زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر حسین كریمی؛  متخصص توانبخشی اعصاب اطفال

اگر یک مکان در سیستم CNS باشد که بخواهیم آن را  محل اصلی اقدامات Neurorehabilition)N.R) نام ببریم، آن منطقه می‌تواند سیستم رستیكولار RETICULO FORMATION باشد. اهمیت این منطقه، در چند نوع عملکرد بسیار مهم می‌باشد اول، تقریبا منطقه هوشیاری می‌باشد، به همین دلیل ضایعات این منطقه، بر حسب نوع ضایعه، در سطح هوشیاری اشکالاتی ایجاد خواهد کرد.

دوم، منطقه و کانون‌های ترشح منوآمین‌ها است كه عبارتند از: آدرنالین، نورآدرنالین، سروتوئین، استیل کولین، دوپامین و بالاخره هیستامین) می‌باشد كه در صورت ترشح متعادل آنها انسان در آینده رفتار مناسب و متعادلی خواهد داشت و در صورت اشکال در هریک از این منوآمین‌هاست که اختلال گوناگون رفتاری و عملکردی را به صورت مختلفی نشان می‌دهد.

لازم به ذکر است که چگونگی نحوه سیگنال رساندن به کودک زیر سن 3 تا 4 سال است که نحوه تشكیل ساختمان چگونگی ترشح آینده آنها را مشخص خواهد کرد.

سوم، علاوه بر  سیستم اعصاب خودکار که در تنظیم اعمال احشا دخالت دارد ،سیستم‌های Cranial nerves که اکثرا در این ناحیه قرار دارند بر چگونگی عملکرد RF نقش موثری دارد.

چهارم، نقش این منطقه در اعمال حرکتی اعم از حرکات چشم، گفتار و حرکات اولیه نوزاد می‌باشد كه اگر بخواهیم در مورد Reticular Formation در اقدامات Neurorehabilition حق  مطلب را بجا آوریم، اولا باید اطلاع عمیق و گسترده‌ای از متونNeuroscience مربوط بهR.F داشته باشیم و ثانیا در طول درمان توجه کافی به انجام صحیح تمرینات براساس فیزیولوژی این سیستم داشته باشیم و این در صورتی ممکن است که به چگونگی نوروپاتولوژی کلیه تکنیک‌های دانشمندان مختلف دسترسی داشته باشیم.

بنابراین با توجه به گستردگی عملکرد R.F و ارتباطات آن با سیستم‌های Motor, Sensory, central, Autonomic, Peripheral لازم است با بینش عمقی به چگونگی اثر کارکردهای این سیستم بر روی تمرینات N.R توجه داشته باشیم.

R.F از نظر اقدامات N.R سیستمی شدیدا متنوع و در ضمن قابل دسترسی است. این سیستم از راه‌های مختلف با نرون‌های محیطی در نخاع ارتباط گسترده‌ای دارد. همچنین عامل بقاء نرون‌های محیطی ماده‌ای است به نام(Nerve Growth Factor (N.G.F كه این ماده در اثر فعالیت حسی و حرکتی در مناطق که نرون مورد نظر عصب‌دهی می‌کند ترشح می‌شود.

از طرف دیگر نرون‌های محیطی برای نرون‌های فوقانی هدف (Target) محسوب می‌شوند و لذا وجود آنها برای بقاء نرون‌های فوقانی ضروری است. همان‌طور که دانشمندانی مانند Victor Levi Mantelcini  در آزمایش‌های خود نشان داده‌اند در صورتی که سلول‌های Target Peripheral زیادتر شده باشند سلول‌های مرکزی بیشتری باقی خواهند ماند.

با توجه مجدد به ارتباطات سیستم R.F روشن می‌شود که این سیستم به طور مستقیم و یا غیرمستقیم از طریق مسیرهای حسی Extroceptive و Proprioceptive و یا Autonomic با سلول‌های Peripheral در ارتباط است. با سایر سیستم‌ها در شکل‌های شماره یک و دو مشخص است.

به طور خیلی خلاصه لازم است دلایل به کارگیری تمرینات حسی و حرکتی جهت بقاء سلول‌های محیطی در سیستم نخاعی و اهمیت این سلول‌ها را برای سلول‌های مرکزی‌تر را بیان نماییم.

با توجه به این مسأله که وجود NGF برای بقاء نرون‌های محیطی لازم است و این ماده به واسطه تحریکات محیطی ترشح می‌شود (بر حسب نوع کار آن نرون) و همچنین با در نظر گرفتن این مسأله که بقاء سلول‌های فوقانی‌تر در گرو آن است که اکسون آن سلول‌ها فرصت داشته باشد تا خود را به هدف مربوطه برسانند، در می‌یابیم که این سیکل در صورتی به خوبی اجرا می‌شود که اقدامات Neurorehabilition بر اساس نروفیزیوپاتولوژی استوار باشند.

با توجه به ارتباط بین سیستمR.F و محیط باید دانست که به هنگام اجرای تکنیک‌های توانبخشی باید هرچه دقیق‌تر و کامل‌تر در اولین مرحله به چگونگی تاثیر این تکنیک‌ها (از نظر CNS) بر روی سیستم R.F توجه داشته باشیم؛ به علاوه این سیستم ارتباط تنگاتنگ و گسترده‌ای با محیط و اعمال محیطی و مراکز مهم تعادلی (هسته وستیبولار و مخچه) دارد.

از طرف دیگر مسأله بسیار مهمی که باید در نظر داشته باشیم، این است که سیستم R.F با كمك کلیه هسته‌ها و نرون‌های موجود در آن و ارتباطاتش با مراکز مجاور، در هوشیاری نقش بسیار مهمی دارد. بنابراین به کارگیری دانش نروفیزیوپاتولوژی این سیستم هم در تشخیص دقیق، کاربرد اساسی دارد و هم در روند انجام توانبخشی اعصاب محیطی ومرکزی نقش مهمی ایفا می‌كند. امیدوارم در قسمت‌های بعدی مقاله، ارتباط این سیستم مهم عصبی با تمام رشته‌های تخصصی Neurorehabilition را به طور خلاصه بیان نماییم.