زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دنیای سلامت

سیگار عامل تهدید كننده سلامت است كه 90 درصد افراد در دوران نوجوانی (10 تا 19 سالگی) به آن مبتلا می‌شوند و صرفاً داشتن آگاهی در مورد سیگار نمی‌تواند مانع از ابتلای نوجوانان به آن شود، بلكه ایجاد نگرش و مهارت برای مقاومت در برابر وسوسه یا تعارف استعمال سیگار در نوجوانان ضرورت دارد.

علاوه بر تعیین حیطه‌های آموزشی برای پیشگیری از ابتلای نوجوانان به مصرف سیگار و سایر مواد دخانی، باید به شرایطی كه موجب پذیرش آموزش می‌شود و همچنین تأثیر آموزش و ماندگاری آموخته‌ها در ذهن مخاطبان و مطابقت آموزش‌ها با الگوهای فرهنگی حاكم بر گروههای هدف نیز توجه كرد. این مقاله حاوی توصیه‌هایی در حیطه خانواده و مدرسه برای كاهش آمار مصرف سیگار بین‌نوجوانان است.

نوجوانان و سیگار

توضیحات در مورد سیگار و اشاره به تاثیر طولانی‌مدت سیگار بر سلامت جسمی، به تنهایی مانع از آغاز مصرف سیگار توسط نوجوانان نمی‌شود. تاكید بر آثار زودرس بهداشتی موثر بر روابط بین فردی نوجوانان، عامل موثری برای ترغیب آنان به زندگی عاری از دخانیات است.

برخی نوجوانان تحت تاثیر تبلیغات صنعت دخانیات، مصرف سیگار و سایر مواد دخانی را عامل جذابیت، آزادی، رهایی، زیبایی، هوش و قدرت جنسی می‌دانند و فكر می‌كنند همه همسالان آنها سیگاری هستند. فشار همسالان در كنار تبلیغات صنعت دخانیات موجب آغاز و تداوم مصرف سیگار توسط نوجوانان می‌شود.

در طراحی فرآیند آموزشی برای ترویج زندگی عاری از دخانیات در بین نوجوانان باید نگرش‌های منفی ترغیب كننده نوجوانان به استعمال دخانیات را با جلب مشاركت همسالان نوجوان مروج زندگی عاری از دخانیات خنثی نموده و مهارت مقاومت در برابر فشار همسالان سیگاری را در نوجوانان ایجاد نماییم.

برای شروع استعمال دخانیات، طیفی از فاكتورها (شامل فاكتورهای فردی، فرهنگی، اجتماعی و محیطی) دخیل هستند. استعمال مداوم سیگار در یك فرد جوان تنها یك اتفاق نیست. بلكه مجموعه‌ای از مراحل است كه از نوجوانی به صورت مصرف تفریحی و تفننی آغاز شده و به سمت استعمال مداوم و اعتیاد به مواد دخانی در بزرگسالی هدایت می‌شود.

فاكتورهای سه‌گانه سیگار

فاكتورهای متفاوت در پسران و دختران و در مراحل گوناگون، ممكن است آثار مختلفی داشته باشد؛ برای مثال، تاثیر خانواده در مرحله اولین تجربه سیگار نسبت به مرحله مصرف مداوم، بیشتر و مهم‌تر است. این فاكتورها شامل فاكتورهای شخصیتی، اجتماعی – فرهنگی و محیطی است.

فاكتورهای شخصیتی: عدم موفقیت در تحصیلات، روحیه سركشی، اعتماد به نفس پایین، عدم توانایی در ایجاد ارتباط با دیگران و منزوی بودن، نداشتن توانایی مقابله با فشار دوستان،‌ دانش ناكافی و نگرش غلط در مورد خطرات سیگار برای سلامتی از جمله فاكتورهای شخصیتی محسوب می‌شوند.

فاكتورهای اجتماعی و فرهنگی: فشارهای خانوادگی و داشتن رابطه ضعیف با والدین در شروع مصرف سیگار بسیار موثر است. این تاثیر در دختران و پسران تفاوت دارد. برای مثال، مصرف سیگار توسط والدین دختران را بیشتر تحت تاثیر قرار می‌دهد، در حالی‌كه مصرف سیگار توسط برادر و خواهر كه به نظر می‌رسد اثر قوی‌تری نسبت به مصرف سیگار توسط والدین داشته باشد، پسران را بیشتر تحت تاثیر قرار می‌دهد.

فشارهای اجتماعی، از جمله دوستان سیگاری و تعارف سیگار توسط همسالان، از عوامل عمده و بسیار موثر در گرایش نوجوانان به سیگار است. مطالعات متعددی، رابطه قوی بین داشتن دوست سیگاری و استعمال سیگار در سنین نوجوانی را اثبات نموده‌اند.

فاكتورهای محیطی: محرومیت‌های اجتماعی و اقتصادی (فقر)، در دسترس بودن سیگار (فروش آن به نوجوانان و ارزان بودن آن) فاكتورهای موثر و مهمی برای مصرف سیگار به صورت مداوم هستند ولی بر اولین تجربه مصرف سیگار تاثیر چندانی ندارند. تبلیغات سیگار در رسانه‌ها نیز اثر محرك دارد و می‌‌تواند جوانان را از مرحله اولین تجربه سیگار به مرحله مصرف مداوم بكشاند.

رواج فروش سیگار به صورت علنی توسط مغازه‌داران و دكه‌های روزنامه‌فروشی و نیز در اختیار گذاشتن كبریت برای روشن كردن سیگار، تاثیر عوامل محیطی استعمال دخانیات توسط نوجوانان را در كشور ما افزایش داده است.

نقش والدین در پیشگیری از استعمال دخانیات

تقریبا نیمی از كودكان جهان در معرض هوای آلوده و استنشاق تحمیلی دود سیگار والدین‌شان قرار دارند. در هر مكانی كه دخانیات مصرف می‌شود، فرد در معرض دود آن قرار می‌گیرد. طبق برآورد سازمان بهداشت جهانی بیش از 700 میلیون كودك در جهان در معرض استنشاق تحمیلی دود سیگار قرار می‌گیرند.

این آلودگی خصوصاً در خانه بیشتر است. تحقیقات انجام شده روی دانش‌آموزان 13 تا 15 ساله در مدارس كشورهای جهان، بین سالهای 1999 تا 2008 نشان می‌دهد كه:  43 درصد از دانش‌آموزان در خانه در معرض دود دخانیات قرار می‌گیرند.  55 درصد از دانش‌آموزان در اماكن عمومی در معرض دود دخانیات قرار می‌گیرند.  78 درصد از دانش‌آموزان از قانون ممنوعیت استعمال دخانیات در اماكن عمومی استقبال می‌كنند.  69 درصد از دانش‌آموزان مصرف كننده مواد دخانی، تقاضای دریافت كمك برای ترك دخانیات دارند.

بایدها و نبایدهای خانوادگی

اولین كاری كه والدین در نبرد برای داشتن زندگی عاری از مواد دخانی می‌توانند انجام دهند، آموختن درباره انواع مواد دخانی است كه نوجوانان می‌توانند مورد سوءمصرف قرار دهند. این یادگیری سبب می‌شود موقعیت خوبی برای بحث صریح و رك با فرزند خود كسب كنید. در بحث با فرزند خود باید روی این مساله تاكید كنید كه آنها در حال حركت به طرفی هستند كه مواد دخانی برای آنها معمولی و متین به نظر برسد، در حالی كه این مواد بسیار خطرناك و مضر هستند...