زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر محمدرضا نوروزی و دكتر شهریار ضیغمی‌؛ اورولوژیست

مقدمه

سرطان پروستات شایع‌ترین بدخیمی‌ غیرپوستی مردان بوده و دومین علت مرگ ناشی از سرطان (بعد از سرطان ریه) می‌باشد. در طول دهه گذشته پیشرفت‌های چشمگیری در تشخیص و درمان سرطان پروستات به وجود آمده است. با كشف  PSAسرطان پروستات در مراحل ابتدایی‌تری تشخیص داده می‌شود.

از آنجا كه درمان قطعی برای سرطان پروستات متاستاتیك یافت نشده، تشخیص سرطان در مراحل اولیه از اهمیت فراوانی برخوردار است. بی‌شك در این میان آموزش مردان در رابطه با عوامل خطر، علائم و راه‌های درمان سرطان پروستات نقشی كلیدی در تشخیص زودهنگام سرطان پروستات دارد.

شیوع

سرطان پروستات در مردان زیر 40 سال نادر است و زیر 50 سال شایع نیست. شیوع سرطان پروستات در سیاهپوستان بیشتر از سفیدپوستان و اغلب هنگام تشخیص پیشرفته‌تر است. البته به نظر می‌رسد این یافته ناشی از عوامل خارجی تاثیر‌گذار مانند درآمد، تحصیلات و بیمه باشد.

پس از كشف PSA طی سال‌های 1989 تا 1992 به علت تشخیص زودهنگام به طور قابل توجهی به شیوع سرطان پروستات و سرطان‌هایی كه در هنگام تشخیص موضعی و در مراحل اولیه بودند افزوده شد. بعد از سال 1992 از شیوع سرطان پروستات كاسته شده و در حال حاضر شیوع با شیب ملایمی‌در حال نزول است.

همزمان با كاهش شیوع، میزان مرگ ناشی از سرطان پروستات نیز كاهش یافته است؛ با این وجود میزان مرگ در سیاهان كماكان دو برابر سفیدپوستان است. البته شیوع سرطان پروستات در نمونه‌های اتوپسی بسیار بیشتر از سرطان قابل توجه بالینی است، به طوری كه 80 درصد مردان اتوپسی‌شده بالای 80 سال به سرطان پروستات مبتلا بوده‌اند.

شیوع سرطان پروستات در مناطق مختلف متفاوت است و شیوع بالای بدخیمی‌ در اروپای شمالی و آمریكای شمالی و شیوع كم آن در آسیا و اروپای شرقی گزارش شده است. در ایجاد این تفاوت عوامل مختلفی نقش دارند كه در قسمت سبب‌شناسی بحث خواهد شد.

سبب‌شناسی

ژنتیك: تغییرات ژنتیكی كروموزوم‌های 1، 17 و X در بعضی از بیماران با سابقه مثبت خانوادگی سرطان پروستات یافت شده است. ژن HPC1 (hereditorry prostate cancer 1) و PCAP (Predisposing for prostate cancer)  روی كروموزوم 1 قرار دارد.

مطالعات ژنتیك اخیر نقش تعیین‌كننده اشكالات ژنتیك را در 5 تا 10 درصد سرطان‌های پروستات اثبات كرده است. مردانی كه سابقه خانوادگی مثبت سرطان پروستات دارند علاوه بر افزایش خطر، شش تا هفت سال زودتر به سرطان پروستات مبتلا می‌شوند.

نژاد: سرطان پروستات در سیاهان آمریكا شایع‌تر و مهاجم‌تر از سفیدپوستان است. شیوع در مردان آسیایی كمتر از مردان آمریكایی است. البته عوامل جانبی‌ مانند دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی، درآمد، تحصیلات و وضعیت بیمه نیز در ایجاد این تفاوت تاثیرگذار بوده است.

رژیم غذایی: رژیم پرچربی باعث افزایش خطر و رژیم حاوی غلات باعث كاهش خطر سرطان پروستات می‌شود. شاید این عامل باعث شیوع كم سرطان پروستات در آسیایی‌ها باشد. این تصور با توجه به افزایش شیوع سرطان پروستات در ژاپنی‌های مهاجرت‌كرده به آمریكا تقویت می‌شود.

مطالعات كشت سلولی حاكی از نقش اسید چرب امگا-6 در تسریع رشد سلول‌های سرطانی و نقش امگا-3 در كاهش رشد این سلول‌ها است.

ویتامین E به دلیل خواص آنتی‌اكسیدان نقش حفاظتی در برابر سرطان پروستات دارد. كمبود ویتامین‌های A و D با ایجاد اختلال در سیستم ایمنی و تمایز سلولی باعث افزایش خطر سرطان پروستات می‌شود. سلنیوم نیز در مطالعات اپیدمیولوژی نقش بازدارنده در سرطان پروستات داشته است. به نظر می‌رسد این اثر ناشی از خواص آنتی‌اكسیدان آن باشد.

هورمون‌ها: سركوب اندروژن‌ها باعث پسرفت سرطان پروستات خواهد شد. از سوی دیگر مردان خواجه هرگز دچار سرطان پروستات نخواهند شد. البته مطالعات متعدد تفاوتی در سطح هورمون‌های تستوسترون، FSH، LH و پرولاكتین بین مبتلایان به سرطان پروستات و مردان سالم نشان نداده است. بنابراین مشخص كردن نقش هورمون‌ها در ایجاد و پیشرفت سرطان پروستات نیازمند مطالعات بیشتر است.

پاتوفیزیولوژی

سرطان پروستات همانند سایر سرطان‌ها ناشی از افزون شدن تقسیم سلولی بر مرگ سلولی و رشد لجام‌گسیخته سلول‌هاست. 95 درصد سرطان‌های پروستات از نوع ادنوكارسینوم، 4 درصد از نوع كارسینوم سلول‌های ترانزیشنال و تعداد اندكی نیز از نوع ترواندوكرین است.

70 درصد سرطان‌های پروستات در منطقه محیطی پروستات (Pripheral Zone) ، 15 تا 20درصد در ناحیه مركزی و  10 تا 15 درصد در ناحیه ترانزیشنال ایجاد می‌گردند. اغلب سرطان‌های پروستات چند‌كانونی بوده و ممكن است به طور همزمان چند منطقه از پروستات را درگیر كنند.

مرحله بالینی و درجه وخامت پاتولوژیك

مرحله بالینی بر اساس روش TNM، با میزان گسترش موضعی (T)، درگیری غدد لنفاوی (N) و متاستاز دوردست (M) مشخص می‌شود.

شایع‌ترین روش grading روش گلیسون (Gleason) است. درجه وخامت بر اساس شایعترین الگوی غدد سرطانی و دومین الگوی شایع مشخص می‌گردد. مجموع امتیاز داده شده به این دو الگو نمره گلیسون را مشخص می‌كند كه بین 2 تا 10 متغیر است...

 برای خواندن بخش دوم- سرطان پروستات- اینجا کلیک کنید.

برای خواندن بخش سوم- سرطان پروستات- اینجا کلیک کنید.