درمان كبودی و بريدگی
آیا تا به حال برای‌تان اتفاق افتاده كه یكدفعه از روی دوچرخه به روی زمین پرت شوید و یا به دیوار برخورد كنید و قسمتی از بدن‌تان كبود شود؟ آیا می‌دانید وقتی بدن شما ضربه می‌خورد و كبود می‌شود چه كاری باید انجام دهید و اصلاً چرا بدن كبود می‌شود؟ برای پاسخ سوالات، متن زیرا را بخوانید.
علت‌های ایجاد كبودی
كبودی كه در پزشكی آن را كوفتگی مینامند، به دلیل آسیب دیدن عروق خونی كوچك زیر پوست در اثر ضربه دیدن ایجاد می‌شود كه در اثر آن خون از رگ‌های خونی به بافت‌های مجاور نشت كرده و موجب كبود شدن بدن می‌شود. اكثر كبودی‌ها به رنگ ارغوانی در می‌آیند. بدن بعضی افراد هم زودتر كبود می‌شود آیا می‌دانید چرا؟ ممكن است یك آسیب مشخص در دو فرد مختلف، كبودی‌های متفاوت ایجاد كند. این مقدار كبودی حتی با توجه به سن نیز متفاوت خواهد بود؛ مثلا گاهی یك آسیب جدی روی بدن یك نوجوان و یا جوان فقط ممكن است یك كبودی كوچك ایجاد كند؛ در حالی كه یك آسیب كوچك روی بدن یك سالمند منجر به كبودی وحشتناك و بزرگی شود. رگ‌های خونی با افزایش سن، حساس‌تر و شكننده‌تر میشوند و حتی گاهی ممكن است بدون آسیب دیدگی، بدن یك سالمند كبود شود! میزان كبودی بدن حتی تحت تأثیر داروها نیز قرار دارد؛ مثل داروهایی كه سبب لخته شدن خون و یا داروهایی كه موجب خونریزی بیشتر رگ‌ها میشوند. (ایبوپروفن، ناپروكسن، وارفارین و آسپرین)؛ به‌خصوص اگر دارو در دز بالایی استفاده شود. داروهای كورتیزون مثل پردنیزون، با افزایش شكنندگی عروق خونی، كبودی را افزایش می‌دهند. بیمارانی كه مشكلات ارثی دارند (مثل هموفیلی و یا سیروز [مشكل كبد])، بدن‌شان نسبت به سایرین زودتر كبود می‌شود. حتی ممكن است خونریزی رگ‌های آنها بسیار جدی باشد و جان آنها را تهدید كند.
مراحل بهبود كبودی
رنگ كبودی با گذشت زمان تغییر می‌كند و با نگاه كردن به كبودی می‌توان حدس زد كه چه موقع به‌وجود آمده است. وقتی كبودی تازه باشد، رنگ آن قرمز و نشانه وجود خون زیر پوست است. بعد از گذشت یكی دو روز، رنگ قرمز كبودی به آبی یا بنفش متمایل می‌شود. تقریباً بعد از شش روز به رنگ سبز و بعد از هشت الی نه روز به رنگ زرد یا زرد قهوه‌ای در می‌آید و به طور كلی پس از 2 الی 3 هفته، كبودی كاملاً برطرف و رنگ پوست عادی می‌شود.
در صورت تداوم كبودی چه باید كرد؟
گاهی اوقات به جای اینكه با گذشت زمان كبودی بهبود یابد، اندازه آن بزرگ‌تر و اوضاع وخیم‌تر می‌شود و حتی ممكن است درد نیز داشته باشد. دو دلیل برای این موضوع وجود دارد: اول اینكه مقدار زیادی خون در زیر پوست یا عضله جمع شده است كه بدن به جای از بین بردن و كاهش این خون، دیواره‌ای دور آن تشكیل می‌دهد و چیزی شبیه یك استخر كوچك از خون به وجود می‌آید كه هماتوم نامیده می‌شود. در این مواقع حتماً لازم است به پزشك مراجعه كنید و تحت مراقبت پزشكی قرار بگیرید. دلیل دوم كه خیلی به ندرت پیش می‌آید، زمانی است كه كلسیم (ماده اصلی تشكیل‌دهنده استخوان) در بدن رسوب می‌كند و باعث سفت و متراكم شدن كبودی می‌شود كه آن را «myositis» مینامند. این موضوع را می‌توان با اشعه ایكس تشخیص داد و لازم است برای آن حتماً به پزشك مراجعه شود.
