یبوست یا خشکی مزاج عارضه‌ای در دستگاه گوارش است که به موجب آن مواد دفعی در رودهٔ بزرگ سفت می‌شوند و دفع آنها با درد و سختی همراه می‌شود. یبوست حاد ممکن است سبب بسته شدن روده شود، که به نوبهٔ خود ممکن است نیاز به عمل جراحی داشته باشد. علل بروز این عارضه ممکن است رژیم غذایی نامناسب، بر هم خوردن تعادل هورمونی، اثر جانبی داروهای مصرفی و یا آناتومی بدن باشد. روش‌های درمان شامل اصلاح رژیم غذایی و تمرینات ورزشی است.
یبوست مزمن
هرچند یبوست گاه به گاه و موقتی بسیار معمول می باشد، بعضی افراد دچار یبوست مزمن بوده که باعث مشکل در زندگی و توانایی انجام وظایف روزانه شان می شود. یبوست مزمن می تواند باعث زورزدن بیش از حد برای دفع مدفوع و سایر مشکلات شود. درمان یبوست مزمن بسته بدلیل آن متفاوت است.
علایم و نشانه های یبوست مزمن شامل:
اجابت مزاج کم تر از 3 بار در هفته
مدفوع بزرگ و یا سخت
فشار و زورزدن زیاد برای اجابت مزاج
احساس اینکه در روده و یا مقعد شما چیزی مانع دفع مدفوع می شود
احساس اینکه روده و یا مقعد شما کاملا از مدفوع تخلیه نشده است
نیاز به کمک برای دفع مدفوع از مقعد همچون فشار دادن شکم و یا استفاده از انگشت برای پاک کردن مقعد از مدفوع
یبوست زمانی مزمن نامیده می شود که شما حداقل 2 تا از این علایم را در طول 3 ماه گذشته داشته اید. در صورتیکه شما تغییرات مداوم و غیرقابل توضیحی در مدفوع خود حس کردید باید به پزشک مراجعه نمایید.
علل یبوست
علت اصلی معمولاً کندی سرعت عبور مواد از کولون و یا اختلال دفع است. برخی از بیماری‌ها موجب یبوست می‌شوند مانند رژیم کم‌فیبر یا کم‌آبی، کم‌کاری تیروئید، بیماری دیابت، تومورها و سرطان‌های روده. هنگامی که غذا وارد روده می شود آب و مواد مغذی از آن جدا شده و مواد زائد به صورت مدفوع باقی می مانند و به وسیله انقباض ماهیچه ها در روده حرکت می کند.مصرف کم فیبر و آب و نداشتن فعالیت بدنی و جلوگیری از دفع این امر را دشوار و سخت می کند.
روش درمان براساس علت یبوست تعیین می‌شود. در ابتدا باید رژیم غذایی این افراد اصلاح شود. در صورتی که جواب مناسب گرفته نشد، از داروهای ملین و به ترتیب از داروهای بی ضرر، کم ضرر و داروهای محرک شروع می‌کنیم تا به نتیجه مطلوب برسیم. البته تمام بیماران نیازمند مصرف دارو نیستند. در صورت امکان قطع داروهایی که منجر به یبوست می‌شود از راههای درمان است. درمان کم‌کاری تیروئید و سایر بیماری‌ها باید انجام شود.
برخی از ملینهای معروف عبارتند از هیدروکسید منیزیم، روغن‌های معدنی مانند پارافین، داروهای گیاهی مانند سنا، سی لاکس و پسیلیوم، ملینهای اسموتیک مانند لاکتولوز، بیزاکودیل و روغن کرچک.
راههای درمان طبیعی یبوست
همانطورکه می دانید زمانی که راههای درمان طبیعی بیماری به میان می آید هدف استفاده از خوراکی ها و دمنوش های طبیعی است که به صورت جامع در چندیدن بخش با انها آشنا خواهید شد.
1- افراد مبتلا به یبوست که مشکل زمینه ای مانند انسداد روده ندارند، شب ها مقداری انجیر را در آب خیس کنند و صبح ناشتا این انجیرها را همراه آب آن بخورند. این کار کمک زیادی به رفع یبوست و سهولت دفع خواهد کرد. با این حساب، عادت غذایی شما خواننده محترم برای رفع یبوست، خوب است و در درازمدت مشکلی برایتان ایجاد نخواهد کرد.
