زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر پیام فرح‌بخش - متخصص تغذیه و رژیم درمانی

تحریریه زندگی آنلاین : زندگی سالم روشی است که به تمام افراد توصیه می‌‌شود و هنگامی‌‌که شخصی به بیماری خاصی مبتلا می‌‌شود، تغییر سبک زندگی اهمیت بیشتری پیدا می‌‌کند. مثلا در بیماری‌های انسدادی مزمن ریه تغذیه به عنوان بخشی از درمان شخص بوده و بایستی مورد توجه واقع گردد. بسیاری از بیماران با شنیدن این مطلب که نوع تغذیه بر عملکرد تنفس موثر است متعجب می‌‌گردند. در این موارد توضیح می‌‌دهیم که بدن انسان از غذا به عنوان سوخت استفاده می‌‌کند تا بتواند فعالیت‌های روزمره خود را انجام دهد و فرایند تبدیل مواد غذایی به سوخت در بدن متابولیسم و یا سوخت و ساز نامیده می‌‌شود. مواد اولیه مورد نیاز برای سوخت و ساز اکسیژن و مواد غذایی است و محصول نهایی انرژی و دی اکسید کربن است. دی اکسیدکربن محصول دفعی است که در تنفس بازدمی‌‌شخص خارج می‌‌شود ولی انرژی عملکردهای مختلفی در بدن دارد. چیدمان صحیح مواد غذایی دررژیم فرد مبتلا به بیماری‌های ریوی کمک می‌‌کند که تنفس بهتری داشته باشد.

بیشتربخوانید:

چاقی مهمترین عامل ابتلاء به اختلالات تنفسی زمان خواب است

مسائلی که در رژیم بیمار ریوی باید لحاظ شود عبارتند از : اول- بیمار چه غذاهایی را دوست دارد. دوم- بیمار چه مواد غذایی را نمی‌‌خورد. سوم- برنامه روزانه زندگی و فعالیت فیزیکی بیمار به چه صورت است. چهارم- آیا علاوه بر مشکلات ریوی بیماری دیگری نیز دارد؟در رژیم غذایی ما سه درشت مغذی اصلی وجود داردکه شامل کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها و چربی‌‌ها می‌‌باشد. هر یک از این مواد مقادیر متفاوت اکسیژن برای سوختن نیاز دارند و طبیعتاً دی اکسید کربن متفاوتی نیز تولید می‌‌کنند. کربوهیدرات‌ها بیشترین دی اکسید کربن را در مقابل اکسیژن مصرفی تولید می‌‌کند و برعکس چربی‌ها کمترین دی اکسید کربن را در مقابل اکسیژن مصرفی تولید می‌‌نمایند. بنابراین برای بیشتر افراد مبتلا به بیماری‌های ریوی دریافت رژیم‌های با کربوهیدرات کمتر و چربی بیشتر تنفس راحت‌تری فراهم می‌‌آورد. افرادی که مبتلا به بیماری‌های مزمن انسدادی ریه هستند تا 10 برابر افراد سالم جهت تنفس انرژی مصرف می‌‌کنند که ممکن است با یک رژیم متعادل و بدون ورزش وزن کم کنند.

بیشتربخوانید:

سونوگرافی ریه و نقش آن در تشخیص ویروس کرونا

نیازهای غذائی بیماران تنفسی

افراد مبتلا به بیماری‌های ریوی به علت دریافت کورتون‌‌ها که به صورت موقت و یا دائم مصرف می‌‌کنند، نیاز بیشتری به دریافت مکمل‌‌های کلسیم و ویتامین D دارند. مکمل‌های کلسیم که به شکل کربنات کلسیم و سیترات کلسیم هستند، منابع خوبی برای این بیماران هستند. دریافت نمک اضافی به علت داشتن سدیم برای این بیماران توصیه نمی‌‌شود زیرا سدیم موجب ادم و افزایش فشارخون در بیماران ریوی شده که تنفس را مشکل‌تر خواهد نمود.دریافت منیزیم موجب شل شدن عضلات صاف تنفسی شده و اثرات ضد التهابی دارد. منیزیم در اسفناج، برنج قهوه‌ای، حبوبات، آب پرتقال و سیب‌زمینی به وفور یافت می‌‌شود.

دریافت مایعات به رقیق شدن ترشحات تنفسی کمک می‌‌کند و بنابراین بایستی این بیماران به دریافت حدود 8 لیوان مایعات در شبانه روز تشویق شوند. یکی از سوالاتی که بیماران مبتلا به آسم می‌‌پرسند این است که آیا مصرف شیر باعث افزایش ترشحات دستگاه تنفسی و در نتیجه بدتر شدن وضعیت فرد می‌‌شود ؟

 باید در پاسخ گفت که شیر هیچگونه اثر منفی بر بیمار مبتلا به آسم ندارد و در صورتی‌که بیمار خود را از مصرف شیر محروم کند، دچار کمبود کلسیم و عواقب آن خواهد شد.

