ويـتيليگو
ویتیلیگو، برص یا لك و پیس از كلمه یونانی ویتلیوس به معنی چرم گاو مشتق شده است مناطق سفید رنگ ویتیلیگو شبیه لكه‌های سفید موجود در پوست گاو می‌باشد. ویتیلیگو نوعی فقدان اكتسابی رنگدانه (پیگمانتاسیون) است كه وجه مشخصه بافت شناسی آن فقدان ملانوسیت‌های اپیدرمی است. این حالت ممكن است یك بیماری اتوایمیون باشد كه در آن آنتیكرهایی علیه ملانوسیت‌ها در بدن فرد وجود دارد در مطالعات اخیر معتقد به مكانیسم ژنتیكی هستند و ماهیت آن را پلی‌ژنتیك می‌دانند بطوریكه حداقل 30 درصد از بیماران سابقه خانوادگی مثبت دارند.
هر دو جنس زن و مرد به یك میزان گرفتار می‌شوند و در حدود یك درصد از كل افراد جامعه به این بیماری مبتلا هستند كه ظهور آن در 50 درصد بیماران قبل از 20 سالگی است. ممكن است فقدان رنگدانه به صورت لوكالیزه یا ژنرالیزه باشد. علائم بالینی به صورت ماكول‌های سفیدرنگ با حاشیه‌ای مشخص دیده می‌شود ممكن است در حواشی آن هاله قرمزرنگ یا حاشیه‌ای از هیپرپیگمانتاسیون وجود داشته باشد. فقدان رنگدانه ممكن است در افرادی كه پوستی روشن دارند چشمگیر نباشد اما در تیره‌پوستان واضح است بیماری در ابتدا محدود است و به تدریج در عرض چند سال پیشرفت می‌كند. معمول‌ترین مناطق درگیر عبارتند از: پشت دست‌ها، صورت، چین‌های بدن مانند زیربغل و اندام تناسلی. به طور معمول این نواحی سفیدرنگ پیرامون منافذ بدن از قبیل چشم‌ها، سوراخ‌های بینی، دهان، نوك پستان‌ها، ناف و مقعد دیده می‌شود. تشخیص ویتیلیگو از نظر بالینی توسط پزشكان آسان است و نواحی هیپوپیگمانته در معاینه با نور وود WOOD كه لامپ نسبتا ارزانی است و در مطب اكثر پزشكان متخصص پوست وجود دارد این لكه‌های سفید نمایان‌تر می‌شود.
در بسیاری از بیماران مبتلا به ویتیلیگو یافته همراه دیگری ندارند ولی با این حال گزارش شده است كه آلوپسی آره آتا، هیپوتیروئیدیسم، بیماری گریوز، بیماری آدیسون، آنمی پرنیسیوز، دیابت قندی وابسته به انسولین، اووئیت، كاندیدیاز مخاطی - جلدی مزمن و ملانوم با ویتیلیگو مرتبط می‌باشند.
در درمان ویتیلیگو چون پوست دپیگمانته فاقد ملانوسیت‌های اپیدرمی است پیگمانتاسیون مجدد به وسیله فعال شدن و مهاجرت ملانوسیت‌ها از مخازن ملانوسیتی مستقر در فولیكول‌های مو میسر می‌شود لذا پاسخ درمانی در مورد پوست قسمت‌هایی كه فاقد مو بوده یا موی كمی دارند (پشت دست‌ها و پاها) یا موهای آن هم سفید شده است رضایت‌بخش نمی‌باشد.
درمان PUVA باعث التهاب در پوست و فولیكول مو می‌گردد ممكن است سیتوكاین‌هایی كه در پی فرایندهای التهابی آزاد می‌شوند در تحریك ملانوسیت‌ها و تكثیر و مهاجرت آنها به خارج از محل خود دخالت داشته باشند اخیرا علاوه بر PUVA جهت ایجاد تحریك در تكثیر و مهاجرت ملانوسیتی از تصاویر UVB هم استفاده می‌شود.علاوه بر درمان PUVA برای ویتیلیگو، می‌توان از استروئیدهای موضعی هم استفاده كرد كه در جدول ذیل روش‌های درمانی دو نوع اشاره شد شرح داده شده است.
انجام گرافت و پیوند عضو:
روش‌های جراحی متعددی توسط متخصصان پوست برای درمان پوست فاقد رنگدانه ارائه شده است كه عبارتند از پیوند اپیدرمی كه از طریق ایجاد تاول مكشی تهیه می‌شود SUCTION-BLISTERED مینی گرافت‌ها و پیوند اپیدرم حاوی ملانوسیت كه در محیط آزمایشگاه كشت داده می‌شود.
استروئیدهای موضعی می‌تواند پیشرفت ویتیلیگو را متوقف كند و در شمار قابل توجهی از بیماران منجر به پیدایش رپیگمانتاسیون (Repigmentation) شوند با این حال احتمال پیدایش عوارض جانبی نامطلوب نیز وجود دارد. به منظور بهبود وضعیت ظاهری می‌توان ضایعات را به طور موقت با مواد آرایشی Vita-Dye یا DY-O-DERM به رنگ قهوه‌ای درآورد. لوسیون‌‌های اتوبرنزه كه حاوی دی‌هیدروكسی استون (DHA) می‌باشند با رنگ بخشی به پوست آن را تیره می‌كنند خصوصا در بیمارانی كه پوست روشن دارند بهترین نتایج را در پی دارد.
رنگ زدایی از پوست سالم موجود هم در بیمارانی انجام می‌شود كه بیش از 60 درصد سطح پوستشان دچار ویتیلیگو شده باشد با استفاده از تركیبات حاوی مونوبنزن 20 درصد سلول‌های ملانوسیت سالم را می‌توان از بین برد و پوست بدن را یكدست سفید كرد ولی این بیماران به دلیل فقدان ملانین حساسیت شدیدی در برابر نور آفتاب خواهند داشت و لازم است به طور دائم از تماس با نور آفتاب دوری كنند و از كرم‌های ضدآفتاب بسیار قوی حتی در منزل استفاده نمایند.
