لیلا رستم شیرازی : آسیب‌شناسی گفتار و زبان
تحریریه زندگی آنلاین : دمانس (زوال عقل) وجود یک اختلال کلی در سطح توانایی ذهنی افراد است که شامل: اختلال در حافظه، صحبت کردن و فکر کردن است و این خود باعث اختلال در فعالیت‌های روزانه و اجتماعی افراد می‌شود. شایع‌ترین فرم زوال عقل آلزایمر است معمولاً سن شروع بیماری بالای 65 سال هر چند که در 40 یا 50 سالگی نیز دیده می‌شود. علت دقیق بیماری روشن نیست. این بیماری را یک دکتر آلمانی به نام آلزایمر که در سال 1906 به رشته و فیبرهای عصبی غیرطبیعی در مغز یک انسان مرده پی برد نام‌گذاری کرد. تشخیص قطعی این اختلال بابیوپی مغزی است. در این بیماری آلزایمر فعالیت مغز در ناحیه خلفی کاهش می‌یابد. ناحیه‌ای که برای صحبت کردن و حافظه بسیار مهم است.
بیشتربخوانید:
بیماری آلزايمر از منظر روانشناختي
علامت‌های بیماری:
شروع فراموشی علامت اصلی بیماری آلزایمر نیست. هر شخصی ممکن است در زمان‌های مختلف دچار اختلال حافظه و فراموشی شود. علامت‌های بیماری شخصی به شخص دیگر فرق می‌کند اما به‌تدریج شخص بدتر می‌شود.
علائم خفیف
1-گیجی و از دست دادن حافظه
2- از دست دادن آگاهی نسبت به زمان و مکان و محیط خانواده
3- تغییرات شخصیتی در قوه قضاوت
علائم متوسط
1- اختلال در فعالیت‌های روزانه مثل شستشو و استحمام و غذا خوردن
2- اضطراب، تشویش، افسردگی، سوءظن داشتن و بدگمانی
3- اشکال در خواب
4- سرگردانی
5- اشکال در شناختن افراد خانواده یا دوستان نزدیک
بیشتربخوانید:
مشکلات حافظه و زوال عقل
رازهایی که باید بدانید تا آلزایمر نگیرید!
علائم شدید:
1-عدم صحبت کردن
2- از دست دادن اشتها و کاهش وزن
3- از دست دادن کنترل دفع ادرار و مدفوع
4- وابسته بودن و متکی بودن به دیگران برای گذراندن زندگی روزانه
سن و حافظه فعال
حافظه فعال یک نظام شناختی است شامل توانایی حفظ موقت اطلاعات جدید و یک فضا با ظرفیت محدود که در آن مطالب موجود در حافظه بازبینی و دستکاری می‌شوند.
ادراک گفتار در سالمندان:
سه عامل درک گفتاری در سالمندان را تحت تأثیر قرار می‌دهد:
1- تغییر در حس شنوایی
2- تغییر در ظرفیت حافظه فعال
3- تغییر در سرعت پردازش
افت شنوایی در سالمندان:
افت شنوایی در سالمندان بیشتر در فرکانس‌های زیر رخ می‌دهد بنابراین صداهای پربسامد و بی‌واک نظیر /p/,/k/,/s/,/sh/,/ch/ آسیب بیشتری می‌بینند.
افت شنوایی در سالمندان شامل مختصمه واپسروی واجی است
بیشتربخوانید:
7 کاری که نمی‌دانستید مغز را تغییر می‌دهد
مشکلات درک گفتار ناشی از کاهش حافظه فعال در سالمندان:
1- مشکل در درک جملات طولانی و پیچیده
2-مشکل در ردیابی مرجع ضمیر در گفتار پیوسته
3- مشکل در استفاده از بافت زبانی برای تشخیص و فهم کلمات قبلی. محدودیت‌های سن وابسته ناشی از کاهش ظرفیت حافظه فعال است نه کاهش داش زبانی یا خزانه داده
نیمرخی از نقایص:
1-کندی در به یادآوری کلمات
2-کاربرد اسامی به‌صورت مبهم
3-کاهش تنوع در تولید زمان افعال
4-کاهش تنوع ساخت‌های دستوری
5-کمبود حجم و تنوع کلمات
تشخیص:
پزشک با گرفتن شرح‌حال و دانستن گذشته بیمار و فعالیت‌های وی می‌تواند به مشکلات پی برد.
