تحريريه پزشك امروز
صرع چیست؟
صرع یكی از شایع‌ترین اختلالات عصبی شناخته شده در جهان، از جمله ایران و نوعی حمله و تشنج تكراری است كه به شكل‌های مختلف ظاهر می‌شود و تنها ناشی از فرآیند تحریك ناگهانی در مغز است. متاسفانه عموم مردم اطلاعات نادرستی در مورد صرع دارند و در نتیجه این بیماری بهه عنوان یك عارضه بد نام در بین افراد تلقی می‌گردد. بدیهی است كه اكثر افراد مبتلا به صرع در بهره هوشی، حافظه، تحصیل و مهارت‌های هنری با دیگران فرقی ندارند.
سوالات رایج در مورد بیماری صرع:
در حاشیه همایش صرع، خانواده‌های مصروعین از پزشكان متخصص سوالاتی را مطرح نمودند كه نظر خوانندگان محترم را به آن جلب می‌كنیم:
والدین در روند تشخیص و درمان بیماری صرع كودكشان چه نقشی را می‌توانند ایفا كنند؟
پروفسور محمود محمدی: نقش والدین بسیار مهم است. آن‌ها از دو طریق می‌توانند در تشخیص نوع تشنج كودك و اینكه آیا واقعا تشنج، صرع است یا خیر به پزشك كمك كنند: 1- تاریخچه‌ای كه والدین به طبیب می‌دهند باید دقیق و روشن باشد. 2- تكنیك كمك به تشخیص و استفاده از وسایلل كمك تشخیصی بسیار مهم است، به این صورت كه والدین هنگام تشنج كودك، از او فیلم تهیه كنند (حتی با موبایل). مشاهده این فیلم‌ها، برای طبیب، بسیار ارزشمند است و به او در تشخیص بیماری، كمك قابل توجهی می‌كند.
ابتلا به صرع، ادامه زندگی را تا چه حد دچار مشكل می‌كند؟
پروفسور محمدی: این بیماری، هیچ تداخلی با روند طبیعی زندگی ندارد. جالب است بدانید كه آلبرت انیشتن هم فردی اپی‌لپتیك (مبتلا به صرع) بود، بنابراین بسیاری از افراد مصروع، مشكل نداشته و توانسته‌اند دنیایی را تكان دهند.
فرد مصروع چه مشاغلی را می‌تواند انتخاب كند؟
پروفسور محمدی: این افراد هر نوع شغلی را می‌توانند انتخاب نمایند، مگر كارهای تهدیدكننده‌ای مانند: كار در ارتفاعات، رانندگی اتوبوس، كار با برق فشارقوی، كار كنار كوره ذوب یا كار با وسایل نقلیه عمومی، ولی شغل‌های دیگر مانند معلمی را می‌توانند به خوبی اداره نمایند.
آیا فرد مصروع قادر به رانندگی می‌باشد؟
پروفسور محمدی: این بیماران در صورتی كه حداقل 6 ماه از كنترل صرع گذشته باشد، با رعایت نكات توصیه شده توسط پزشك (مانند خواب كافی و مصرف منظم دارو) می‌توانند به رانندگی بپردازند.
انرژی درمانی و هومیوپاتی چه نقشی در درمان صرع دارند؟
دكتر غلامرضا زمانی: انرژی درمانی و هومیوپاتی درمان اصلی نبوده و هنگام استفاده از این روش‌ها، فرد مصروع هرگز نباید درمانی را كه پزشك برای وی شروع كرده قطع كند، ولی در صورت كمك به ارتقاء روحیه فرد، بیمار می‌تواند از این روش‌ها نیز استفاده نماید.
در مورد افراد مصروع، رعایت چه نكاتی در منزل توصیه می‌شود؟
دكتر زمانی: افراد مصروع باید به موارد زیر توجه نمایند:
- هنگام استفاده از حمام، هرگز درب را قفل نكنند.
- در ساعاتی كه فرد دیگری در منزل حضور دارد از حمام استفاده كنند.
- هنگام شب، كنار رختخواب وسایل داغ یا تیز نگذارند.
- روی تخت با ارتفاع زیاد نخوابند.
- هنگام استفاده از اتو، كاملا مراقب باشند.
-بهداشت خواب را رعایت كنند، خوابیدن برای مدت 8-6 ساعت در طول شب ضروری است. بیماران باید توجه داشته باشند كه خواب روز، هرگز جبران خواب شب را نمی‌كند.
آیا در كودكانی كه در اثر بالا رفتن تب دچار تشنج می‌شوند، احتمال صرع وجود دارد؟
دكتر زمانی: در اثر تشنجی كه با بالا رفتن تب به وجود آمده، 5 درصد احتمال به وجود آمدن صرع وجود دارد كه نیاز به پیشگیری خاصی نمی‌باشد.
آیا پیش‌اگهی تشنج در صرع، هنگام خواب یا بیداری متفاوت است؟
دكتر ابوالفضل نصیریان: بیشتر تشنج‌ها در خواب اتفاق می‌افتند، به جهت اینكه هنگام خواب امواج مغزی ایجاد شده، به شروع حمله كمك می‌نمایند، ولی در مورد فرد مصروعی كه هنگام خواب دچار تشنج شده است، هرگز نمی‌توان اطمینان داد كه هنگام بیداری دچار تشنج نمی‌شود. اصولاا احتمال تشنج در خواب بالاتر، ولی خطر آن كمتر است.
