دكتر سيدمحمود اسحاق حسينی؛ فوق‌تخصص بيماري‌های گوارش و كبد
در جوامع غربی دیورتیكولوز تقریبا نیمی از افراد بالای 60 سال را گرفتار می‌كند. میزان شیوع در زنان و مردان مشابه است اما سن شیوع در مردان كمی پایین‌تر می‌باشد. خوشبختانه فقط 10 درصد از بیماران دیورتیكولوز علائم بالینی پیدا می‌كنند. در ایران به علت رژیم غذایی حاوی فیبر و سبوس این بیماری نسبت به جوامع غربی كمتر دیده می‌شود.
دو نوع دیورتیكول در روده كوچك ایجاد می‌شود: حقیقی و كاذب. شایع‌ترین دیورتیكول در كولون، دیورتیكول كاذب است. این ضایعه یك بیرون‌زدگی كیسه‌مانند یا فتق مخاط از بین رشته‌های عضلات مخاطی است. بیرون‌زدگی معمولا در نقطه‌ای رخ می‌دهد كه سرخرگ مغذی وارد لایه عضلات مخاطی می‌شود و شكافی در جدار كولون ایجاد می‌كند. دیورتیكولوز عمدتا در كولون سیگموئید تشكیل می‌شود. هر چند 5 درصد بیماران دچار دیورتیكول در سرتاسر كولون می‌شوند كه شاید به دلیل فشار نسبتا بالا در كولون سیگموئید باشد بنابراین، انقباض‌های پردامنه همراه یبوست و بالا بودن مقدار بالای چربی مدفوع در مجرای سیگموئید موجب تشكیل دیورتیكول می‌گردند.
دیورتیكولیت یا التهاب دیورتیكول به دلیل گیر كردن ذرات سفت مدفوع درون كیسه دیورتیكولی و تشكیل فكالیت (مدفوع سفت) ایجاد شده و به دنبال آن رگ خونی تحت فشار قرار گرفته، یا خراشیده می‌شود و سوراخ‌شدگی یا خونریزی رخ می‌دهد. تظاهرات بالینی دیورتیكولوز؛ خونریزی از دیورتیكول كولون، شایع‌ترین علت هماتوشزی در بیماران بالای 60 سال است. فقط 20 درصد از بیماران مبتلا به دیورتیكولوز دچار خونریزی گوارشی می‌شوند. بیمارانی كه در معرض خطر خونریزی قرار دارند، معمولا افزایش فشار خون و تصلب شرائین نیز داشته و مرتب داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (مثل بروفن، آسپرین) مصرف می‌كنند.
البته در این موارد اكثر خونریزی‌ها خودبه‌خود كنترل شده و با استراحت دادن به روده متوقف می‌شود. خطر خونریزی مجدد در طول عمر 25 درصد است. تعیین محل خونریزی با كمك كولونوسكوپی تشخیص داده می‌شود كه هم ارزش تشخیصی دارد و هم می‌تواند برای درمان خونریزی دیورتیكول خفیف تا متوسط به كار رود.اگر وضعیت بیمار تثبیت شده باشد، آنژیوگرافی بهترین روش درمانی برای خونریزی حجیم است. با آنژیوگرافی مزانتر می‌توان محل خونریزی را مشخص و به كمك حلقه (Coil) محل خونریزی را مسدود نمود. سپس باید بیمار را به كمك آندوسكوپی یا بدون آن پیگیری و شواهد ایسكمی كولون را بررسی كرد.با روش‌های جدید، میزان ایسكمی كولون كمتر از 10 درصد است. راه دیگر كنترل خونریزی انفوزیون انتخابی وازو پرسین است.
خونریزی دیورتیكولوز اغلب در كولون راست اتفاق می‌افتد. اگر وضع بیمار ناپایدار باشد و یا نیاز به 6 واحد خون پیدا كند، بایستی تحت عمل جراحی قرار گیرد.بهترین راه پیشگیری از ایجاد دیورتیكولوز، استفاده از رژیم غذایی پرفیبر می‌باشد كه خوشبختانه در برنامه غذایی ما ایرانی‌ها به وفور یافت می‌شود.
