان طولانی طی می‌کنند که البته برای تشکیل زندگی خيلي دير می‌شود و در اصل بخش جوانی را به کسب تحصیل می‌پردازند. ولي پزشکی جذابیت‌های خاص خودش را دارد و برای من به نوعی بوده که كار هیچ‌وقت خسته‌ام نكرده است.
نتیجه این واکسن تاکنون چطور بوده است؟
کارآزمایی بالینی واکسن رازی کووپارس تاکنون مثبت بوده و این واکسن ایمنی‌زایی مناسبی ایجاد کرده است. بر اساس تحقیقات انجام شده، دز 10 این واکسن دارای ایمنی‌زایی مناسب‌تری است و به‌عنوان دز مؤثر انتخاب شده است. در فاز دوم به دلیل مشخص شدن دز مؤثر، دریافت کنندگان واکسن به دو گروه 250 نفری تقسیم می‌شوند که گروهی واکسن دریافت کرده و گروه دیگر به‌عنوان گروه شاهد، ادجوانت تزریق می‌کنند که بر اساس نتایج این فاز، وارد فاز سوم خواهیم شد. در فاز یک، تنها افراد کاملاً سالم در مطالعه حضور داشتند، اما در فاز دوم حساسیت کمتر شد. در این فاز افرادی که بیماریهای کنترل شده مانند دیابت و فشارخون داشتند نیز وارد مطالعه شده و شاهد افزایش رده سنی دریافت کنندگان واکسن از 55 به 70 سال هستیم.
واکسن باید برای همه کارآیی داشته باشد، چه زمان واکسن را برای همگان تزریق میکنید؟
در فاز سوم تزریق واکسن، بدون محدودیت برای افراد عادی جامعه واکسیناسیون انجام خواهد شد. انتظار میرود پس از واکسیناسیون فاز دوم و انجام آنالیز بینابینی و ارائه مدارک به سازمان غذا و دارو و تأیید آن، از اواخر فاز دوم، آغاز فاز سوم را شاهد باشیم. بحث دیگر واکسن استنشاقی است که پس از دریافت این نوع واکسن، عارضه‌ای در افراد پس از دریافت این واکسن مشاهده نشد، اما در مورد ایمنی‌زایی به زمان بیشتری برای تحقیقات نیازمندیم.
یکی از مشکلات کرونا، جهش ویروس است. واکسن رازی کووپارس در مورد ایمنی در برابر جهش‌های ویروس کرونا چگونه است؟
در موسسه رازی میزان جهش ویروس و پروتئین‌های موجود در واکسن همزمان در حال تحقیق و بررسی است و در صورت لزوم، اقدامات لازم در این خصوص انجام خواهد شد، چراکه در واکسن‌های پایه، پروتئین نوترکیب مانند واکسن موسسه رازی، اجرای این امر کار دشواری نخواهد بود.
اکنون این مهم مطرح می‌شود که پس از گذشت مدتی از تزریق واکسن، بدن فرد پادتن تولید کرده و برای همیشه ایمن شده است. در مورد واکسن رازی کووپارس هم شرایط این گونه است؟
اینکه بعداز تزریق واکسن تا چه مدت آنتی‌بادی ایجاد شده در انسان در سطح مناسبی باقی می‌ماند، در حال بررسی است، اما بر اساس مطالعات انجام شده در موسسه رازی، در حیوان حدود 10 تا 12 ماه ایمنی باقی‌مانده که ممکن است پاسخ‌دهی این امر در انسان و حیوان یکسان نباشد. اگر سطح آنتی‌بادی در افراد کاهش یابد، نیاز به دوز یادآوری خواهد بود و تصور می‌کنیم همانند آنفلوانزا که واکسیناسیون به‌صورت سالانه انجام می‌شود، در خصوص کرونا نیز لازم به اجرا باشد. البته این احتمال برای تمامی واکسن‌های دنیا وجود دارد که به‌صورت سالیانه تزریق شوند تا علاوه بر پوشش دهی جهش‌ها، به‌صورت یادآور سطح آنتی‌بادی را افزایش دهد و خاطره ایمنی در بدن باقی بماند.
کووپارس برای چه سنینی است؟ آیا می‌توان برای همه سنین تزریق کرد؟
در حال حاضر مطالعه این واکسن برای افراد زیر 18 سال صورت نگرفته و لازم است مطالعه جدید برای افراد زیر 18 سال نیز به‌صورت جداگانه انجام می‌شود.
اکنون کووپارس در مرحله کارآزمایی بالینی انسانی قرار دارد. از چه زمانی این واکسن به تولید انبوه می‌رسد و می‌تواند استفاده همگانی داشته باشد؟
آن‌طور که مؤسسه رازی اعلام کرده، مقدمات تولید انبوه واکسن کرونای مؤسسه رازی انجام شده و همکاران این مؤسسه برآوردشان این است که در مرداد یا شهریورماه سال جاری، امکان تولید انبوه واکسن رازی فراهم خواهد بود و حداقل نفرات این فاز20 هزار نفر پیش‌بینی شده است. موسسه رازی برای تولید 120 میلیون دز واکسن برنامه‌ریزی کرده که چون در سه مرحله تزریق می‌شود برای 40 میلیون نفر کارایی خواهد داشت.
