ركسانا خوشابی؛ کارشناس مشاوره بالینی
برخی از افراد معتقدند انسان قادر نیست عادات بد خود را ترك كند و ناچار است آنها را تا آخر عمر با خود یدك بكشد؛ اما این طور نیست. بسیاری از افراد ، پول زیادی خرج میكنند تا عادتهای بد خود را از بین ببرند، اما درصد موفقیتشان پایین است؛ چون متاسفانه به دنبال روشی جادویی هستند كه در مدت كوتاهی همه چیز را روبهراه كنند؛ در حالی كه هر تكنیك و روشی زمانی كاربرد دارد كه شخص وارد عمل شود و تا كسی وارد گود نشود، آن تكنیك یا روش هم كارساز نیست.
عادت، هر كاری است كه ما آن را آنقدر تكرار میكنیم تا غیر ارادی میشود. حالا برای اینكه بتوانیم عادات خود را تغییر دهیم، باید مسیری معكوس را طی كنیم؛ یعنی آن عمل یا شیوه تفكر را دوباره به حوزه خودآگاهمان بیاوریم و انتخاب كنیم. یكی از عادات بدی كه دامنگیر برخی از افراد میشود، عادت عقب انداختن كارها است.
این عادت نه تنها در زندگی خصوصی، بلكه در زندگی كاری و حرفهای افراد نیز دیده میشود. قبل از آنكه به نتیجه تحقیقات درباره عقب انداختن كارها اشاره كنیم، ببینیم اولین گام در از بین بردن یك عادت بد، از هر نوع، چیست؟
از بین بردن عادت بد
اولین قدم در از بین بردن عادت این است كه ببینیم چرا تا این حد مشتاقیم انجامش دهیم؟ یعنی ببینم پاداش و رضایت حاصل از انجام این كار بظاهر منفی چیست؟ از آنجا كه برچسب «بد» به این عادت زدیم، ممكن است بگوییم انجام این كار هیچ فایدهای برایمان ندارد؛ اما اگر دقیقتر نگاه كنیم، همیشه فایدهای هست.
مثلاً ممكن است یكی از عادتهای بدمان این باشد كه سر فرزندمان داد بزنیم. در همان لحظه خشم، مقداری از عصبانیتمان را بیرون میریزیم و احساس بهتری پیدا میكنیم. یا اینكه عادت داریم ظرفها را بموقع نشوییم. نتیجهاش این است كه میتوانیم زمان بیشتری را مثلاً به گشتو گذار در اینترنت اختصاص دهیم.
نتایج عادات بد
اینك به بهایی كه باید برای یك عادت بپردازیم، نگاه كنیم. به واسطه این عادت چه چیزی را از دست میدهیم؟ چرا اصلاً فكر میكنیم عادت بدی است؟ داد زدن سر بچهها عادت خوبی نیست، چون تنش درست میكند و عزت نفس بچه را هم از بین میبرد. نشُستن ظرفها عادت بدی است، چون آشپزخانه كثیف و بدبو و بدمنظره میشود و به هم ریختگی بیرونی روی افراد اثر میگذارد.
مشغول اینترنت میشویم اما در مقابل محیط زندگیمان را ناخوشایند میكنیم. میبینید كه این انتخاب چندان عاقلانه نیست. حتماً راه دیگری هم وجود دارد.
ترازوی عادت!
حالا كه دوطرف قضیه - یعنی آنچه به دست میآوریم و آنچه از دست میدهیم - را سبك سنگین كردیم، وقت انتخاب میرسد. عمل ما دیگر غیر ارادی نیست، زیرا هر بار كه انجامش میدهیم، میدانیم كه در حال انتخابیم. چیزی را انتخاب میكنیم كه برایمان ارزش بیشتری دارد. به كدام بیشتر ارزش میدهیم؟
حس آسودگی پس از داد زدن یا سلامت عاطفی بچهها؟ وقتگذرانی با اینترنت یا داشتن محیط بهتری برای زندگی؟عــقب انداختن وظایفمان یا حس مثبت انجام مسئولیتها و داشتن محصولات ارزشمند؟
جایگزینی عادات و رفتار خوب
اولین دلیل شكلگیری عادات این است كه به نیازی پاسخ میدهد. با از بین بردن الگوهای رفتاری گذشته هنوز هم احتیاج به راهی داریم تا آن نیازها را برآورده كنیم. برای این كار انتخاب ما این خواهد بود كه نه تنها عادات قدیمی را كنار بگذاریم، بلكه رفتارهای بهتری را جایگزین كنیم.
هر وقت احساس عصبانیت میكنید به جای داد زدن بیرون بروید و بدوید یا در خانه یك فعالیت بدنی انجام دهید. به جای نشستن ظرفها هر وقت كه تنهاییم میتوانیم از ظرفهای یكبار مصرف استفاده كنیم یا اینكه افراد خانه را ملزم كنیم نوبتی ظرفها را بشویند.
به جای عقب انداختن كارها میتوانیم از ابتدا محصول كار خود را پیش فروش كنیم! تنها راه تداوم یك عادت بد این است كه دلیل وجودیش را انكار كنیم. هر وقت كه رفتارهای قدیمی خود را از سر میگیریم، به این فكر كنیم كه داریم چیزی را با چیزی دیگر معامله میكنیم.
در این لحظه مجبوریم دست به انتخاب بزنیم كه به عادت خودمان ادامه بدهیم یا نه. چه انتخابی میكنیم؟ چیزی كه باعث شود در باره خودمان احساس بدی كنیم یا احساس خوبی؟ این دیگر به خود ما بستگی دارد...
برای خواندن بخش دوم- شیوههای موثر در ترك عادات بد- اینجا کلیک کنید.