علل نادر كبودی
تجمع 1 الی 3 میلی‌متر از خون در زیر پوست كه بیشتر روی پاها ظاهر میشوند، می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله عفونت دریچه‌های قلب، عملكرد غیرطبیعی قلب و لخته شدن پلاكت‌ها باشد كه اغلب به صورت نقاط كوچك قرمز رنگی روی پوست ایجاد میشوند. كبودی اطراف ناف ناشی ازخونریزی داخل شكم است و كبودی پشت گوش می‌تواند ناشی از شكستگی جمجمه باشد.
درمان كبودی
اقدامات اولیه‌ای وجود دارند كه بعد از آسیب‌دیدگی، با رعایت آنها می‌توان از ایجاد كبودی جلوگیری كرد و یا آن را به حداقل رساند. كمپرس سرد: یخ را داخل كیسه پلاستیكی و بعد درون یك حوله یا پارچه تمیز قرار دهید و روی محل آسیب‌دیده بگذارید. گذاشتن یخ به طور مستقیم روی پوست می‌تواند اوضاع را بدتر كند و یا موجب سرمازدگی شود. بسته‌های یخ تجاری نیز در فروشگاه‌ها وجود دارند. سرما، جریان خون در محل آسیب‌دیده را كاهش می‌دهد در نتیجه كبودی كمتری ایجاد می‌شود. سرما همچنین، التهاب را كاهش می‌دهد، اگر برای‌تان امكان دارد، قسمت آسیب‌دیده را بالاتر از سطح قلب قرار دهید تا خون كمتری به آن منطقه برسد. مثلاً اگر پاهای‌تان آسیب دیده است، دراز بكشید و آنها را در یك جای بلند قرار دهید. برای كاهش كبودی و درمان آن، از مصرف داروهایی كه به آن اشاره شد، خودداری كنید. البته توجه داشته باشید كه نباید مصرف آنها را خودسرانه و بدون تجویز پزشك قطع كرد. در نهایت با دست، منطقه آسیب‌دیده را فشار دهید. این عمل مانع از خونریزی زیاد می‌شود.
تغذیه و درمان كبودی
ممكن است باور نكنید، ولی با تغییر در رژیم غذایی می‌توان كمبودی‌های بدن را سریع‌تر و آسان‌تر درمان كرد حتی در مقایسه با استفاده از انواع كرم‌ها، بعضی مواد غذایی اثر بیشتری دارند.
یونجه: آب و جوانه یونجه به درمان سریع كبودی كمك می‌كند. یونجه حاوی مقادیر بالایی مواد معدنی و ویتامین K است كه در لخته‌شدن خون و بهبود كبودی مؤثر است. می‌توانید از جوانه آن در تهیه سالاد، سوپ و یا ساندویچ استفاده كنید. همچنین حاوی مقادیر فراوانی آنتی‌اكسیدان، اسیدفولیك و منیزیم و روی می‌باشد. تركیب آب یونجه با آب هویج به مقدار مساوی، طعم قوی یونجه را كاهش می‌دهد.
پرتقال: پرتقال و سایر میوه‌ها و سبزیجات سرشار از ویتامین C نیز كبودی را درمان می‌كنند. كمبود این ویتامین نیز می‌تواند دیواره رگ‌های خونی را نازك و ضعیف كند؛ به طوری كه حتی با كوچك‌ترین فشار، بدن فرد كبود شود. آووكادو، گوجه‌فرنگی، سیب‌زمینی، خیار، كلم‌پیچ، بروكسل و خرمالو نیز كبودی را بهبود می‌بخشند.
