مرضیه سبحانی : کارشناس ارشد روانشناسی بالینی
تحریریه زندگی آنلاین : خاطره گویی در دوران سالمندی به کاهش احساس تنهایی در دوران سالمندی کمک می‌کند، خاطره گویی یک روش روان‌شناختی و درواقع، نوعی فراخوانی گذشته است و می‌تواند برای افراد سالمند جذاب باشد.ازنظر روانشناسان هستی‌گرا، انسان در خلوت خود با دو نوع تنهایی روزمره و تنهایی هستی‌شناسی روبرو است که تنهایی روزمره بیشتر امری شخصی و درواقع رنجی است که فرد به دلیل جدا شدن از دیگران متحمل می‌شود.
تنهایی در سالمندان چگونه است؟
تنهایی در سالمندان در اغلب اوقات مواردی شامل ترس از برقراری رابطه با دیگران، حس موردتوجه و علاقه دیگران نبودن و احساس مطرود شدن توسط اطرافیان را در برمی‌گیرد و همه ما کم‌وبیش یکی از این موارد را تاکنون در زندگی خود تجربه کرده‌ایم و به همین خاطر است که مهارت ارتباط مؤثر یکی از مهارت‌های ضروری زندگی است و به ما می‌آموزد که چگونه با دیگران رابطه صمیمانه پایدار و باثبات برقرار کنیم. تنهایی به‌طورکلی یک حس ذهنی است که در همه انسان‌ها وجود دارد و با افزایش سن و آغاز دوران سالمندی، افراد به‌تدریج برخی از کارکردهای فیزیولوژیک و روانی اجتماعی خود را از دست می‌دهند. کاهش قوای جسمی و سلامتی، فوت نزدیکان، مهاجرت و محرومیت از فعالیت‌های اجتماعی، سالمندان را در معرض خطر انزوا قرار می‌دهد و برای بسیاری از سالمندان تنهایی پدیده‌ای ناخوشایند و فرساینده‌ای است. تنهایی با افزایش سن بیشتر می‌شود و دلیل آن کوچک شدن شبکه‌های اجتماعی و از دست دادن وابستگان و دوستان است که درنتیجه، این احساس با کاهش رضایت از زندگی در ارتباط است.
امنیت در زندگی سالمندان
سلامت روان یک شاخص مهم در وضعیت سلامت افراد سالمند بوده و اهمیت زیادي در دستیابی به سالمندي موفقیت‌آمیز و برخورداري از کیفیت زندگی در بین سالمندان جوامع و حتی فرهنگ‌های مختلف دارد. بر اساس نتایج مطالعات انجام‌شده، سالمندانی که تنها زندگی می‌کنند از سطح پایین‌تری از امنیت برخوردارند، به‌طوری‌که میزان اضطراب آن‌ها طی زندگی روزمره بیشتر بوده و این سالمندان، ترس از طردشدگی از سوي فرزندانشان را بیشتر گزارش کرده‌اند.
خاطره گویی و سلامت روان سالمندان
یکی از مداخلات رفتاری- شناختی برای بهبود وضعیت تنهایی سالمندان «خاطره گویی» است. مؤسسه پرستاری آمریکا (ANA) در سال 1994، روش خاطره گویی را به‌عنوان مداخله‌ای برای به خاطر آوردن حوادث و احساسات و افکار گذشته که به خوش بودن، افزایش کیفیت زندگی، تطابق بازمان حال کمک می‌کند، معرفی کرده و آن را به‌عنوان یک مداخله درمانی، برای سالمندان پیشنهاد کرده است.خاطره گویی باعث افزایش توجه افراد سالمند به خودشان می‌شود. این روش، آن‌ها را در کنار آمدن با بحران‌ها و فقدان‌های دوره سالمندی کمک می‌کند.با توجه به اینکه سالمندان دلایل متعددی برای احساس افسردگی و اضطراب از قبیل تنهایی، احساس بیهودگی و غیرمفید بودن، تجربه‌ی فقدان‌ها، بازنشستگی، مشکلات اقتصادی و ناتوانی در پر کردن اوقات فراغت دارند و با توجه به اینکه افسردگی و اضطراب با مؤلفه‌های هیجانی ارتباط دارد، به نظر می‌رسد که سالمندان بابیان خاطرات گذشته خود در جمع گروهی، احساسات مثبت و منفی خود را نسبت به گذشته بیرون ریخته و بازمان حال آشتی می‌کنند و همین امر موجب تقلیل احساس تنهایی در آن‌ها می‌شود.تحقیقات و مطالعات نشان می‌دهد که مرور تجربیات و خاطرات زندگی باعث بهبود روابط اجتماعی، افزایش کیفیت زندگی، بهبود سازگاری با مسائل زندگی و کاهش احساس تنهایی و افسردگی می‌شود. این روش به‌خصوص در مورد سالمندانی كه تنها زندگي می‌کنند يا داراي هسته ارتباطي محدودي هستند مؤثر است.سالمندان با بازگویی گذشته خود که دوران فعالیت آن‌ها بوده احساس درونی بهتری پیداکرده و خود را در حال و هوای گذشته احساس می‌کنند. این امر منجر به خودارزیابی بهتر وضعیت سلامتی آن‌ها شده و در انجام کارهای روزانه باانرژی بیشتری عمل می‌کنند.
آثار مخرب احساس تنهایی
احساس تنهایی منشأ بسیاری از مشکلات جسمانی و روان‌شناختی در سالمندان است. عملکرد پایین سیستم ایمنی بدن، اختلالات خواب، تعاملات اجتماعی ضعیف، افسردگی، یأس و ناامیدی ازجمله آثار احساس تنهایی است. سالمندانی که با فرزندان خود زندگی می‌کنند از حمایت‌های روحی و روانی بیشتري برخوردارند. انزواي اجتماعی و تنها ماندن ازجمله عوامل مؤثر در میزان بروز افسردگی و فراموشی در افراد سالمند است و سالمندانی که از خدمات جامعه‌محور سالمندي استفاده می‌کنند، در فعالیت‌های اجتماعی شرکت دارند و دسترسی به خدمات و مراقبت‌های سالمندي دارند اغلب از وضعیت سلامت بهتري برخوردارند.
