تحریریه زندگی آنلاین- گروه سلامت
معده از اجزای داخلی بدن است که از اهمیت فراوانی برخوردار است.، این عضو عضلانی و حجیمی از لوله گوارش به شکل لوبیا است که از بالا به مری و از پایین به اولین دوازدهه یا اثنی عشر که قسمت ابتدایی روده باریک است متصل می‌شود.
معده همسایگان متعددی دارد و البته بسته به این‌كه معده پر باشد یا خالی، این همسایگان تغییر می‌كنند. در بالای معده، پرده دیافراگم قرار دارد که به واسطه آن، معده از قلب و ریه جدا می‌شود.
در سمت چپ و بالایی معده هم طحال حضور دارد. در سمت راست فوقانی معده، كبد نشسته است. وقتی معده خالی است، كولون (روده بزرگ) عرضی نیز در بالای معده قرار می‌گیرد. سطح پشتی معده با قسمت بالای كلیه چپ، غدد فوق كلیوی و لوزالمعده مجاور است.
مواد ترشح‌شده به درون معده عبارت‌اند از: موسین (که با تشکیل لایه‌ای قلیایی از دیواره معده در برابر شیره اسیدی معده محافظت می‌کند)، اسید کلریدریک، فاکتور داخلی معده (که باعث جذب ویتامین B12 می‌شود)، چند آنزیم پروتئاز که به طور کلی پپسینوژن خوانده می‌شوند و باعث تجزیه پروتئین‌ها به اسید‌آمینه می‌شوند و گاسترین که باعث تحریک سلول‌ها برای ترشح اسید می‌شود.
به خاطر تولید اسید هیدروکلریک در معده محدودهpH آن بین ۱ تا ۴ است که بستگی به نوع جاندار، غذای درون معده، زمان آن در طول روز و مصرف دارو دارد. اسید معده توسط سلول‌های جداری معده ترشح می‌شود.
هورمون گاسترین، تحریک عصب پاراسمپاتیک (استیل کولین) و هیستامین بر میزان ترشح اسید مؤثر هستند. برخی از سلول‌های معده همچنین برای حفاظت از مخاط آن اسید را معکوس ترشح می‌کنند. فاکتور داخلی نیز در معده ترشح می‌شود و با اتصال به ویتامین B12 نقش مهمی در جذب این ویتامین دارد.
هضم غذا، که وظیفه اصلی معده است، به دو شکل مكانیكی و شیمیایی انجام می‌شود
هضم مكانیكی
هضم مكانیكی توسط عضلات معده و حرکات منظم و مستمر آن صورت می‌گیرد. حرکت این عضلات بعد از ورود غذا به معده آغاز می‌شود و بر دو نوع است:
حركات دودی‌شكل و حرکات موضعی. حركات دودی معده شبیه حرکات سایر قسمت‌های دستگاه گوارش است. غذا در طول لوله گوارش به وسیله توالی مداوم انقباضات عضلانی، یا همان حركات دودی، به جلو رانده می‌شود.
برای راندن لقمه غذا به جلو، عضلاتی که در پشت توده غذایی قرار دارند منقبض می‌شوند، در حالی که عضلات جلوی توده غذایی، شل می‌شوند. عملكرد این لایه عضلانی غیر ارادی است و توسط دستگاه عصبی خودكار، هورمون‌ها و پیام‌های شیمیایی موضعی كنترل می‌شود.
اما حركت موضعی در یك نقطه از معده آغاز و سپس به نقاط دیگر منتقل می‌شود. حركات معده سبب ترشح شیره معده از دیواره‌ها و مخلوط شدن غذا با این شیره می‌شود و این یعنی هضم بهتر غذا. انقباضات دیواره معده، غذا را با آنزیم‌های گوارشی و اسیدكلریدریك مخلوط و آن را به یک توده نیمه‌مایع تبدیل می‌كند.
هضم شیمیایی
سه ماده مختلف توسط سلول‌های معده ترشح می‌شود که به هضم شیمیایی کمک می‌کند. اسید كلریدریكِ ترشح‌شده باعث می‌شود آنزیم پپسینوژن فعال و تبدیل به پپسین شود. پپسین هم به نوبه خود پروتئین‌ها را به اجزای كوچك‌تر تجزیه می‌کند.
در هر لیتر شیره معده حدود ۲ گرم اسید كلریدریك و ۱ گرم كلرورهای سدیم، پتاسیم و منیزیم، سولفات‌ها و فسفات‌های قلیایی خاكی وجود دارد. یكی از مواد آلی شیره معده، موسین است كه از مخاط معده در برابر آنزیم‌ها محافظت می‌کند.
احتمال ایجاد زخم معده ناشی از اختـلال در ترشـح موسیـن یا غیر فعال شدن آن توسط آنزیم‌های موسیناز و لیزوزیم است. آنزیم پپسین از سلول‌های اصلی دیواره معده به صورت پپسینوژن غیر فعال ترشح می‌شود.
سلول‌های اصلی دیواره معده نیز آنزیم رنین را ترشح می‌کنند. این آنزیم در مجاورت یون كلسیم، روی شیر اثر می‌کند و موجب انعقاد آن می‌شود و آن را در اختیار پپسین قرار می‌دهد...
برای خواندن بخش دوم -معده را بیشتر بشناسیم- اینجا کلیک کنید.
