زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر مسعود مردانی؛ متخصص بیماری‌های عفونی

امروزه بحث تزریق واکسن آنفلوانزا، برای کلیه گروه‌ها مورد سؤال است و اینکه تزریق این واکسن در چه افرادی ضرورت دارد؟ آیا برای پیشگیری از آنفلوانزای (H1N1)، تزریق واکسن آنفلوانزای فصلی سودمند است یا خیر؟.  براساس تصمیمات اتخاذ شده در این کمیته، با توجه به وضعیت فعلی پاندمی در کشور توانایی تولید واکسن (H1N1) مورد ارزیابی قرار گرفت، در این کمیته اهداف مختلف تولید واکسن به منظور اجرایی شدن به کشورهای مختلف اعلام شد که اهداف به شرح زیر می‌باشد:

1-حفاظت از شالوده نظام بهداشتی کشور

2-کاهش مرگ و میر

3-کاهش افت ویروس پاندمی در جوامع مختلف

تزریق واکسن H1N1 در چه افرادی توصیه می‌شود؟

در حال حاضر، اگر چه شدت پاندمی از شدت متوسطی برخوردار است و اغلب موارد ابتلا به آنفلوانزای (H1N1) بدون عارضه و خود محدود شونده است. ولی این بیماری در بعضی از گروه‌ها نظیر: خانم‌های باردار، مبتلایان به بیماری‌های مزمن مانند آسم، دیابت، بیماری‌های تضعیف‌کننده سیستم ایمنی و چاقی مفرط علائم بیماری شدید و مرگ و میر ناشی از آن نیز درصد بالاتری دارد.

 الویت‌های تزریق واکسن

تزریق واکسن در افراد مذکور، جهت پیشگیری توصیه می‌شود، ولی طبق نظر کارشناسان سازمان بهداشت جهانی، تزریق واکسن H1N1 در افراد زیر در اولویت قرار دارد:

1-کلیه کارکنان بهداشتی درمانی کشورهایی که تزریق واکسیناسیون در آنها به صورت روتین است.

2-خانم‌های باردار.

3-مبتلایان به بیماری‌های مزمن مانند: بیماران قلبی‌عروقی، ریوی، کلیوی.

4-افراد سالم در گروه سنی 45 - 15 سال که شانس بیشتری برای ابتلا به این نوع آنفلوانزا را دارند.

5-کودکان سالم 6 ماه تا 18 سال.

6-بالغین سالم 64 -50 سال.

7-بالغین سالم در گروه سنی بالای 65 سال.

البته هر کشور، براساس شرایط موجود، اولویت‌بندی خاصی را در نظر می‌گیرد. با توجه به کمبود این واکسن در سطح جهان، تزریق واکسن به صورت پیشگیری، براساس اولویت‌های موجود در هر کشور است.

 بنابراین با توجه به کمبود واکسن در سطح جهان، کارشناسان، ارتقای کیفیت سری‌ واکسن‌های جدید را توصیه می‌کنند، به صورتی که با استفاده از اجوانت‌های خاص آنفلوانزا از واکسن‌های زنده ضعیف شده آنفلوانزا استفاده کنند.

 برای پیشگیری از ابتلا به آنفلوانزای H1N1 رعایت چه نکاتی ضرورت دارد؟

1-رعایت بهداشت فردی و عمومی

2-رعایت بهداشت مؤسسات نگهداری کودکان

3-رعایت بهداشت بیمارستان‌ها و اماکن عمومی

4-عدم شرکت در گردهمایی‌هایی که جمعیت بالایی داشته و زیر یک سقف تشکیل می‌شود.

 مهم‌ترین اقدام در پیشگیری از آنفلوانزای H1N1 چیست؟

براساس نظر کارشناسان، واکسیناسیون بر علیه آنفلوانزای فصلی در خط مقدم پیشگیری از آنفلوانزا H1N1 قرار دارد. بنابراین در کلیه افرادی که اندیکاسیون تزریق واکسن آنفلوانزای فصلی را دارند، باید هر چه سریع‌تر اقدام به تزریق این واکسن نمود.

اندیکاسیون تزریق واکسن آنفلوانزای فصلی

براساس نظر CDC که در سال 2009 اعلام شد، تزریق واکسن آنفلوانزای فصلی در افراد زیر ضرورت دارد:

1-واکسیناسیون سالیانه کلیه کودکان 6 ماهه تا 18 سال (در رده سنی بالای 4 سال اولویت خاص ندارد).

