دكتر هاراطون داویدیان؛ روانپزشك
داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای با اینكه برای درمان افسردگی‌ها به طور موثری شناخته شده‌اند، ولی تجارب چندین و چند ساله نشان داد كه كاربرد آنها بدون محدودیت نیست. مهمترین محدودیت، طیف نسبتا وسیع اثرات جانبی این داروهاست. اثرات ضدكولینرژیك این داروها نظیر خشكی دهان و یبوست شایع‌ترین آنهاست.
نكات مهم در تجویز دارو
در اعمال جراحی غیراضطراری بهتر است چند روز مانده به روز عمل، مصرف این داروها قطع شود، زیرا در حین عمل، بیمار ممكن است دچار حملات افزایش فشارخون بشود.از مصرف این داروها در حین بارداری و شیردهی باید خودداری كرد. بیماران مبتلا به گلوكوم نیز نباید از آنها استفاده كنند، اما در بیماران كبدی و كلیوی با احتیاط می‌توان مصرف كرد.
به منظور اجتناب از برخی عوارض قلبی – عروقی، بهتر است آنگاه كه بیمار تحت درمان با الكتروشوك است از مصرف داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای خودداری شود. داروهای سه‌حلقه‌ای، اثرات ضدفشارخون كلونیدین و آنتاگونسیت‌های گیرنده بتا آدرنرژیك (مثل پروپرانولول) را ممكن است متوقف سازند.
همچنین داروهای سه حلقه‌ای را نباید با داروهای ضدآریتمی مصرف نمود.از آنجا كه مصرف همزمان داروهای سه حلقه‌ای و آنتی‌سایكوتیك‌ها سبب می‌شود تا سطح پلاسمایی هر دو افزایش یابد، در مصرف همزمان این داروها مقدار مصرف روزانه را با توجه به اثرات بالینی آنها باید تنظیم نمود. باید توجه داشت كه برعكس حالت فوق‌الذكر، آسپیرین، سایمی‌تیدین، مدرهای تیازیدی و فلونوكستین ممكن است سطح پلاسمایی داروهای سه‌حلقه‌ای را كاهش دهند.
داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای را نباید همزمان با داروهای مهاركننده مونوآمین اكسیداز مصرف كرد. اگر تصمیم گرفته شد یكی از آنها را جانشین دیگری كنند بین قطع مصرف یكی و شروع دیگری باید 2 هفته فاصله باشد. و بالاخره برای اینكه بتوان داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای را با اطمینان خاطر بیشتری تجویز نمود، بهتر است با آغاز درمان، معاینه فیزیكی، منجمله معاینه قلب، الكتروكاردیوگرافی و آزمایش متداول خون به عمل آید.
دوز داروی تجویزی
مقدار موثر داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای تفاوت چندانی با یكدیگر ندارند افراد سالمند و خردسال نسبت به مقادیر كم این داروها پاسخ مثبت می‌دهند. مقدار موثر دارو در آنان در مقایسه با میانسالان خیلی كمتر است. تجارب بالینی در ایران نشان داده است كه بیشتر بیماران نسبت به 150-200 میلی‌گرم در روز جواب مساعد می‌دهند. كمتر پیش می‌آید كه لازم باشد از این مقدار تجاوز نمود.
درمان را بهتر است با 25-50 میلی‌گرم در روز شروع كرد و ظرف مدت، یك هفته الی ده روز به تدریج آن را به 100 میلی‌گرم در روز رساند و در پایان این مدت نوع و شدت عوارض جانبی را ارزیابی نمود. چنانچه عوارضی نظیر خشكی دهان، یبوست و رخوت شدت نداشتند و سایر عوارض نیز در صورت موجود بودن قابل تحمل بودند، در آن صورت مقدار مصرف روزانه را می‌توان در ظرف 2-3 روز به 150 میلی‌گرم رساند، و یك هفته بعد میزان بهبود و نوع و شدت عوارض را مجددا ارزیابی كرد.
اگر علائم بیمار رو به بهبود بودند و اثرات ثانوی آزاردهنده‌ای نیز نظیر افت وضعیتی شدید فشارخون یا احتباس ادرار و غیره در بین نبود یا در صورت موجود بودن تحمل‌پذیر بودند درمان را با همان مقدار تا حصول نتیجه مطلوب ادامه داد، در غیر این صورت مقدار مصرف روزانه را لازم است مدت بیشتری بین 75-100 میلی‌گرم در روز حفظ نمود.
پس از تعیین مقدار موثر و تحمل‌پذیر دارو، درمان را با همان مقدار باید ادامه داد. عموما 1-2 ماه وقت لازم است تا علائم به میزان رضایت‌بخشی بهبود پیدا كنند. لذا در اتخاذ تصمیم برای تعویض دارو به علت موثر نبودن داروی مصرفی، در صورتی كه دلیل پزشكی در بین نباشد، نباید عجله به خرج داد.
برای خواندن بخش دوم -درمان اختلالات افسردگی- اینجا کلیک کنید.
