دكتر كوروش قره‌گزلی؛ متخصص مغز و اعصاب
تصور كنید فردی كه می‌شناختید، ظرف مدت كمی دچار فلج چهار اندام شود و دیگر قادر به حركت نباشد. این فرد نمی‌تواند راه برود و برای هرگونه حركتی نیاز به كمك دارد. ممكن است كنترل دفع ادرار و مدفوع خود را از دست داده و یا حتی عضلات حلق و حنجره و عضلات تنفسی او نیز كم‌توان شده باشد.
بنابراین، باید زیر دستگاه تنفس مصنوعی زندگی كند و به وسیله لوله‌های مصنوعی تغذیه شود. وقتی كسی در مدت كمتر از شش هفته دچار فلج در یك قسمت یا تمام بدن شود؛ به طوری كه برای انجام كارهای فیزیكی نیاز به كمك داشته باشد به آن فلج حاد گفته می‌شود. او برای انجام حركات ارادی بدن نیاز به درك حسی از تمام قسمت‌های بدن خود دارد.
به عنوان مثال، ما در تاریكی مطلق می‌توانیم غذا بخوریم یا از قاشق و چنگال استفاده كنیم یا با چشمان بسته می‌توانیم به سرانگشت شست پای خود دست بزنیم. تمام این اقدامات حسی در مغز تجمع می‌یابد و انسان تجسم فضایی كامل از خود دارد. حال برای ایجاد یك حركت فیزیكی، مثلا برداشتن لیوان آب از روی میز، مغز دستور صادر می‌كند و سبب حركت مورد نظر می‌شود.
دستور از مغز به نخاع می‌رسد و عصب دوم پیام را از نخاع می‌گیرد و به طرف عضله مربوطه حركت می‌كند. هنگامی كه عصب به عضله می‌رسد مواد شیمیایی به نام نوروترانسمیتر (در اینجا استیل كولین) ترشح می‌شود و پیام عصبی را كه توسط عصب آورده شده است، از مغز به عضله منتقل می‌شود.
اختلال و كمبود در هر كدام از پایگاه‌های فوق باعث فلج حركتی می‌شود. یكی از عوامل فلج حاد حركتی می‌تواند سكته مغزی باشد كه در آن یك طرف بدن یا چهار اندام حركتی فلج می‌شود. همچنین درگیری در نخاع، عصب حركتی، محل انتقال پیام‌های عصبی و یا خود عضله بیمار می‌تواند منجر به فلج شود.
به طور كلی فلج حركتی در مغز به دو قسمت عمده تقسیم می‌گردد:
1- فلج حركتی به دلیل اختلال در كار سیستم اعصاب مركزی؛ مثلا در محل ارتباط مغز به ساقه مغز یا ساقه مغز به نخاع
2- فلج حركتی به دلیل اختلال در سیستم عصبی محیطی؛ مثلا عصب حركتی در اندام یا محل اتصال عصب و عضله و یا خود عضلات.
بروز ضعف یا فلج حركتی نوعی حالت اورژانس پزشكی است؛ زیرا گاهی اوقات اختلال حاد بروز می‌كند كه ممكن است ظرف مدت چند دقیقه بیمار به دلیل نارسایی تنفسی فوت كند. یكی از انواع فلج‌های حاد حركتی عارضه‌ای به نام سندرم گیلن باره است. این بیماری غالبا دو تا سه هفته پس از ابتلا به یك بیماری ویروسی مثل آنفلوانزا بروز می‌كند.
ابتدا فرد احساس گزگز و مورمور شدن از كف پاها و نواحی زیر ساق پا و سپس در دست‌ها خواهد داشت. سپس احساس ضعف حركتی كرده كه اكثر اوقات از نواحی اندام تحتانی شروع می‌شود و به طور تدریجی اندام‌های فوقانی را نیز درگیر می‌كند.در این بیماری اگر به دست‌ها و پاهای بیمار دست بزنیم، از نظر هدایت درك حسی مشكلی ندارند و قادر به تشخیص تحریك حسی می‌باشند.
معمولا از زمان شروع بیماری تا زمانی كه فرد كاملا فلج شود، ممكن است چند روز تا چند هفته طول بكشد.در این بیماری ممكن است عضلات تنفسی نیز درگیر و بیمار دچار عدم توانایی در تنفس كامل شود.
در بسیاری از موارد بیمار دچار فلج یكطرفه صورت هم می‌گردد؛ به طوری كه هنگام صحبت كردن یك طرف صورت بی‌حركت می‌ماند.در این بیماران گاهی اوقات فلج از قسمت فوقانی بدن یعنی سر و صورت شروع شده و سپس اندام‌های فوقانی و در انتها اندام‌های تحتانی فلج می‌شوند...
برای خواندن بخش دوم- سندرم گیلن باره-اینجا کلیک کنید.