وعده‌های غذایی بیماران ریوی

دریافت وعده‌‌های متعدد و کوچک به جای 3 وعده بزرگ را به این بیماران توصیه می‌‌کنیم زیرا زمانی‌که معده بیمار بیش از حد پر باشد به دیافراگم فشار وارد می‌‌کند و تنفس را برای این بیماران مشکل‌تر خواهد ساخت بنابراین بیماران ریوی بهتر است 6 وعده کوچک دریافت کنند، علاوه بر این مواد غذایی نفاخ مانند خانواده کلم، حبوبات و نوشابه‌‌های گاز‌دار بایستی در بیماران ریوی محدود گردد. نکته مهم دیگر برای این بیماران این است که باید غذا را به آهستگی بجوند و از بلعیدن غذا خودداری کنند زیرا هنگامی‌‌که غذا بلعیده شود مقدار هوا وارد معده فرد می‌‌شود که موجب احساس تجمع گاز معده در شخص می‌‌گردد.

بیشتربخوانید:

اثر مخرب ویروس کرونا روی قلب

بیماران ریوی به هنگام شب از دستورات غذایی كم‌كالری استفاده كنند

بیماران ریوی باید قبل از غذا خوردن کمی‌‌استراحت کنند تا توان لازم برای دریافت کامل وعده غذایی را داشته باشند و دچار خستگی ناشی از خوردن نشوند. اگر بیمار در شب احساس ضعف عمومی‌‌و خستگی است و نمی‌‌تواند دستورات برنامه غذایی را به شکل کامل اجرا نماید، باید بیشتر کالری دریافتی به روز منتقل گردد و برای شب از دستورات غذایی آسان و کم کالری بهره گرفت و با توجه به اینکه بایستی نسبت چربی به کربوهیدرات افزایش یابد بهتر است جهت افزودن چربی به غذاها از روغن‌های غیر اشباع با یک و یا چند پیوند دوگانه بهره بگیریم. یکی از راه‌های خوب افزودن چربی غذا استفاده از ماهی چرب حاوی امگا-3 مانند ماهی سالمون و ساردین است. متخصصان تغذیه مصرف 2 تا 3 بار در هفته از این ماهی را به بیماران ریوی توصیه می‌‌کنند.

 آلرژی غذایی در بیماران ریوی

بیماران ریوی بایستی علائم آلرژی پس از صرف غذا را به منظور شناسایی مواد غذایی حساسیت‌زا مانند شیر، تخم‌مرغ، غذاهای دریایی و آجیل بشناسند. متخصص تغذیه باید در نظر داشته باشد که ممکن است بیمار به هیچ‌کدام از این مواد حساسیت نداشته باشد. حتماً پس از ایجاد حساسیت، غذای مورد نظر باید حذف شود وگرنه ممکن است بدون این‌که حساسیتی وجود داشته باشد، بیمار از لذت بردن آن غذا محروم شود. ابتدا به مقدار بسیار کم خورده شود و با توجه به علائم پس از خوردن در موردش قضاوت شود. حتماً غذاهای جدید تدریجی و تک تک در برنامه‌ غذایی قرار داده شود تا در صورت بروز حساسیت مشخص شود دقیقاً مربوط به چه ماده‌ای است.

بیشتربخوانید:

بیماری های ریوی در سالمندان

 بیماران ریوی نباید دچار اضافه وزن شوند

بیماران ریوی باید مرتب خود را وزن کنند زیرا در صورت بروز اضافه وزن و یا چاقی شکمی، وضعیت تنفسی بدتر خواهد شد. در صورتی‌که بیمار ریوی دچار اضافه وزن است می‌‌توان برای کاهش کربوهیدرات دریافتی از شیرین کننده‌‌های مصنوعی برای تهیه شربت، مربا و کیک کمک گرفت. از سوی دیگر چون انرژی زیادی هنگام تنفس مصرف می‌‌کنند، ممکن است دچار کاهش وزن ناخواسته شوند و در این‌صورت دچار ضعف و افت توان عمومی‌‌خواهند شد.

 مواد غذایی مفید برای بیماران ریوی

استفاده از برخی ادویه جات مانند فلفل و ادویه کاری به سلامتی دستگاه تنفس کمک می‌‌کند. از سوی دیگر استفاده از سیر و زنجبیل هم که ارتقا دهنده سیستم ایمنی است، در این بیماران مفید است.

مصرف نوشیدنی‌‌های کافیین در بیماران ریوی بایستی مورد استفاده قرار گیرد زیرا از خانواده متیل گزانتین‌‌ها هستند و نقش گشاد کنندگی مجاری

 تنفسی دارند.اخیرا مشخص شده است که مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین A موجب ترمیم بهتر ریه‌‌ها می‌‌شود بنابراین مصرف مواد غذایی

 حاوی این ویتامین و یا پیش‌ساز‌‌های آن از قبیل هویج، زردآلو، طالبی، گوجه‌فرنگی و هندوانه توصیه می‌‌شود.

مصرف آنتی اکسیدان‌ها مانند ویتامین C و ویتامین E باید افزایش پیدا کند، زیرا مانع آسیب سلول‌های ریه می‌‌شوند.

ویتامین C در ساخت کلاژن و الاستین که در ساخت و ترمیم بافت ریه مهم هستند، نقش ایفا می‌‌کند بنابراین منابع خوب این ویتامین از قبیل مرکبات، فلفل، گوجه فرنگی، کیوی، توت فرنگی به بیماران ریوی توصیه می‌‌شود.