تحریریه مجله دنیای سلامت
ورزش مستقیما و مستقلا موجب تقویت یا تضعیف توانایی باروری نمی‌شود. ورزش با تاثیری که بر سایر عوامل موثر در باروری می‌گذارد نقش یک واسطه را بازی می‌کند. همچنین تاثیری که ورزش بر باروری دارد در میان خانم‌ها نسبت به آقایان متفاوت است.
ورزش چگونه موجب افزایش باروری در خانم‌ها می‌شود؟
باروری در خانم‌ها به شدت تحت تاثیر هورمون‌ها است. هر چه میزان چربی موجود در بدن یک خانم بیشتر باشد، میزان استروژنی که در بدن او تولید می‌شود بیشتر خواهد بود زیرا استروژن توسط چربی‌ها تولید می‌شود. اگر میزان استروژن در بدن خانمی بیش از حد باشد، تخمک‌گذاری به شدت کاهش می‌یابد. به همین دلیل است که بسیاری از قرص‌های ضد بارداری دارای استروژن هستند. همچنین استروژن موجب زخیم شدن دیواره رحم می‌شود. این دیواره مکانی برای رشد تخمک‌های بارور شده است. اما اگر این زخامت بیش از حد باشد، فرایند کاشته شدن تخمک‌ها با مشکل مواجه می‌شود و در نتیجه باروری کاهش می‌یابد.
با توجه به تمام عوامل یاد شده، ورزش با کاهش چربی بدن و در نتیجه کاهش استروژن، می‌تواند موجب افزایش باروری شود. حدود 12 درصد از ناباروری‌ها در میان خانم‌ها به دلیل وجود چربی بیش از حد در بدن و اضافه وزن است. ورزش همچنین روشی موثر برای کاهش استرس است. استرس نیز با ایجاد ناراحتی‌های روحی و تاثیر بر الگوی منظم قاعدگی، می‌تواند احتمال باردار شدن را کاهش دهد. در نتیجه با کاهش استرس می‌توان باروری را افزایش داد.
آن روی سکه
تا به اینجا در رابطه با آثار مثبت ورزش بر باروری صحبت کردیم. اما نباید از آن روی سکه نیز غافل ماند. ممکن است برای برخی این تصور ایجاد شود که ورزش همیشه و در همه حال برای باروری مفید است و موجب افزایش آن می‌شود. اما این نکته همیشه هم صحیح نیست. همه ما می‌دانیم که افراط در امور مثبت نیز به اندازه امور منفی مضر است. برای منظم بودن روند قاعدگی و تخمک‌گذاری، وجود مقداری چربی در بدن لازم است. از طرف دیگر، ورزش‌های سنگین موجب کاهش تولید استروژن در بدن می‌شوند. همین موضوع بر تخمک‌گذاری تاثیر منفی می‌گذارد. برخی تحقیقات اخیر نیز نشان می‌دهند که ورزش بیش از حد موجب تخلیه انرژی و مواد مغذی ضروری برای بارداری می‌شوند.
یکی از دلایل کاهش باروری خانم‌ها با ورزش سنگین این است که فعالیت‌های سخت بدنی بر دوره زمانی بین تخمک‌گذاری و قاعدگی تاثیر می‌گذارد. معمولا این دوره حدود 12 الی 16 روز است. کوتاه شدن بیش از حد این دوره مانع از بارداری می‌شود. کاهش میزان لپتین را نیز می‌توان از آثار نامطلوب ورزش‌های سنگین بر باروری دانست. لپتین موجب تنظیم اشتها و متابولیسم بدن می‌شود. افرادی که بیش اشتها هستند روند طبیعی قاعدگی‌شان با اخلال مواجه می‌شود و احتمال بارداری‌شان کاهش می‌یابد. علت دیگر ایجاد اخلال در باروری توسط ورزش، تغییرات هورمونی است. ورزش‌های سنگین می‌توانند تولید هورمون‌های ضروری برای باردار شدن را با مشکل مواجه کنند. همچنین خانم‌هایی که در طول هفته بیش از 7 ساعت ورزش می‌کنند، معمولا برنامه غذایی محدودتری دارند. کاهش دریافت چربی‌ها و پروتئین‌های ضروری برای بدن موجب کاهش باروری می‌شود.
تاثیر ورزش بر باروری آقایان
تحقیقات نشان می‌دهند که ورزش‌های سنگین موجب کاهش باروری در آقایان می‌شوند. ورزش باعث کاهش تستسترون در بدن آقایان می‌شود که نتیجه آن کاهش تولید اسپرم است. البته توجه داشته باشید که ورزش‌های ملایم و منظم باعث افزایش سلامت کلی بدن می‌شوند. هرچه بدن سالم‌تر باشد، اسپرم‌های تولید شده نیز سالم و قوی‌تر خواهند بود. همچنین در مورد آقایان نیز چربی انباشه شده در بدن موجب کاهش باروری می‌شود. به همین جهت، ورزش با کاهش چربی‌ها، موجب افزایش توانایی باروری می‌شود. در نهایت باید گفت که آثار مثبت ورزش بر باروری بیش از آثار منفی آن است. ورزشی که به صورت مداوم، منظم و ملایم در برنامه روزانه افراد وجود داشته باشد، نه تنها بر باروری اثر منفی نمی‌گذارد، بلکه موجب تقویت آن نیز می‌شود.
گفته می‌شود هر فرد باید در طول هفته‌ای 3 الی 5 روز به مدت نیم ساعت حرکات ورزشی ملایم انجام دهد. اگر قصد کاهش وزن دارید، هیچگاه در انجام فعالیت‌های ورزشی و کنترل رژیم غذایی افراط نکنید. نوع ورزش نیز بر باروری موثر است. به طور کلی، هم برای خانم‌ها و هم برای آقایان، ورزش‌های هوازی، مانند ایروبیک به تقویت باروری کمک می‌کنند. پیاده روی ملایم نیز گزینه خوبی است. همچنین گفته می‌شود وزنه‌برداری موجب افزایش باروری آقایان می‌شود. اما اگر قصد بچه‌دار شدن را دارید، بهتر است از انجام ورزش‌های سخت و سنگین، مانند دو ماراتن خودداری کنید. همچنین دوچرخه‌سواری برای آقایان موجب کاهش تولید اسپرم می‌شود. در عین حال برخی دستگاه‌های موجود در باشگاه‌های بدن سازی تاثیر نامطلوبی بر باروری می‌گذارند. برای اطمینان در اینباره از مربی خود اطلاعات لازم را کسب کنید. در هر صورت، در انجام هر حرکت ورزشی، باید جانب تعادل رعایت شود تا از منافع آن بهره‌مند شوید.
