زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

پيسی يا برص

مقدمه:

پیسی یا برص (ویتیلیگو) یک بیماری پوستی است که در آن لک‌های سفید رنگ به دلیل از دست رفتن رنگدانه پوست به وجود می‌آیند. در هر جای بدن ممکن است دیده شوند و به طور معمول به صورت قرینه هستند. ضایعات پیسی به صورت لکه‌های سفید است و بیشتر در مناطق تحت فشار از جمله زانو و آرنج دیده می‌شوند. شایع‌ترین مناطق شامل: صورت، لب‌ها، دست‌ها، بازوها، پاها و نواحی تناسلی می‌باشند.

افرادی که به پیسی مبتلا می‌شوند ...

از هر صد نفر معمولا یک یا دو نفر به این بیماری مبتلا می‌شوند. نیمی از افراد مبتلا معمولا قبل از بیست سالگی از بیماری خود اطلاع دارند و یک پنجم بیماران یکی از افراد خانواده‌شان نیز دچار این بیماری است. این بیماری می‌تواند در هر سنی بروز کند ولی بیشترین زمان بروز آن در سنین جوانی و میانسالی است. این بیماری چون به صورت خود ایمنی بروز می‌کند احتمال وجود بیماری‌های خود ایمنی دیگر نیز وجود دارد از جمله ریزش مو به صورت سکه‌ای یا آلوپسی اره آتا، بیماری غده تیروئید، و کم خونی پرنیشس؛ به همین دلیل باید این بیماران از جهت وجود بیماری دیگر بررسی بیشتر شوند، در غیر این صورت این بیماران از نظر سلامت عمومی در وضعیت خوبی به سر می‌برند.

به وجود آمدن رنگ پوست

ملانین، رنگدانه ای است که عامل تعیین کننده رنگ پوست؛ مو و چشم‌های ما می‌باشد و توسط سلول‌های ملانوسیت (رنگدانه ساز) تولید می‌شود. اگر این سلول‌ها از بین بروند و یا نتوانند رنگدانه بسازند رنگ پوست روشن تر شده و یا به کلی سفید می‌شود.

علت پیسی

وقتی سلول‌های رنگدانه ساز به دلایل ناشناخته از بین روند، پیسی به وجود می‌آید. از بین رفتن سلول‌های رنگدانه ساز را به دلایل گوناگونی فرض کرده‌اند از جمله: فعال شدن سیستم ایمنی و از بین بردن سلول‌های ملانین ساز به صورت نابجا و یا وجود نقص در ژن و حساس شدن این سلول‌ها به آسیب‌های جزئی و از بین رفتن آن‌ها و غیره ... . این بیماری از طریق تماس با فردی که این ضایعات را دارد انتقال نمی‌یابد بلکه در سرشت فرد وجود دارد و از طریق ژن قابل انتقال است ( برخلاف آنچه در دید عام وجود دارد که از تماس با این افراد اجتناب می‌کنند).

چگونگی پیشرفت پیسی

وسعت، دوره و شدت از دست رفتن رنگدانه در اشخاص مختلف متفاوت است. افراد با پوست روشن نسبت به پوست تیره دیرتر متوجه بیماری خود می‌شوند. ممکن است در موارد شدید تمام سطح پوست به طور یکنواخت سفید گردد. هیچ روشی برای پیش بینی اینکه این بیماری در فرد چقدر پیشرفت خواهد کرد یا چقدر بیماری ادامه خواهد داشت، وجود ندارد. این بیماری به صورت‌های فراگیر (بیشتر نواحی پوست و مو درگیر می‌شود)، ناحیه ای (قسمتی از بدن درگیر است) و موضعی (ناحیه محدودی درگیر است دیده می‌شود).

پیسی معمولا با از دست رفتن ناگهانی رنگدانه در یک نقطه شروع می‌شود. این فرآیند می‌تواند ادامه یابد و یا خودبه‌خود متوقف شود. دوره‌های از دست رفتن و به وجود آمدن رنگدانه به طور مداوم می‌تواند تکرار شود و یا به طور ثابت باقی بماند. این بیماری می‌تواند خیلی سریع پیشرفت کند و قسمت‌های عمده پوست و مو را درگیر کند و یا خیلی آهسته پیش رود و تنها قسمت کوچکی را سفید کند و همچنین ممکن است در یک ناحیه بدون هیچ پیشرفتی متوقف شود.

آیا درمان قطعی برای پیسی وجود دارد؟

به دلیل ناشناخته بودن علت پیسی و از دست رفتن سلول‌های رنگدانه‌ساز درمان قطعی وجود ندارد ولی با تحقیقات و روش‌های درمانی امید آن می‌رود که در آینده بتوان این بیماری را از بین برد. در حال حاضر روش درمانی موثری که باعث بهبودی همه بیماران شود؛ هنوز شناسایی نشده است و هر بیماری می‌تواند با روش خاصی درمان شود.

درمان پیسی

درمان آن بیشتر برای توقف سفیدی و برگرداندن پیگمان در آن ناحیه می‌باشد. گاهی بهترین درمان عدم درمان است (به ویژه در افراد با پوست روشن). در این افراد باید سعی شود تا از برنزه شدن پوست و پیدایش تضاد رنگ و در نتیجه مخفی ماندن لک‌های پیسی جلوگیری به عمل آید.

