زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

عوامل تشدید كننده علایم بیماری روده تحریك پذیر

فشارهای روحی و روانی (خصوصاً مشكلات خانوادگی و عاطفی)، اضطراب و نگرانی (شركت در امتحانات مشكل، بیماری اقوام نزدیك و...)، فشار كاری فراوان، برخی مواد غذایی مانند سوسیس، كالباس، غذاهای نفاخ، قهوه، برخی سبزی‌‌ها و میوه‌‌ها، ادویه‌جات، ترشی‌جات، خورشت قورمه سبزی، سوپ، آش، شكلات و...، الكل، استعمال دخانیات، تغییرات آب و هوا، تغییرات در محل سكونت و كار، عوامل هورمونی (مثل دوران قاعدگی)، همه این موارد، سبب تشدید علایم در همه بیماران نمی‌شوند و حتی تاثیر آنها در یك بیمار نیز، در زمان‌‌های مختلف، متفاوت است در مورد نوع رژیم غذایی، هر فرد باید بداند كه چه غذاهایی سبب تشدید علایم بیماری او می‌شوند.

در قدیم، علت زخم معده و اثنی‌عشر را افزایش ترشح اسید معده می‌دانستند ولی امروزه علت عمده این بیماری را نوعی میكروب بنام هلیكوباكترپیلوری می‌دانند كه نحوه درمان بیماری را تغییر داده است.

آیا در مورد بیماری روده تحریك پذیر نیز امكان فعالیت یك میكروب وجود دارد؟

در مورد كشف میكروب هلیكوباكترپیلوری و اثبات نقش آن در زخم معده و اثنی عشر، تا به حال مطالعات زیادی در دنیا صورت گرفته است این موضوع سبب شد تا در درمان زخم معده و اثنی‌عشر، مصرف آنتی‌بیوتیك‌‌های خاصی معمول شود.

در مورد بیماری روده تحریك پذیر نیز، مطالعات متعددی صورت گرفته، ولی تا به حال نتوانسته‌اند نقش میكروب خاصی را به اثبات برسانند ولی با توجه به بروز درصد قابل توجهی از موارد بیماری روده تحریك پذیر، به دنبال عفونت‌‌های باكتریال دستگاه گوارش و یا بیماری‌‌های التهابی روده نقش التهاب در پیدایش علایم روده تحریك پذیر، مورد توجه قرار گرفته است به طوری كه در حال حاضر، احتمال دخالت درجات خفیفی از التهاب در ایجاد این بیماری، مطرح شده ولی هنوز اثبات نگردیده است. 

نكات

فقط حوادث و اخبار ناگوار، سبب تشدید بیماری نمی‌شوند؛ بلكه اخبار خوش، مانند برنده شدن در قرعه‌كشی، قبولی در امتحانات، آمدن خواستگار . . . و موفقیت‌‌های بزرگ نیز ممكن است سبب تشدید علایم بیماری شوند. هیچ بیماری دیگری به اندازه بیماری روده تحریك پذیر، تحت تاثیر محیط (استرس، و رژیم غذایی و . . .) قرار نمی‌گیرد.

بیماران مبتلا به بیماری روده تحریك پذیر بیشتر از افراد دیگر، در دوران كودكی دچار صدمات روانی و اجتماعی شده‌اند. تا به حال هیچ نقشی برای عوامل عفونی، التهابی و سرطانی در بیماری روده تحریك پذیر شناخته نشده است، ولی این امید وجود دارد كه با تحقیقات بیشتر در آینده، علت اصلی بیماری شناخته شود. خانم‌‌ها در دوران قاعدگی دچار تشدید علایم بیماری روده تحریك پذیر می‌شوند و این موضوع نقش عوامل هورمونی را در تشدید بیماری ثابت می‌كند.

كولیت یعنی التهاب كولون و كولون یعنی روده بزرگ، اولا در این بیماری هیچ‌گونه شاهدی دال بر وجود التهاب و یا زخم در روده‌ها و به خصوص در روده بزرگ وجود ندارد. 

غذای حجیم در این بیماران، منجر به افزایش حركات روده بزرگ شده و ممكن است شكم درد ایجاد شود. خود بیماران نیز متوجه می‌شوند كه غذای پر حجم را تحمل نمی‌كنند.

به نظر می‌رسد كه ترشح هورمون كله سیستوكینین از جدار روده كوچك، پس از ورود برخی مواد غذایی به روده كوچك، در بروز اختلال حركتی و علایم روده تحریك پذیر دخالت داشته باشد.

