تحریریه زندگی آنلاین : دانشگاه آکسفورد و شرکت داروسازی «آسترازنکا» آخرین نتایج آزمایش بالینی واکسن تولیدی خود برای کرونا را اعلام کردند. آخرین داده‌های آنها مثبت است اما درعین‌حال سؤالاتی را نیز مطرح می‌کند.سازندگان این واکسن روز ۲۳ نوامبر (سوم آذر) گزارش دادند که بر اساس تجزیه‌وتحلیل‌های اولیه داده‌های مرحله سوم آزمایش این واکسن با دو دوز، کاندیدای واکسن آنها به‌طور متوسط ۷۰ درصد در پیشگیری از ابتلا به کرونا مؤثر است.این تجزیه‌وتحلیل بر اساس ۱۳۱ مورد کووید-۱۹ در میان بیش از ۱۱ هزار شرکت‌کننده آزمایش در انگلیس و برزیل تا چهارم نوامبر (۱۴ آبان) است.
بیشتربخوانید:
حساسیت دارید؟ واکسن کرونا نزنید
نتایج آزمون‌های دانشگاه آکسفورد و شرکت داروسازی «آسترازنکا»
مسئله‌ای که محققان را متحیر می‌سازد این است که ایمن‌سازی این واکسن در شرکت‌کنندگان آزمایش که دوز اول کمتری دریافت کرده بودند، بیشتر بود. در این آزمایش یک گروه از شرکت‌کنندگان دو دوز یکسان از این واکسن آزمایشی کووید-۱۹ را بافاصله یک ماه دریافت کردند اما گروه دیگربار اول، فقط نیمی از یک دوز را دریافت کردند و یک ماه بعد، دوز کامل را گرفتند. نکته عجیب این است که به نظر می‌رسد نیم دوز مؤثرتر است؛ به‌طوری‌که در ۶۲ درصدی که دوز کامل این واکسن را دریافت کرده بودند، به‌طورکلی ۷۰ درصد ایمنی حاصل شد اما این رقم برای افرادی که نیم دوز این واکسن را گرفته بودند، ۹۰ درصد بود.برخی محققان تصور می‌کنند که این تفاوت در ایمنی واکسن می‌تواند تصادفی باشد. «سارا گیلبرت»، متخصص واکسیناسیون در دانشگاه آکسفورد می‌گوید: احتمال دیگر این است که دوز کامل ممکن است پاسخ ایمنی را کم‌رنگ کند، درحالی‌که دوز کمتر، سیستم ایمنی بدن را به‌گونه‌ای تحریک می‌کند که عفونت طبیعی را بهتر تقلید کند.«منه پانگالوس» معاون اجرایی تحقیقات دارویی شرکت داروسازی آسترازنکا در یک جلسه مطبوعاتی اعلام کرد که این شرکت از تنظیم‌کنندگان می‌خواهد تا این آزمایش را اصلاح کنند تا رژیم دوز مؤثرتری را شامل شود. البته این شرکت داروسازی انتقاداتی را نیز دریافت کرده است زیرا در گزارش‌های اولیه ذکر نشده بود که چرا برخی از افراد شرکت‌کننده در این مطالعه در دوز اول، واکسن کمتری دریافت کرده‌اند. دانشگاه آکسفورد در بیانیه‌ای اذعان کرد که یک خطای تولید باعث شده است که در مراحل بعدی آزمایش‌ها بالینی این واکسن، به‌جای یک دوز کامل، نصف یک دوز مصرف شود.در این بیانیه آمده است که روش‌های اندازه‌گیری غلظت اکنون تثبیت‌شده‌اند و می‌توانیم اطمینان حاصل کنیم که اکنون مقدار همه واکسن‌ها برابر هستند.بااین‌حال، بعید است که آکسفورد برای زیرمجموعه نسبتاً کمی از افراد یعنی ۲ هزار و ۳۰۰ نفری که نیم دوز واکسن دریافت کرده‌اند، تأییدیه استفاده اضطراری دریافت کند.هیچ شرکت‌کننده‌ای براثر دریافت این واکسن در بیمارستان بستری یا دچار عفونت شدید کووید-۱۹ نشد اما تفاوت در میزان ابتلا به عفونت میان افرادی که دارونما و واکسن آکسفورد دریافت کرده بودند، نشان می‌دهد که این واکسن همچنین ممکن است از انتقال عفونت جلوگیری کند.
