احسانه طاهری كارشناس ارشد علوم تغذیه
عدم تحمل شیر
باید توجه داشت كه حساسیت به شیر و عدم تحمل لاكتوز دو مقوله جدا از هم هستند و نباید آنها را با یكدیگر اشتباه گرفت. قند شیر بیشتر باعث ایجاد عدم تحمل شیر در افراد بالغ و یک سری از کودکانی می‌شود که مبتلا به فقدان یا کمبود آنزیمی به نام لاکتاز هستند. كمبود لا كتاز در بین افراد بزرگسال شایع‌ترین نوع كمبود آنزیمی محسوب می‌شود.
نیمی از بزرگسالان در دنیا به عدم تحمل لا كتوز مبتلا هستند. در این شرایط قند هضم نشده در روده كوچک باقی می‌ماند و به كولون می‌رسد و در آ‌نجا توسط باكتری‌های كولون تخمیر می‌شود كه در آ‌خر منجر به بروز اسهال و نفخ می‌گردد. برای بسیاری از افرادی كه دچار عدم تحمل لاكتوز هستند، فرآوردههای لبنی تخمیری نسبت به انواع غیر تخمیری بسیار راحت‌تر تحمل می‌شوند و ماست یكی از بهترین فرآوردههای لبنی تخمیری است.
علائم
از علائم این عارضه می‌توان به اسهال، نفخ و شكم درد اشاره كرد. حساسیت به شیر، یكی از متداول‌ترین حساسیت‌های غذایی در اوایل دوران كودكی است كه با واكنش‌های ایمنی نامطلوب بدن به یك یا چند تركیب موجود در شیر همراه است. در فردی كه به شیر حساسیت دارد، سیستم ایمنی بدن به یكی از پروتئین‌های موجود، بیشتر کازئین‌ها و به میزان كمتری پروتئین وی، واكنش نشان می‌دهد. پروتئین‌های كازئین بین انواع مختلف شیر متفاوت هستند و همین توجیهی است برای اینكه چرا فردی كه به شیر انسان حساسیت ندارد، به شیر گوسفند یا بز واكنش نشان می‌دهد.
علائم حساسیت به شیر به سه دسته گوارشی، پوستی و تنفسی تقسیم می‌شوند. این علائم شامل قرمزی پوست، كهیر، استفراغ، ناراحتی‌های گوارشی مانند اسهال، یبوست، درد‌های شكمی و نفخ هستند. دامنه این علائم وسیع و متفاوتند و شامل موارد جدی‌تری مانند واكنش‌های آنافیلاكسی، درماتیت‌های آتوپیك، خس‌خس سینه و سرفه، ریفلاكس معدی- مری، ازوفاژیت، كولیت حساسیتی، سردرد(میگرن) و سوزش دهان نیز می‌شوند. پروتئین‌های شیرگاو، نخستین پروتئین غذایی بیگانه می‌باشد كه توسط شیرخواران دریافت می‌شود و عامل بیشترین واكنش‌های حساسیت غذایی در شیرخواران و كودكان می‌باشد.
شیوع حساسیت به شیر گاو در كودكان سنین مختلف دوران كودكی در مطالعات مختلف از 3/0 درصد تا 5/7 درصد متفاوت است. در ایران نیز شیر گاو شایع‌ترین آلرژن در تمامی گروه‌های سنی كودكان كمتر از 12 سال مبتلا به حساسیت غذایی بوده است. بسیاری از كودكان هم‌زمان با افزایش سن، حساسیت خود را نسبت به شیر و تخم‌مرغ از دست می‌دهند، اما حساسیت‌های غذایی شدیدتر مثلا به بادام زمینی، انواع خاصی از ماهی و میگو اغلب مدت زیادی طول می‌كشد و حتی می‌تواند تمام عمر ادامه یابد.
با توجه به افزایش حساسیت‌های غذایی در كودكان می‌توان یكی از دلایل این افزایش را خوراندن زودهنگام غذاهای متنوع و مختلف به نوزادان دانست. باید توجه داشت مخاط دستگاه گوارش در این سن نمی‌تواند نقش یک سد دفاعی را در برابر مواد حساسیت‌زا ایفا كند و در نتیجه حساسیت افزایش می‌یابد. همچنین توصیه شده است زنان بارداری که زمینه ابتلا به حساسیت را دارند، از مصرف خوراکی‌های حساسیت‌زا از جمله بادام زمینی خودداری نمایند.