در مورد پدر و مادر مصروعی كه یك فرزند مبتلا به صرع دارند، شانس ابتلا بقیه فرزندان چقدر است؟
دكتر نصیریان: در 80 درصد موارد، بیماری در فرزندان دیگر تكرار نمی‌شود، به دلیل اینكه ابتلا به صرع Multi Factorial (چند علتی) می‌باشد، ولی در صورت ابتلا مادر به صرع، ریسك بیشتر خواهد بود.
آیا در افراد مبتلا به صرع حساس به نور، استفاده از تلویزیون و كامپیوتر منع می‌شود؟
دكتر نصیریان: در این افراد، باید به موارد زیر توجه شود:
- اتاق را مانند محیط سینما تاریك نكنند.
- به میزان 2-5/1 برابر قطر تلویزیون، از آن فاصله بگیرند.
- بچه‌ها به حالت خوابیده تلویزیون تماشا نكنند.
هنگام روز، حتی زمان نگاه كردن از لابلای درختان، به علت تحریكات نوری، از عینك آفتابی استفاده كنند.
- در صورت امكان، برای مدت طولانی از كامپیوتر استفاده ننمایند، زیرا تحریكات نوری مانیتور، باعث تشدید تشنج می‌شود، مگر با فیلتر مخصوص كه در صورت استفاده از فیلتر هم مشكل به طور كامل برطرف نمی‌شود، بنابراین باید از استفاده طولانی‌مدت از كامپیوتر و تلویزیون بپرهیزند.
توصیه می‌شود افراد مبتلا به صرع حساس به نور، از بسته‌های اطلاع‌رسانی انجمن صرع كمك بگیرند.
تذكر: هنگام كار با كامپیوتر، استفاده از مانیتورهای LCD تا حدودی مشكل را برطرف می‌كنند ولی نه به طور كامل!
آیا خانمی كه داروی صرع مصرف می‌كند، می‌تواند نوزاد سالمی داشته باشد؟
دكتر نصیریان: به طور معمول در تمام خانم‌هایی كه از سلامت كامل برخوردارند 3 درصد احتمال وجود جنین معیوب وجود دارد. در افرادی كه داروی كنترل صرع مصرف می‌كنند این احتمال به 7 درصد می‌رسد. البته اثر داروها برجنین متفاوت است. توصیه می‌شود 4-3 ماه قبل از بارداری، پزشك درر جریان قرار گیرد تا داروهایی كه ضرر كمتری دارند جایگزین شوند و ریسك ضایعات مغزی كاهش یابد.
همچنین در طول بارداری مصرف مكمل‌ها توصیه می‌شود. بیماران باید یك ماه پیش از زایمان به پزشك خود اطلاع دهند تا داروهایی كه سبب ایجاد اختلال می‌شوند، قطع گردند، مصرف داروهایی مثل فنوباربیتال و فنی‌توئین در زمان تولد باعث كاهش ویتامین K و خونریزی مغزی می‌شود. خانم‌ها بهتر است بنابر تجویز پزشك، یك ماه پیش از زایمان از آمپول ویتامین K استفاده نمایند.
هنگام دردهای زایمانی نیز مصرف یك آمپول ویتامین K توصیه می‌شود.
قبل از ازدواج، نحوه برخورد فرد مصروع با طرف مقابل چگونه باید باشد؟
دكتر نسرین امیری: با توجه به مسایل حقوقی و حق طرف مقابل، این مورد حتما باید قبل از ازدواج مطرح شود، بنابراین پنهان نمودن آن، هرگز جایز نمی‌باشد و در صورت عدم بازگویی بیماری، به مشكلات بعدی عمیق‌تر و حتی جدایی منجر خواهد شد. از نظر روحی، فردی كه بیماری صرع خود راا پنهان كرده، همواره اعتماد به نفس كمی دارد و احساس گناه می‌كند.
براساس قانون؛ هر بیماری طولانی‌مدت، قبل از ازدواج باید به طرف مقابل گفته شود. در صورتی كه این مورد پس از ازدواج فاش شود و طرف مقابل اظهار بی‌اطلاعی نماید، قانون به وی اجازه جدایی را خواهد داد.
آیا استفاده از داروهای كنترل صرع، برای حافظه مشكلی ایجاد می‌كند؟
دكتر امیری: تا حدودی بله، ولی در صورت به وجود آمدن مشكل در حافظه، با تغییر دارو توسط پزشك، تا حدودی مشكل برطرف می‌شود. جهت كمك به تقویت حافظه می‌توان از كارت‌های خاصی استفاده نمود، به این صورت كه انجام هر كاری با رنگ مخصوصی از كارت اعلام شود. یا با استفاده ازز دفترچه، كارهای روتین یادآوری گردد.
هنگام سیكل ماهیانه در دختران مصروع، رعایت چه مواردی ضرورت دارد؟
دكتر زرین كیهانی‌دوست: طبق توصیه WHO، یكی از كاربردی‌ترین نكات، مصرف یك قرص آهن و اسیدفولیك در این زمان می‌باشد، زیرا كاهش سطح آهن خود به شروع تشنج‌ها كمك می‌كند.
گرفتن نوار مغزی در مصروعین، هر چند وقت یكبار و در چه مواردی ضرورت دارد؟
دكتر كیهانی‌دوست: باید حداقل هر 6 ماه (و ترجیحا هر 12-9 ماه) یك بار نوار مغزی گرفته شود. در صورت كنترل صرع و تصمیم برای قطع درمان، گرفتن نوار مغزی، هر 12-9 ماه یك بار توصیه می‌شود و انجام آن برای فاصله زمانی كمتر از 6 ماه ضرورتی نداشته و توصیه نمی‌شود.
