امید صالحیان؛ كارشناس ارشد فیزیولوژی ورزش
ورزشکاری که مبتلا آسم می‌باشد، باید به دقت بیماری‌‌اش کنترل شود و قبل از ورزش با پزشک خود مشورت نماید. در افرادی که اولین بار حین ورزش دچار حمله آسم می‌شوند، اولین كار توقف فعالیت و خارج شدن از محیط ورزش است. در صورت ادامه علائم و یا افت فشار خون باید به مرکز پزشکی مراجعه شود. چنانچه در فعالیت‌های ورزشی باز هم حملات تكرار شود، درمان طبی و کنترل علائم لازم است و باید ورزش مربوطه محدود گردد.
عوامل موثر در پاسخ بیمار به ورزش
نوع ورزش: بعضی فعالیت‌ها انقباض برونشی را با شدت بیشتری نسبت به دیگر فعالیت‌ها ایجاد می‌كنند. دویدن قوی‌ترین محرك آسم است دوچرخه سواری و پیاده‌روی با شدت كمی ایجاد آسم می‌كنند و شنا نسبت به سه ورزش دیگر به طور خفیف‌تری عامل ایجاد آسم است.
مدت ورزش: دویدن با سرعت ثابت، طی 2-32 دقیقه، می‌تواند موجب حمله آسم در بیماران شود.
شدت ورزش: تحقیقات نشان داده است، افزایش شدت فعالیت به بالای 75 درصد در مدت ثابت و حداكثر اكسیژن مصرفی سبب افزایش میزان بیماری می‌شود.
شیوه ورزش: انجام فعالیت‌ها باید با فاصله زمانی و پس از كمی (استراحت) باشد.
عوامل محیطی
سرما و خشكی هوا عامل تشدید آسم است؛ اما رطوبت از ایجاد آن جلوگیری می‌كند؛ به همین دلیل فعالیت‌هایی كه در محیط مرطوب مثل شنا انجام می‌شوند، كمتر موجب آسم می‌گردند. تحقیقات بسیاری نشان داده است انجام فعالیت با اصول صحیح و كاربردی و در محیط مناسب نه تنها با عث ایجاد حمله نمی‌شود، بلكه از شدت حملات می‌كاهد و یك عامل پیشگیری‌كننده است؛ به خصوص اگر بیماری به وسیله دارو كنترل شود.
تركیب این دو عامل در درمان بیماری بسیار موثر خواهد بود. فعالیت باعث كاهش تعداد تنفس و در عوض، افزایش عمق تنفس می‌شود؛ در نتیجه حجم باقیمانده و كاهش یافته و مجاری كمتر اتفاق می‌افتد. آمادگی هوازی نیز باعث ایجاد مقاومت در برابر آسم می‌شود.
ملاحظات در انجام ورزش توسط بیماران آسمی
مرحله گرم كردن: این مرحله برای بیماران آسمی بسیار مفید است و شامل كمی راه رفتن، دویدن آرام و مقداری حركات كششی می‌باشد.
قسمت هوازی: ورزش باید باشدت كم شروع شود و به تدریج افزایش یابد. این روند شامل حركات ریتمیك مانند قدم زدن، دویدن، دوچرخه سواری و... است. شدت تمرینات باید حدود 65 درصد تا 90 درصد حداکثر سرعت ضربان قلب باشد.
روش محاسبه حداکثر ضربان قلب
حداکثر سرعت ضربان= سن-220
مدت ورزش: مدت ورزش باید از 15 دقیقه شروع شود و به تدریج (در دراز مدت) به 60 تا 90 دقیقه برسد.
تناوب: انجام 3 تا 5 جلسه در هفته كافی است.
نوع فعالیت: بهترین نوع فعالیت، نوع هوازی و از بین فعالیت‌های هوازی، بهترین نوع آن شنا است (البته در استخرهای بدون كلر).
سرد کردن: در پایان هر دوره تمرینی باید به حال اولیه بازگشت. این كار با انجام فعالیت‌های ریتمیک ملایم، پیاده‌روی تا بازگشت ضربان قلب به 20 ضربه بالاتر از سطح استراحت ادامه می‌یابد. سرد کردن شامل تکرار تمرین‌های کششی است که در گرم کردن انجام می‌شود.
چه زمانی باید از ورزش پرهیز کرد و یا آن را کاهش داد؟
اگر افراد آسمی قبل از تمرین دارو مصرف می‌کنند، ولی هنوز علائم تنگی نفس را دارند، نباید تمرین‌های شدید انجام دهند. هرچند بعضی افراد آسمی متوجه شده اند که تمرین باعث گشاد شدن راه‌های تنفسی و بهبود تنفس می‌شود، اما در اغلب موارد تنگی برونشی بیشتر می‌شود.
شایان ذکر است که کودکان آسمی باید از کلاس‌های ورزشی معاف شوند. افراد آسمی در صورت ایجاد آسم در حین فعالیت، باید بازی و تمرین شدید را کاهش دهند. برای درمان آسم ناشی از ورزش، کاهش میزان بروز و شدت آسم ورزشی راه‌های مختلفی وجو دارد؛ مثل مصرف داروهایی که اغلب افراد آسمی باید قبل از انجام فعالیت‌های جسمانی از آنها استفاده کنند.
ورزش‌های مناسب برای افراد مبتلا به آسم
افراد آسمی با استفاده از دارو قبل از ورزش می‌توانند همانند افراد غیر آسمی ورزش کنند. برنامه‌های تمرینی سطح بالا در یک ورزش خاص برای افراد آسمی و غیرآسمی مشابه است و تنها برنامه هوازی عمومی باید به آن اضافه شود.