بیشتربخوانید:
خبرهای خوب و بد از واکسن
مقایسه واکسن کرونای آکسفورد با واکسن شرکت‌های مُدرنا و فایزر
واکسن آکسفورد از یک «آدنو ویروس» جداشده از مدفوع شامپانزه‌ها ساخته‌شده است که زمانی که به بدن تزریق می‌شود به سلول‌های انسانی دستور می‌دهد پروتئین «اسپایک» SARS-CoV-۲ را تولید کنند که سیستم ایمنی بدن را تحریک کرده و ممکن است به ایجاد یک محافظت طولانی‌مدت در برابر این ویروس منجر شود.بنابراین این واکسن از این مزیت برخوردار است که در دمای یخچال پایدار می‌ماند، درحالی‌که واکسن‌های مبتنی بر mRNA شرکت‌های مُدرنا و فایزر باید در دمای منفی ۷۰ درجه سانتی‌گراد نگهداری شوند که چالش‌های لجستیکی آشکاری را به همراه دارند.همچنین واکسن آکسفورد با سرعت بیشتری می‌تواند در دسترس قرار گیرد.این شرکت اعلام می‌کند که ۲۰۰ میلیون دوز از این واکسن را تا پایان سال ۲۰۲۰ عرضه می‌کند و با افزایش تولید، ماهیانه ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیون دوز از این واکسن را تولید خواهد کرد.بااین‌حال کارشناسان به دلیل محدود بودن داده‌های دانشگاه آکسفورد، در انجام مقایسه‌های مستقیم احتیاط به خرج می‌دهند.«دانیل آلتمان» ایمونولوژیست در کالج امپریال لندن به خبرنگار مجله نیچر گفت: ما با خطر عجله در مقایسه سیب و پرتقال مواجه هستیم. هنوز مسیر بسیار طولانی برای گزارش و انتشار کامل این داده‌ها در پیش داریم. شرکت مُدرنا هفته گذشته اعلام کرد کارایی واکسن تولیدشده توسط متخصصان این شرکت در فاز سوم آزمایش‌ها بالینی، نزدیک به ۹۵ درصد بوده است.شرکت‌های فایزر و استرازنکا نیز اعلام کردند واکسن‌های آنها در مقابله با کووید ۱۹ کارایی بسیار بالایی دارند.شرکت فایزر از سازمان غذا و داروی آمریکا درخواست کرد واکسن تولیدشده توسط این شرکت را برای استفاده اضطراری تأیید کند و انتظار می‌رود مدرنا نیز در هفته آینده درخواست مشابهی را به سازمان غذا و دارو ارائه کند.درهرحال تمام این شرکت‌ها پس از دریافت تأییدیه باید با چالش‌های موجود درزمینه حمل و توزیع واکسن در سراسر جهان مواجه شوند. باوجوداینکه مقامات آمریکایی اعلام کردند قرار است تا پایان سال جاری میلادی چندین میلیون واحد از واکسن کووید ۱۹ را تأمین کنند، انتظار می‌رود توزیع وسیع واکسن تا ابتدای بهار سال آینده به طول انجامد.
