اختلالات رشدی و هورمونی
یكی از غده‌های اصلی بدن ما كه شكلی شبیه بادام دارد، غده هیپوفیز است. این غده با تمام كوچكی‌اش، كار مهمی انجام می‌دهد. یكی از پیغام‌های شیمیایی كه غده هیپوفیز به بدن ما می‌رساند، هورمون رشد است.
وقتی كه این غده به اندازه كافی هورمون رشد نسازد، شرایط «هایپوپتواتریسم» به وجود می‌آید كه باعث كندی رشد كودك می‌شود. از طریق آزمایش‌های مختلف می‌توان به میزان تولید هورمون رشد در كودكان پی برد. در صورت كمبود تولید این هورمون، به آنها داروهای هورمون رشد داده می‌شود تا در بزرگسالی قدی طبیعی داشته باشند.
غده دیگری كه هورمون رشد تولید می‌كند، غده تیروئید است. اگر با انگشتان خود به نرمی قسمت جلوی گلوی خود را فشار دهید، متوجه آن می‌شوید؛ خصوصاً به هنگام بلعیدن چیزی می‌توانید حركت آن را به بالا و پایین مشاهده كنید.
تیروئید هورمونی به نام تیروكسین تولید می‌كند كه اگر ترشح این هورمون بسیار اندك باشد، شرایط «هایپو تیروئیدیسم» ایجاد می‌شود؛ یعنی رشد بسیار كم قدی كودك. پزشكان با یك آزمایش ساده خون به «هایپوتیروئیدیسم» در كودك پی برده و با تجویز یك قرص، كمبود آن را جبران می‌كنند.
سایر دلایل
با آنكه هورمون‌ها نقشی اساسی در روند رشد كودكان دارند، اما عوامل دیگری نیز روی این مسأله تأثیر می‌گذارند؛ مثل بیماری‌های مزمن قلبی و كلیوی، ورم مثانه، روماتیسم در دوران نوجوانی، كم‌خونی و البته عدم مراقبت‌های لازم در دوران بارداری.
یكی از دلایلی كه به زنان باردار توصیه می‌شود به هیچ‌وجه سیگار نكشند و الكل مصرف نكنند، تأثیر این مواد روی كاهش روند رشد نوزاد است. ممكن است نوزادی به هنگام تولد بسیار كوچك باشد و بعد از آن نیز به اندازه كافی رشد نكند و برای همیشه قد بسیار كوتاهی داشته باشد.
این شرایط را تأخیر در رشد درون رحمی یا «IUGR» می‌نامند. برخی از عفونت‌ها در دوران بارداری و برخی بیماری‌های ژنتیكی نیز می‌توانند این مسأله را به وجود آورند. برخی كودكان بعد از به دنیا آمدن رشد خوبی ندارند، ولی خوب وزن می‌گیرند. این شرایط را «FTT» می‌نامند.
وقتی كه كودك به اندازه كافی غذا نمی‌خورد و از خوردن هر چیزی امتناع می‌كند، ممكن است نوعی بیماری پنهان داشته باشد كه حتی اطرافیانش نیز از آن بی‌اطلاع هستند. این كودكان باید هر چه زودتر شناسایی و درمان شوند تا به روند رشد عادی خود ادامه دهند و به اندازه كافی نیز میل به خوردن غذا داشته باشند.
شرایط ژنتیكی نیز می‌تواند روی رشد كودك اثر بگذارد. برخی از دخترانی كه قد كوتاهی دارند، ممكن است سندرم دگرگون شده باشند؛ به این معنا كه به جای داشتن دو x كروموزم، یك x كروموزم دارند یا اینكه یكی از x كروموزوم‌های شان غیرطبیعی است. یك مشكل ژنتیكی دیگر كه سندرم «مارفان» نام دارد، باعث بلندی بیش از اندازه قد می‌شود.
در این وضعیت دست‌ها و پاها بسیار دراز می‌شوند و ممكن است فرد مبتلا به این سندرم مشكلات قلبی و بینایی نیز داشته باشد. امروزه، بیشتر این اختلالات رشدی به راحتی و با موفقیت درمان می‌شوند.
با كمی توجه و كمك می‌توان از كوتاهی قد كودكان در دوران قبل از بلوغ جلوگیری و به آنها كمك كرد تا به رشد مناسب‌تری برسند.
برای خواندن بخش اول - نگاهی به اختلالات دوران رشد - اینجا کلیک کنید.