روده این بیماران، به عوامل و محرك‌های محیطی (خارجی)، بیش از حد پاسخ می‌دهد (حساس است) و در واقع آستانه درك روده‌ها نسبت به درد، وجود گاز در روده‌ها و . . .كاهش یافته، به طوری كه ممكن است مقدار گاز روده‌ها افزایش نیافته باشد، ولی فرد احساس نفخ شكم نماید. در عدم تحمل به شیر (لاكتوز) نیز، علایم مشابه بیماری روده تحریك پذیر، دیده می‌شوند.

مصرف شیر، خامه، سرشیر و . . . منجر به شكم درد و نفخ شكم می‌شود. به دلیل شیوع بالای هر دو بیماری، امكان ابتلای هم‌زمان به هر دو، وجود دارد.

مصرف مواد حاوی گندم یا ذرت نیز، می‌تواند به تشدید علایم بیماری منجر شود. وجود علایم غیر گوارشی در بیماران مبتلا به روده تحریك پذیر، شایع است و این نشان دهنده نوعی اختلال منتشر در سیستم عصبی – عضلانی، عضلات صاف موجود در روده‌ها، مثانه و سیستم تناسلی و . . . می‌باشد. 

چرا انتخاب نام كولیت عصبی برای بیماری روده تحریك پذیر مناسب نیست؟

كولیت یعنی التهاب كولون و كولون یعنی روده بزرگ، اولا در این بیماری هیچ‌گونه شاهدی دال بر وجود التهاب و یا زخم در روده‌ها و به خصوص در روده بزرگ وجود ندارد كه عدم وجود التهاب با آزمایش‌های خونی و مدفوع اثبات می‌شود از كلمه كولیت، بیشتر در بیماری كولیت زخمی (بیماری التهابی روده) استفاده می‌شود و هیچ ارتباطی بین بیماری روده تحریك پذیر و كولیت زخمی وجود ندارد.

از طرفی دیگر در جریان بیماری روده تحریك پذیر، فقط روده بزرگ درگیر نمی‌شود و سرتاسر دستگاه گوارش، از دهان تا مقعد، در جریان این بیماری درگیر هستند و حتی سایر علایم مثل سردرد، درد سینه، قاعدگی دردناك و تكرر ادرار نیز جزء علایم و نشانه‌های بیماری روده تحریك پذیرند.

از طرف دیگر استفاده از كلمه عصبی نابجا است چون در بسیاری موارد، بدون دخالت ناراحتی‌های روحی و عصبی و به دلایل عوامل محرك دیگر مثل برخی غذاها و تغییرات آب و هوا، شخص دچار تشدید علایم بیماری می‌شود. 

علایم و نشانه‌های بیماری روده تحریك پذیر

این بیماری، در اغلب موارد در سنین جوانی و میانسالی شروع شده و زنان، بیشتر از مردان مبتلا می‌گردند علایم بیماری، به طور متناوب در طول حیات تكرار می‌شوند و در اغلب موارد، حتی بدون مصرف دارو، ممكن است علایم بیماری برطرف شده و بعد از دوره‌ای آرامش، مجدداً ظاهر شوند.

علایم و نشانه‌های بیماری، از فردی به فرد دیگر، متفاوت است بیماران غالباً دچار درد پیچشی شكم همراه با یبوست و گاهی اسهال، همراه با دفع بلغم هستند از علایم دیگر می‌‌توان آروغ زدن فراوان، احساس ترش كردن و سوزش سر دل، تلخی دهان و نفخ شكم را نام برد.

از نظر شیوه اجابت مزاج، بیماران به سه دسته تقسیم می‌شوند:  گروه اول: بیمارانی هستند كه مشكل آن‌ها یبوست است (اجابت مزاج مشكل یا به فواصل طولانی و ...)  گروه دوم: بیمارانی هستند كه مشكل اصلی آن‌ها اسهال است. (دفع مكرر، مدفوع شل)  گروه سوم: كه دچار اسهال و یبوست متناوب هستند.

نفخ و درد شكم، در هر یك از بیماران نیز ممكن است دیده شود به هر حال باید این موضوع را دانست كه بیماران، مدت‌ها دچار این علایم بوده و علایم، به صورت متناوب، خفیف یا شدید می‌شوند.

برای خواندن بخش اول -با بیماری روده تحریك پذیر آشنا شویم- اینجا کلیک کنید.