دكتر رضا ملایری؛ فوق تخصص مدیكال آنكولوژی
سرطان پانكراس پنجمین عامل شایع مرگ در ارتباط با سرطان می‌باشد و در مردان شایعتر است. به ندرت قبل از 50 سالگی ایجاد می‌شود. مصرف سیگار خطر سرطان را 2 تا3 برابر افزایش می‌دهد. ضمنا پانكراتیت مزمن و دیابت قندی طولانی مدت و چاقی ریسک مبتلا شدن به این سرطان را افزایش می‌دهند.
علائم شایع
درد شكم، كاهش وزن و زردی می‌باشد.
علائم ناشایع
عدم تحمل گلوكز، كیسه صفرای قابل لمس، ترومبوفلبیت مهاجر، خونریزی گوارشی و اسپلنومگالی به استثنای زردی، سایر علائم اغلب تدریجی و مبهم بوده و معمولا بیش از دوماه قبل از تشخیص سرطان ظاهر می‌شوند. درد و كاهش وزن در بیش از 75% موارد وجود دارد. درد كیفیت احشائی دارد و جانكاه است و گاهی از اپیگاستر به پشت كمر می‌كشد.
در پانكراس، درد در ضایعات تنه یا دم شدیدتر است. درد با خم شدن به جلو تا حدودی بهتر می‌شود. كاهش وزن عمدتا بعلت بی‌اشتهائی است و سوء جذب هم ممكن است در ایجاد آن نقش داشته باشد. زردی بعلت انسداد صفراوی دربیش از 80% بیمارانی كه تومور سر لوزالمعده دارند رخ می‌دهد. و بطور تیپیك با ادرار تیره رنگ، مدفوع به رنگ خاك رس و خارش همراه است و اكثر افراد، ناراحتی شدید شكمی دارند. تشخیص زود هنگام یك كارسینوم لوزالمعده قابل رزكسیون هنوز بسیاردشوار است.
غیر اختصاصی بودن علائم اولیه، حساسیت ضعیف بررسی‌های سرولوژیك (مانندCEA , CA19- ) و تكنیك‌های غیرتهاجمی، برقراری یك روش غربالگری موثر را با شكست مواجه ساخته است.
راهكارهای درمانی
رزكسیون كامل تنها درمان موثر است و تنها در 10 تا15 درصد از بیماران امكانپذیر می‌باشد و معمولا در مورد تومور سر پانكراس انجام می‌شود و علامت آغازین بیماری آنها زردی می‌باشد. بیمار نباید شواهد گسترش متاستازی را در رادیوگرافی قفسه سینه و سی‌تی‌اسكن شكم و لگن داشته باشد.
معمولا قبل از انجام رزكسیون، بررسی لاپاراسكوپیك شكم انجام می‌شود تا از نبود گسترش مخفی بیماری به امنتوم، صفاق یا كبد اطمینان حاصل شود (كه انجام رزكسیون را منتفی می‌سازند) میزان بقای 5 ساله متعاقب این عمل جراحی، تنها 10% است با این حال انجام این عمل بخصوص برای ضایعات سر پانكراس ارزشمند است و در بیمارانی كه تومورشان رزكسیون می‌شود و نهایتا دچار عود می‌شوند ،3 تا 4 برابر از كسانی كه رزكسیون نشده‌اند عمر می‌كنند.
خطر عود با وجود متاستاز به گره‌های لنفاوی یا تهاجم توموربه احشای مجاور افزایش می‌یابد. طول عمر متوسط بیمارانی كه تومور قابل رزكسیون ندارند، 6 ماه است و درمان این بیماران با هدف تسكین علائم انجام می‌شود. اضافه كردن شیمی درمانی با داروی كم‌ضرر Gemcitabineو پرتو درمانی از خارج بدن در موارد غیر متاستاتیک موجب افزایش طول عمر در این بیماران شده است. جدیدترین دارویی که از آن به همراه شیمی درمانی با نتایج امیدوارکننده استفاده می‌شود داروی خوراکی تارسوا (ارلوتینیب) که از گروه مهار کننده فاکتور رشد اپیتلییال می‌باشد. با استفاد از این دارو طول عمر متوسط بیماران افزایش قابل توجهی دارد.