بریدگی
لحظه‌‌ای بی‌توجهی می‌تواند به بریدگی دست و انگشت شما منتهی شود. اولین قدم در مراقبت از بریدگی و خراش، جلوگیری از خونریزی است. خونریزی اكثر زخم‌ها را می‌توان با یك فشار ملایم مستقیم به‌وسیله یك پارچه تمیز و یا پانمسان و باند، متوقف كرد. حدود 10 -20 دقیقه فشار دهید. اگر بااین كار خونریزی متوقف نشد، به سرعت به دنبال راه چاره باشید و حتماً به پزشك مراجعه كنید. گام بعدی شستن زخم با آب و صابون است. هر نوع ماده خارجی، مثل خاك و چوب و ... را كه می‌تواند به عفونت منجر شود، كاملاً شسته و از زخم خارج كنید. استفاده از یك موچین تمیز و استریل برای بیرون كشیدن مواد خارجی از بریدگی مناسب است؛ اما كاملاً مواظب باشید كه زخم را عمیق‌تر و اوضاع را وخیم‌تر نكنید. پس از آن بریدگی را به آرامی بشویید و برای استریل كردن آن، از بتادین استفاده كنید. سپس آن را با یك پانسمان مثل گاز ببندید تا از ایجاد عفونت و ورود میكروب به داخل آن جلوگیری شود. پمادهای آنتی‌بیوتیك، مثل باسیتراسین و یا نئوسپورین نیز به بهبود زخم و حفظ رطوبت آن كمك می‌كنند. مراقبت مداوم از زخم بسیار مهم است. سه بار در روز محل بریدگی را با آب و صابون بشویید و روی آن پماد آنتی‌بیوتیك بزنید و در صورت نیاز، باند آن را تعویض كنید. بریدگی اگر فراتر از پوست بوده و سطح عمیقی از گوشت نیز بریده شده باشد، حتماً باید پزشك آن را بخیه بزند. زخم هر چه زودتر بخیه بخورد، خطر عفونت كاهش می‌یابد. در حالت ایده‌آل، ظرف شش ساعت بعد از بریدگی، زخم باید بخیه شود. بیماران دیابتی، بیماران سرطانی كه تحت شیمی درمانی هستند، بیمارانی كه داروهای استروئیدی مثل پردنیزون استفاده می‌كنند و مبتلایان به ایدز نسبت به سایر افراد، زودتر بریدگی و زخم آنها عفونی می‌شود.
علائم عفونت زخم
اگر مایع زرد یا سبز رنگی (چرك) از درون زخم خارج شود و یا پوست اطراف زخم قرمز رنگ و متورم و دردناك شده باشد، زخم عفونت كرده است و باید به پزشك مراجعه نمود. اگر همراه با عفونت تب هم شروع شود، باید عفونت را جدی‌تر گرفت و در اولین فرصت نزد پزشك رفت. اگر در 10 سال اخیر واكسن بیماری كزاز را دریافت نكرده‌اید، حتماً بعد از بریدگی و خراش نزد پزشك رفته و واكسینه شوید.
تغذیه و درمان بریدگی
تغذیه مناسب در درمان بریدگی‌ها بسیار مؤثر است و با كمك به سیستم ایمنی بدن و كشتن میكروب‌ها سرعت بهبود بریدگی را افزایش می‌دهد. متأسفانه هیچ راهی برای جلوگیری و یا كاهش ایجاد بریدگی و خراش وجود ندارد؛ جز اینكه كمی بیشتر احتیاط كنید.
میخك:میخك درخت گرمسیری است كه عطر فوق‌العاده‌ای دارد و نه تنها بوی روغن و یا پودر آن آرامبخش است، بلكه غنی از اوژنول می‌باشد. اوژنول نوعی ماده شیمیایی است كه خاصیت ضددرد و ضدعفونی كنندگی دارد؛ بنابراین از روغن میخك برای كاهش درد و عفونت زخم‌ها استفاده می‌شود.
سیر: سیر یكی از طبیعی‌ترین و بهترین آنتی‌بیوتیك‌هاست كه در درمان زخم‌ها مؤثر است.
آویشن: آویشن یكی از غنی‌ترین منابع تیمول است كه بسیار معطر می‌باشد و بعد ازمیخك و سیر، برای درمان عفونت و زخم بسیار مؤثر است. از آویشن به صورت موضعی برای درمان سوختگی و مشكلات عضلانی و پوستی استفاده می‌شود.
زغال اخته: زغال اخته از آنجا كه حاوی اسید هپیوریك می‌باشد، خاصیت ضدباكتریایی دارد و به درمان زخم و بریدگی كمك می‌كند.
عسل: مطالعات نشان می‌دهند كه مالیدن عسل بر روی زخم، بهبود آن را سرعت می‌بخشد، زیرا دارای خواص ضدباكتریایی است.
گل اشرفی: در قرن 19 از گل اشرفی برای درمان بیمارانی كه زخم آنها دیر بهبود می‌یافت، استفاده می‌كردند. آنها این گل را در الكل خیس كرده و روی زخم قرار می‌دادند.