2-واکسیناسیون کودکان 6 ماهه تا 4 ساله (به عنوان اولویت خاص).

3-وجود بیماری‌های زمینه به استثناء ابتلا به فشارخون بالا.

4-بیماری‌های مزمن کلیوی و آسم.

5-بیماری‌های کلیوی، کبدی، نورولوژیک، اختلالات هماتولوژیک یا متابولیک از جمله دیابت شیرین.

6-افرادی که به نوعی نقص سیستم ایمنی هستند و داروهایی نظیر کورتن مصرف می‌کنند یا رادیوتراپی یا شیمی‌درمانی شده‌اند.

7-مبتلایان به HIV 8 افرادی که تحت درمان طولانی مدت با آسپرین هستند، مانند بیماری آرتریت روماتویید یا تب روماتیسمی که در صورت عدم تزریق واکسن، در این افراد، امکان ابتلا به «سندروم ری» وجود دارد.

8-افرادی که در خانه‌های سالمندان یا مراکز مراقبتی به سر می‌برند.

9-افراد سنین 50 سال و بالاتر (قبلاً سن 65 سال قید می‌شد).

10-کارکنان خدمات پزشکی و بهداشتی

11-اعضای خانواده و کسانی که از افراد کمتر از 5 سال و بالای 50 سال مراقبت می‌کنند خصوصاً افرادی که با شیرخواران کمتر از 6 ماه در تماس هستند.

12-افراد خانواده کسانی که به علت بیماری زمینه‌ای در معرض خطر ابتلا بیشتری به آنفلوانزای فصلی قرار دارند.

 عوارض تزریق واکسن آنفلوانزای فصلی

تب مختصر، درد محل تزریق، در برخی موارد تب و لرز که عمدتاً با درمان‌های علامتی بهبود می‌یابند. ولی یک عارضه نادر که به دنبال تزریق واکسن آنفلوانزای خوکی (در سال 1979)، گزارش شد سندروم گیلن باره است.

(یک نفر در 100 هزار نفر) که این امر منجر به جمع‌آوری واکسن آنفلوانزای خوکی شد، به گونه‌ای که واکسن جدید تولید شده دارای عوارض کمتری است، هر چند بی‌ضرری این واکسن نیز در مطالعات محدودی که انجام شده است به اثبات نرسیده است. (خوشبختانه در سال‌های اخیر ابتلا به سندروم گیلن باره بسیار نادر بوده است ولی احتمال ابتلا به آن وجود دارد).

ولی احتمال ابتلا به این سندروم از اهمیت تزریق این واکسن کم نمی‌کند. در حال حاضر یک نفر در هر یک میلیون نفر که واکسن تزریق کرده‌‌اند به این عارضه دچار می‌شوند. زیرا در موارد ابتلا به آنفلوانزا که در صورت عدم تزریق واکسن، ممکن است گریبان‌گیر افراد شود امکان بروز سندروم گیلن باره وجود دارد.

ضرورت تزریق واکسن آنفلوانزا در دانش‌آموزان

براساس دستورالعمل سال 2009 سازمان بهداشت جهانی انجام این تزریق برای دانش‌آموزان لازم است. البته تزریق این واکسن به هیچ عنوان در پیشگیری از آنفلوانزای خوکی مؤثر نیست تزریق واکسن آنفلوانزای فصلی هیچ‌گونه محافظتی در برابر ابتلا به آنفلوانزای خوکی ایجاد نمی‌کند، ولی:

نکته 1:  در صورت تزریق واکسن آنفلوانزای فصلی و وجود علائم ابتلا به بیماری و بروز بیماری تب‌دار حاد، برای پزشک اطمینان حاصل می‌شود که این علائم ناشی از ابتلا به آنفلوانزای فصلی نبوده و باید هر چه سریع‌تر اقدامات لازم در جهت درمان آنفلوانزای خوکی انجام گیرد.

نکته 2: ممکن است در آینده‌ای نزدیک با یک نوع ویروس جدید با ترکیب جدید مواجه شویم، در مواردی نظیر ابتلا به آنفلوانزای پرندگان، احتمال 70 -60 درصد مرگ و میر وجود دارد. در صورتی که با تزریق واکسن آنفلوانزای فصلی مرگ و میر به کمتر از 5/0 درصد کاهش می‌یابد.