دكتر حسین هاشمی طرقی
برای پیدایش سرطان كولون فاكتورهای متعددی دخالت دارند كه در طی یك پدیده نسبتا پیچیده و پیاپی وارد عمل می‌شوند. حتی قبل از آنكه اپیتلیوم مخاطی تبدیل به بدخیمی شود تعدادی از این فاكتورها اعمال اثر می‌نمایند. استعداد، توراث ژنتیك موجب پیدایش درصدی از كانسرهای كولون هستند. بعضی از فاكتورها مثل هورمون‌های گوارشی و رشد سبب پیدایش كریپت‌های Aberrant شده و متعاقبا آنومالی‌های ژنتیك پیدا می‌شود و در نتیجه پیدایش دیسپلازی حاصل از آن می‌تواند منجر به پیدایش كانسر گردد. بعلاوه التهاب مزمن كولون مثل كولیت اولسروز و كرون و بعضی از مواد غذیی و نوع تغذیه نیز بر طبق آمار می‌تواند موثر باشد.
فاكتورهای خطرساز از نظر آماری عبارتند از: رژیم پركالری، چاقی و افزایش وزن، عدم تحرك و كم بودن فعالیت‌های فیزیكی بدن، رژیم غذایی پر پروتئین و پرچربی مخصوصا چربی‌های حیوانی اشباع شده كه سبب افزایش نسبی مقدار IGF-1 شده و این فاكتور موجب افزایش تقسیم سلولی می‌شود (Insulin-Like Growth Factor-1) و بالعكس كم خوردن موجب كاهش آن می‌شود.
فاكتورهای مفید می‌تواند خطر بروز كانسر كولون را كاهش دهد، مانند: مصرف میوه‌جات و سبزیجات و فیبرهای غذایی، كلسیم، ویتامین D و فولات‌ها. همچنین استفاده از چربی‌های غیرحیوانی و غیراشباع شده، گل كلم، كلم بروكسل، تربچه و بعضی سبزیجات كه دارای ایزوسیانات هستند (این ماده یكی از مواد قوی آنتی‌كار سینوژن است) مفید خواهد بود.اسیدهای صفراوی و الكل نیز جزء فاكتورهای خطرساز هستند و بالعكس در صورت استفاده از اسید (Ursodesoxcholic) در بیماری‌های سیروز صفراوی اولیه و كلانژیت اسكلرزانت می‌تواند خطر پیدایش كانسر را كاهش دهد.
نتیجه‌گیری
پیدایش سرطان كولون در طی مراحل مختلف پیش می‌آید و فاكتورهای متعددی در آن دخالت دارد مانند: استعداد ژنتیكی و آنومالی‌های متعدد ژنتیكی، زمینه مستعدكننده مثل پولیپ، كانون‌های كریپت‌های Aberrant، آدنوم بدون دیسپلازی، آدنوم دیسپلازیك، التهابات مزمن كولون مثل كولیت اولسروز و كرون كه بوسیله آنتی انفلاماتورها و آسپرین و آمینوسالیسیله‌ها (Aminosalicylate) می‌توان خطر پیدایش كانسر را كم نمود.
از نظر تغذیه رژیم پركالری، چاقی، كاهش فعالیت‌های جسمی، استفاده زیاد از چربی‌های حیوانی و الكل از فاكتورهای بد هستند و بالعكس كلسیم، ویتامین D، فولات‌ها، فیبرهای گیاهی، سبزیجات، میوه‌جات و ایزوتیوسیانات كه مخصوصا در كلم بروكسل، تربچه، گل كلم و بعضی سبزیجات وجود دارد از فاكتورهای خوب هستند. بنابراین بهتر است كه در رژیم غذایی روزانه منظور شود.