در مناطق درگیری، پوست فاقد دفاع در برابر نور آفتاب و اثرات مخرب و زیان آور اشعه ماوراء بنفش آن است. این نواحی براحتی دچار آفتاب سوختگی می‌شوند. بنابراین نواحی از بدن که با لباس پوشیده نمی شود باید با کرم‌های ضد آفتاب (با فاکتور محافظتی حداقل بیست) پوشانده شود. همچنین از قرار گرفتن در معرض آفتاب (در بیشترین ساعات تابش؛ ده صبح تا چهار عصر) اجتناب گردد.

یکی از راه‌های پنهان کردن؛ پوشاندن ناحیه درگیر با کرم پودر رنگی مطابق با رنگ پوست است. برای اینكه ضایعات از دیده پنهان شوند. خالکوبی ناحیه درگیر با رنگ پوست راه دیگر پنهان کردن است. هیچ کدام از این روش‌ها راه درمانی نیست و فقط موجب بهبودی ظاهری فرد می‌شود. باز گرداندن رنگ پوست طبیعی

راه‌های مختلفی برای رسیدن به این منظور وجود دارد:

کورتون موضعی: ابتدا از داروهای موضعی حاوی کورتون استفاده می‌شود. این داروها می‌توانند در افراد با درگیری یک یا چند ناحیه کوچک موثر باشند. این داروها باید همزمان با سایر درمان‌ها به کار برده شوند. مصرف طولانی مدت آن‌ها به خصوص با قدرت بالا، باعث نازک شدن پوست و ترک‌های پوستی می‌شود. بنابراین استفاده از آن باید تحت نظر یک متخصص پوست انجام گیرد.

پووا (نوردرمانی): درمان نواحی درگیر با اشعه ماوراء بنفش و مصرف دارویی به نام «پسورالن» به صورت خوراکی یا موضعی.

پیوند پوست: در صورت عدم بهبودی، در صورتی که بیماری متوقف شده باشد و هیچ‌گونه پیشرفتی نداشته باشد می‌توان به کمک عمل جراحی، پوست سالم را در نواحی درگیر به صورت نقطه ای کاشت. این روش راه‌های گوناگونی دارد که بسته به پوست افراد و امکانات موجود می‌توان روش مناسبی را انتخاب کرد. انتقال پوست از نواحی طبیعی به نواحی سفید شده فقط در مورد تعداد محدودی از بیماران مبتلا به پیسی که ضایعات در آن‌ها به یک ناحیه محدود باشد و مدت ثابت بودن ضایعه (بدون پیشرفت) طولانی باشد امکان پذیر می‌باشد.

از بین بردن رنگدانه باقیمانده: در بیمارانی که ضایعه وسعت زیادی دارد؛ عملی ترین روش درمان، رنگ زدایی از نواحی طبیعی پوست و یکدست کردن رنگ آن است. در این روش از داروهای رنگ بر استفاده می‌كنند یا به وسیله لیزر، رنگ طبیعی پوست باقیمانده را از بین می‌برند. این بیماران باید از در معرض آفتاب قرار گرفتن بدون محافظ (لباس، کلاه و کرم ضدآفتاب) اجتناب کنند.

جدیدا داروهای گیاهی را برای درمان این بیماری معرفی کرده‌اند که تا حدودی موثر می‌باشد. کاستن اضطراب‌های روحی در درمان، بسیار کمک کننده می‌باشد. 

پیشگیری

از آنجایی که علت بیماری ناشناخته است، روش موثری جهت پیشگیری وجود ندارد. نقش استرس‌های روحی در ایجاد و تشدید بیماری قطعا مشخص نشده ولی در بیشتر افراد، بین دوره‌های شدت بیماری با استرس رابطه مستقیم وجود دارد. در بعضی بیماری‌های پوستی پدیده‌ای به نام پدیده کوبنر وجود دارد که در این بیماری‌ها هر قسمت از بدن که تحت تروما یا ضربه قرار گیرد ضایعات بیماری در این نواحی پدیدار می‌شود. این ضربه الزاما ضربه مکانیکی نیست بلکه هر ضربه‌ای از جمله ترومای شیمیایی، سوختگی اسیدی و بازی، خراشیدگی، زخم، محل جراحی و حتی آفتاب سوختگی می‌تواند باشد. از جمله این بیماری‌ها می‌توان از پیسی، پسوریازیس یا داء صدف، لیکن پلان، زگیل و ... نام برد. ضایعات پیسی می‌توانند در هر قسمت از بدن دیده شوند و علاوه بر پوست، ناحیه درگیر موها را نیز سفید کنند و همان‌طور که ذکر شد در نواحی تحت فشار و مستعد تروما بیشتر دیده می‌شود. به دلیل مثبت بودن پدیده کوبنر در این بیماری و جلوگیری از بروز ضایعه در صورت، باید این افراد به طور مرتب از ضد آفتاب استفاده کنند و کمتر در معرض مستقیم آفتاب قرار گیرند. نقش تغذیه در ایجاد و یا بهبودی پیسی مشخص نیست و در حال حاضر هیچ محدودیت غذایی توصیه نمی‌شود.