عده‌ای معتقد به واکسن خارجی هستند، آیا می‌توان به واکسن رازی اطمینان کرد؟
واکسن رازی کووپارس ایرانی و برای موسسه رازی است و موسسه رازی سالهاست در زمینه واکسن‌سازی فعالیت مؤثری دارد. موسسه رازی علم و تکنولوژی بسیار بالایی در ساخت واکسن دارد و واکسن‌های بسیاری در زمینه فلج اطفال و دیگر بیماری‌ها از جمله بیماریهای دامی تولید کرده و بسیار توانمند است.
پاسخ شما به منتقدان واکسن ایرانی چیست؟
تمامی کسانی که نسبت به واکسن ایرانی انتقاد دارند یا سعی می‌کنند توانمندی ایران در این زمینه را زیر سؤال ببرند، لازم است بدانند ایران توانایی واکسن سازی را به‌صورت گسترده دارد و مؤسسات بزرگی همچون رازی و پاستور سالهاست در زمینه واکسن سازی کار می‌کنند، به نوعی که واکسن‌های بسیاری وارد ایران
نمی‌شود و سالهاست واکسن ایرانی به کودکان و بزرگسالان تزریق می‌شود که هیچ عارضه‌ای هم نداشته و ندارد. بنابراین مردم نباید نگران علم واکسن سازی در ایران باشند. باید صبر کنیم تا نتایج مطالعات بیاید و بر اساس آن تصمیم بگیریم . آنچه اکنون قابل مشاهده است، اعتماد ایرانی به علم پزشکی ایران است.
امروزه واکسن‌هایی از روسیه، چین، آمریکا و دیگر کشورها تولید می‌شود که وارد ایران شده، اما سؤال در مورد واکسن کوبایی جدی است. کوبا هنوز در بسیاری از زمینه‌ها عقب است که نمونه آن را در زندگی مردمانش مشاهده می‌کنیم. چگونه کوبا می‌تواند واکسن تولید کند و ما از آنها واکسن بخریم؟
کوبا شاید در بسیاری از زمینه‌ها از علم روز عقب باشد و حتی داروساز خوبی نباشد، اما در زمینه تولید واکسن، واکسن سازی خوبی دارد. در تولید واکسن مشترک کوبایی- ایرانی، از تکنولوژی کنژویه استفاده شده و از لحاظ تکنولوژی تولید واکسن شرایط خوبی دارد. اما باید منتظر نتایج مطالعات آن باشم تا بتوانیم نظر قطعی بدهیم.
یکی از سوالاتی که ذهن مردم را درگیر کرده، این است که امکان ریشه‌کنی کرونا وجود دارد و می‌توان به این مهم امیدوار بود؟
بعید میدانم ویروس کووید 19 ریشه‌کن شود، ولی می‌تواند مانند ویروس آنفلوانزا به‌صورت یک ویروس زنده در گردش باشد که هر ساله باید واکسیناسیون آن انجام شود. زمانیکه یک ویروس در سطح جهان پخش شده، احتمال اینکه در این جهش‌ها تکثیر زیاد شود، بسیار است. اما باید آن را کنترل کرد و برای اینکه زنجیره انتقال شکسته شود، باید میزان تکثیر و جهش‌ها کم شود و افراد جامعه را در کوتاه‌ترین زمان واکسینه کنیم و پروتکل‌ها را رعایت کنیم.
یکی از مباحثی که بسیار مطرح می‌شود این است که فردی که کرونا می‌گیرد، نیاز نیست واکسن بزند یا پروتکل‌ها را رعایت کند، چنین مطلبی درست است؟
این یک اشتباه بزرگ است که افراد گمان کنند وقتی کرونا گرفتند، بدن آنها ایمن شده است. این افراد مانند بقیه باید واکسینه شوند، اما محدود زمانی دارند. کسانی که بیماری‌شان شدید بوده و در بیمارستان بستری شدند، در محدود زمانی 3 ماه بعد از دوران بیماری و افرادی که بیماری‌شان شدید نبوده، به فاصله زمانی 4 الی 6 هفته بعد می‌توانند واکسن دریافت کنند.
شما دائم با بیماران کرونایی در ارتباط هستید. آیا خودتان کرونا گرفتید و نظرتان راجع به این بیماری چیست؟
من دائم در بین بیماران کرونایی رفت‌وآمد می‌کنم، آنها را معاینه می‌کنم و در مورد درمان با آنها صحبت می‌کنم. خود من نیز کرونای شدیدی گرفتم که دوران سختی بود اما درمان شدم. اکنون نیز که آنتی‌بادی بالایی دارم، ولی در مواجهه با بیماران همچنان تمام پروتکل‌ها را رعایت می‌کنم و معتقد هستیم که هیچ‌گاه نباید از کرونا غافل شد.