عملکرد مطلوب پیشگامان تولید واکسن کووید ۱۹
دو شرکت فایزر و بایون‌تک میزان کارایی واکسن مشترک خود را ۹۵ درصد اعلام کردند.شرکت مدرنا نیز اعلام کرد واکسنی با کارایی ۹۴.۵ درصد تولید کرده است. این میزان برای واکسن اسپوتنیک که در روسیه تولیدشده، بیش از ۹۰ درصد اعلام‌شده است.شرکت «سینوفارم»، یکی بزرگ‌ترین شرکت‌های داروسازی چین نیز اعلام کرده است که به دنبال اخذ مجوزهای قانونی از مقامات دولتی این کشور برای عرضه واکسن کووید ۱۹ ساخت این شرکت به بازار است.یونیسف اعلام کرد؛ به‌محض اینکه واکسن جدید کووید در دسترس قرار گیرد، این سازمان با همکاری بیش از ۳۵۰ شرکت و سازمان مختلف فعال در حوزه حمل‌ونقل هوایی، زمینی، کشتیرانی و ارائه‌کنندگان خدمات بسته‌بندی و لجستیک در سراسر جهان، عملیات توزیع واکسن در بیش از ۹۲ کشور را هدایت خواهد کرد.قرار است، یونیسف به بررسی ظرفیت‌های موجود و شناسایی نقاط قوت و ضعف سیستم حمل‌ونقل بین‌المللی و همچنین نیازمندی‌های آن در آینده نزدیک، بپردازد.یونیسف عملیات تأمین واکسن از تولیدکنندگانی که با «کوواکس» قرارداد دارند و توزیع آن در بیش از ۹۲ کشور فقیر یا دارای درآمد متوسط برعهده‌گرفته است.«کوواکس» یا تسهیلات دسترسی جهانی به واکسن ابتکاری برای سرعت بخشیدن به توسعه، تولید و دسترسی عادلانه کشورهای جهان به واکسن از طریق تسهیل مراحل آزمایش، درمان و تولید واکسن کووید ۱۹ است.امیدواری‌های فراوانی وجود دارد که استفاده از واکسن بیماری کرونا تا پایان سال میلادی جاری آغاز شود. به همین منظور سازمان جهانی بهداشت برنامه‌ریزی کرده است تا با راه‌اندازی و تشویق پروژه کوواکس تا پایان سال ۲۰۲۱ میلادی ۲ میلیارد دوز واکسن کرونا را در کشورهای عضو که بیشتر آنها از کشورهای درحال‌توسعه و فقیر هستند، توزیع کند.
بیشتربخوانید:
چطور بفهمیم واکسن کرونا اثر کرده است ؟
بیش از ۱۸۰ کشور به «کوواکس» یا برنامه جهانی تأمین واکسن کووید ۱۹ برای همه کشورها پیوسته‌اند تا از طریق یک ساختار جمعی و مشترک با آپارتاید و احتکار واکسن از سوی برخی کشورها مقابله کنند.
کوواکس برنامه‌ای با مدیریت مشترک گروه واکسن GAVI، سازمان جهانی بهداشت و ائتلاف ابتکارات آمادگی برای همه‌گیری است که هدف خود را جلوگیری از احتکار واکسن احتمالی کووید ۱۹ از سوی دولت‌ها عنوان می‌کند تا استفاده از آن برای افراد هدف در همه کشورها به‌صورت عادلانه صورت گیرد.به‌عبارت‌دیگر سازمان جهانی بهداشت تلاش دارد تا اولویت عرضه واکسیناسیون در همه کشورها برای افراد خاص و هدف در دستور کار قرار گیرد؛ نه اینکه همه افراد در یک کشور خاص از واکسن بهره‌مند شوند و در دیگر کشورها واکسن در دسترسی نباشد.
ایران در جمع سازندگان واکسن
درعین‌حال وزارت بهداشت جمهوری اسلامی ایران نیز اعلام داشته است واکسن کرونای در حال ساخت ایران نیز وارد فاز انسانی شده است و امید می‌رود در آینده نه‌چندان دور ایران نیز در زمره تولیدکنندگان این واکسن موفق به اخذ مجوزهای جهانی شود.