2- نوشیدن شربت خاکشیر قبل از صبحانه می تواند به رفع یبوست و جوش های صورت کمک کند و نوشیدن دمکرده گل گاو زبان قبل از خواب می تواند مثل یک داروی آرامبخش عمل کند.
3 - خوردنِ سبزی و میوه در حدِ نرمال باعثِ متخلخل شدنِ مدفوعِ شما خواهد شد. سعی کنید دستِ کم سه بار در هفته را سبزی مصرف کنید. با غذا یا بصورت لقمه با نان. همچنین عادت کنید که پس از هر سه وعده غذا(صبخانه، ناهار، شام)، یکی دوتا میوه بخورید
4- پس از خوردنِ چیزهایی که یبوست می آورند، مانندِ ماکارونی، انار و دانه ی انار، مواد فلفل دار و تند، استعمال تریاک یا مشروبات الکلی، کشک، دوغ، دمپختی، کاکائو و قهوه (بمقدار زیاد) و.. حتما سبزی، شیر و آب فراوان مصرف کنید
5- اگر هم یبوست مزاج هستید یا سنگ کیسه صفرا دارید، می توانید صبح ها دو قاشق روغن زیتون را همراه آب یک لیموی کامل میل کنید.
6- مخلوط یک قاشق غذاخوری خاکشیر، نصف لیوان آب جوش و دو حبه قند یا معادل آن شکر است. این شربت تقریبا برای تمام مزاج ها مناسب است، به خصوص برای افرادی که شکم شان سخت کار می کند.
7- سبوس برنج درمانی بی ضرر برای یبوست های بدون علت مشخص.یک فوق تخصص گوارش و کبد با بیان اینکه «یبوست از شایع ترین مشکلات گوارشی است که افراد در سنین مختلف را درگیر می کند»، گفت:«سبوس برنج و سبوس سایر غلات محتوی فیبر فراوان هستند و به عنوان یک درمان ساده و بی ضرر یبوست هایی که علت مشخصی ندارند مطرح است.»
8-اگر یبوست خیلی شدید باشد از ترکیب 5 واحد روغن بادام شیرین+2 واحد عسل روزی 2 قاشق غذاخوری استفاده کنید.
9- انواع سیر، موسیر و والک از جمله گیاهان ضد یبوست می باشند و کسانی که به طور دائمی مقدار کمی سیر، موسیر یا والک با غذای خود میل کنند، کمتر مبتلا به یبوست می شوند. برگ های تازه والک را می توان به همراه جعفری مانند سبزی خوردن تازه با غذا میل کرد. موسیر را می توان خشک کرده و به صورت پودر در غذا مصرف نمود.
10- تخم شنبلیله برای یبوست مفید است. تخم شنبلیله را می توانید برای مدت ها نگهداری کنید، بدون آنکه خراب یا فاسد شود. اما اگر آن را بکوبید و به صورت پودر در آورید، پس از چند روز بو گرفته و خراب می شود. بنابراین اگر می خواهید از تخم شنبلیله برای رفع یبوست استفاده کنید، مقدار کمی از آن را کوبیده و سه وعده در روز، صبح، ظهر و شب و در هر بار یک قاشق مرباخوری از این پودر میل کنید. می توانید این پودر را به کمک آب میل کنید.
11- دمکرده گل سرخ(محمدی) روزی یک لیوان هم به عنوان یک داروی ملین میتوان استفاده کرد.
درمان دارویی یبوست
پودر پسیلیوم ساده ترین و کم عاضه ترین داروی رفع یبوست است که به صورت فیبر عمل کرده و می تواند در دوره بارداری نیز استفاده شود.
دسته دوم داروهایی هستند که با خاصیت اسمزی باعث نشت آب به روده می شوند، مثل شربت منیزیم و لاکتولوز.
دسته سوم داروهای محرک روده مثل برگ سنا، بیزاکودیل و روغن کرچک است. این داروها بهتر است در خط آخر درمان یبوست مصرف شوند.
