ب: در موارد دیگر به جنس سنگ یا تشخیص زمینه ای ایجاد سنگ (مثل هایپرپارانیرونیدی، RTA، هایپراگزالوری، سارکوئیدوز، هایپر ازرکیو زوری و...) درمان مناسب داده می‌شود.به عنوان مثال در سنگ‌هایی اسیدادریکی می‌توان افزایش مصرف مایعات و قلیایی کردن ادرار (با مصرف لیزلت پتاسیم با بی‌کربنات پتاسیم) را تجویز کرد و یا در موارد هالپراورکیوزوری می‌توان مصرف پروتئین را محدود و قرص آلوپورینول 300-200 میلی گرم را تجویز کرد.
2- درمان‌های غیرطبی (مداخله‌ای یا جراحی)
الف: سنگ‌های کلیه: روش‌های درمان شامل موارد زیر می‌باشد:
1. سنگ شکنی برون اندامی (ESWL)
2. سنگ شکنی از راه پوست
3. سنگ شکنی از راه حالب به روش رنروگراید (RIRS)
4. لاپاراسکوپی
5. جراحی باز
به طور کلی روش درمانی سنگ‌های کلیه تا اندازه 2 سانتیمتر ESWL و در سنگ‌های3-2 سانتیمتر و ESWL، PCNL،RIRS در سنگ‌های بالاتر از 3 سانتیمتر،PCNL می‌باشد. سنگ‌های شاخ گوزنی معمولا با PCNL درمان جراحی شده ولی ممکن است در موارد خاص جراحی باز یا لاپاراسکوپی انجام شود.
در عمل جراحی PCNL بیمار در وضعیت پرون قرار داده شده و پس از وارد شدن به سیستمکالیس‌های کلیوی از راه پوست و عبور یک گاید وایر، مسیر ورود تا حدودfr 30-24 دیلاته شده و سپس یک آمپلاتزشیت (Amplatos sheat) گذاشته شده و با نفروسکوپ وارد سیستم کلیوی شده و سنگ کلیوی شکسته و سپس خارج می‌گردد. این روش نسبت به روش جراحی باز عوارض بسیار کمتری داشته و بیمار بدون اسکار واضح جراحی در زمان کمتری به فعالیت طبیعی باز می‌گردد.
ب: سنگ‌های حالب
درمان سنگ‌های حالب بسته به محل آن (پروگزیمال، میانی، تحتانی) و همچنین اندازه سنگ روش‌های درمان متفاوت شامل ESWL،TUL و لاپاراسکوپی و گاهی PUNL از سنگ حالب پروکریمال می‌باشد.
ج: سنگ مثانه
روش‌های درمان آن شامل لیتولاپاکسی (سنگ‌شکنی از راه مجرا)، ESWL، سنگ‌شکنی از راه پوست شکم (PCCL) و جراحی باز می‌باشد.
چند نکته مهم و کاربردی
1. کپی از مسائل مهم در درمان تمام بیماران با سنگ افزایش مصرف مایعات (به حدی که حجم ادراری روزانه حداقل به میزان 2 لیتر می‌باشد.) مصرف مایعات نباید به صورت متناوب و غیر منظم باشد زیرا در فواصل دهیدراسیون شدید ممکن است سنگ‌های اولیه تشکیل گردد.
2. با توجه به اهمیت مصرف آب، آیا نوع آب تاثیری در افزایش یا کاهش سنگ‌سازی دارد؟
در بررسی‌های انجام شده مشخص گردیده است که سختی آب علی‌رغم تغییر در برخی از املاح ادراری، در تشکیل سنگ‌های ادراری اثر ناچیزی دارد.
3. مصرف اب لیمو و اب پرتقال جهت افزایش حجم ادراری و افزایش ترشح ادراری مفید می‌باشد. (خصوصا در سنگ‌های اسیداوریکی) ولی به طور کلی اکثر بررسی‌ها نشان می‌دهد که نوع مایع مصرفی برای پیشگیری از سنگ مهم نبوده بلکه مسأله مهم مقدار مایع مصرفی در روز می‌باشد، لذا با توجه به این مسأله مصرف حداقل 3 لیتر مایعات روزانه حجم ادرار بالاتر از 5/2 لیتر روزانه توصیه می‌گردد.
4. انسیدانس سنگ‌های کلیوی در افرادی که میزان زیادی پروتئین حیوانی مصرف می‌کنند بالاتر می‌باشد لذا یک رژیم با پروتئین بالا و کربوهیدرات پائین ممکن است باعث افزایش ریسک سنگ‌سازی شده و به همین دلیل به بیماران مبتلا به سنگ رژیم غذایی با پروتئین حیوانی در حد متوسط توصیه می‌گردد.
5. رژیم غذایی با نمک زیاد باعث افزایش دفع ادراری کلسیم و سدیم و کاهش دفع ادراری شده و در نتیجه باعث افزایش سنگ‌سازی می‌شود.
6. در افراد چاق تمایل برای تشکیل سنگ‌های اسید اوریکی بالاتر بوده و چاقی یک ریسک فاکتور مستقل برای سنگ‌سازی خصوصا در خانم‌ها می‌باشد.
7. توصیه‌های قدیمی مبنی بر محدودیت مصرف کلسیم باعث افزایش ریسک عود سنگ می‌شود. در حال حاضر توصیه به مصرف رژیم غذایی در حد متوسط می‌کنند.
همچنین مصرف مکمل‌های کلسیم (مثلا در خانم‌های یائسه جهت جلوگیری از استئوپروز) خصوصا اگر به هنگام غذا استفاده گردد برای افراد با بیماری سنگ بدون خطر است.
بهترین مکمل کلسیم در صورت لزوم مصرف سیترات کلسیم می‌باشد.
8. در زنان باردار مشکوک به سنگ، بهترین و کم خطرترین، روش تصویربرداری و سونوگرافی می‌باشد. در صورت لزوم انجام IVP، فقط با دو کلیشه KUB و 30 دقیقه انجام می‌شود.
9. 85-66 درصد زنان با سنگ‌های ادراری علامت‌دار با درمان کانزواتیو (هیدراسیون، مسکن و در صورت عفونت آنتی‌بیوتیک) سنگ آنها به طور خود به خودی دفع می‌شود، در موارد عدم دفع سنگ و ادامه علائم روش‌های درمانی شامل گذاشتن استنت‌های حالبی، نفرستومی پرکوتانئوس یا TVL (بسته به سن بارداری در زمان اقدام درمانی) می‌باشد.
برای خواندن بخش اول- سنگ‌های ادراری- اینجا كلیك كنید.