آزمایشات خونی و ادراری که ممکن است دیگر علت‌های زوال عقل را تشخیص دهد و حتی گاهی نمونه گرفتن از مایع نخاع ممکن است مفید باشد.
آزمایشات نوروسایکولوژیک (عصبی روانی).
این آزمایش شامل: آزمایش حافظه، چگونگی حل مشکلات، توجه، محاسبات و صحبت کردن می‌باشد که از طریق توانایی‌های ذهنی شخص سنجیده می‌شود.
درمان
هیچ درمانی ندارد، بعضی از داروها می‌تواند پیشرفت بیماری را به تأخیر بیندازد و یا نوروفیدبک می‌تواند بعضی از علایم را کاهش دهد.
مثلاً بر طرف کردن افسردگی، مشکلات خواب یا تشویش، بعضی از گروه‌های حمایت کننده از بیماران آلزایمری نیز می‌توانند کمک کنند.
بیشتربخوانید:
نکات تغذیهای مناسب بیماران مبتلا به آلزایمر
کند شدن سرعت پردازش در سالمندان:
تحقیقات نشان می‌دهد در هر دو گروه آزمودنی‌های جوان و سالمند افزایش سرعت گفتار با کاهش در دقت بد یادآوری کلمات همراه بوده اما نرخ کاهش در سالمندان 5 برابر بیشتر
از افراد جوان است. این مساله ربطی به افت شنوایی سالمندان ندارد.
هرگاه کلمات مربوط در بافت زبانی (مثلاً در داخل یک جمله) ارائه شوند اثر سرعت محرک تا حد زیادی خنثی خواهد شد.
سالمندان از اطلاعات نواختی برای فهم گفتار بسیار استفاده می‌کنند اما اساس اغراق‌آمیز نظیر elder speak به‌هیچ‌وجه مناسب نیست
کاهش سرعت گفتار به شکل اصولی یعنی مکث در مرزهای نحوی مثل عبارات و جملات می‌تواند به افزایش درک گفتار در سالمندان کمک کند
حدود یک‌سوم سالمندان در درک گفتار محاوره روزمره مشکل دارند شکایات آنان این است که گویی دیگران زمزمه می‌کنند یا خیلی سریع حرف می‌زنند و یا فهم حرف‌های دیگران در زمینه سروصدا مشکل دارند.
هنگامی‌که بیش از یک گوینده وجود دارد و یا زمانی که گوینده یا موضوع صحبت می‌کند، فهم مکالمات برای سالمندان سخت می‌شود
ازآنجایی‌که سالمندان بخش‌هایی از مکالمه را گم می‌کند و در مورد درست فهمیدن قسمت‌هایی که شنیده‌اند فاقد اعتمادبه‌نفس هستند بیشتر در معرض اضطراب و سرخوردگی قرار می‌گیرند و ممکن است از تعاملات اجتماعی اجتناب نمایند
نتایج مطالعه طولی تغییرات توانمندی زبانی در سالمندان با استفاده از نمونه‌های زبانی، نمرات خزانه لغات و نمرات فراخنای رقمی نشان داد که پیچیدگی دستوری و محتوای هدفمند گفتار با افزایش سن کاهش می‌یابد و نرخ کاهش در میانه دهه هفتاد زندگی بالاترین سرعت را داشت. دمانس ناشی از آلزایمر این کاهش را سرعت می‌بخشد.
