دكتر الهام امير آذر
تمام بدن من درد میكند، انگار جای سالمی در بدن ندارم! بی‌‌انرژی هستم و احساس خستگی میكنم. خیلی دكتر رفته‌ام، ولی می‌گویند هیچ مشكلی ندارم. تمام آزمایش‌ها و عكس‌هایم هم سالم است. گاه احساس میكنم كه تمام بدن را در هاون كوبیده‌اند. معده‌ام اصلاً وضعیت خوبی ندارد.
مرتباً نفخ میكنم و غذایم درست هضم نمی‌شود. آخر اگر من صحیح و سالم هستم، پس این همه مشكل از كجا آمده است؟ تنها كاری كه دكترها كرده‌اند این است كه داروی ضدافسردگی (آمی‌تریپتیلین) به من داده‌اند.... اینها صحبت‌های یك بیمار مبتلا به نوع شدید «سندرم فیبرومیالژی» است. حال آیا برای بیماری كه چنین خسته و درمانده مراجعه میكند، می‌توان كاری كرد؟ پاسخ مثبت است. خوشبختانه طب سوزنی در زمینه فیبرومیالژی اعجاز میكند.
سندرم فیبرومیالژی چیست؟
فیبرومیالژی یا سندرم درد عضلانی در واقع اختلال شایعی است كه در بین زنان بیشتر دیده می‌شود و علائم آن درد منتشره بدن، احساس خستگی زودرس، افسردگی و كاهش انرژی است.
شكایات دیگری نظیر اضطراب، اختلالات خواب و ضعف حافظه، احساس مور مور و سوزن سوزن شدن دست و پا، قاعدگی‌های دردناك، نامنظم بودن اجابت مزاج، سندرم روده تحریك‌پذیر (كولیت عصبی) تحریك‌پذیری مثانه و تكرر ادرار، احساس تورم در اندام‌ها و مفاصل نیز از طرف بیماران می‌شود.
علل بروز سندرم فیبرومیالژی چیست؟
چند عامل در بروز این بیماری شناخته شده است ولی بطور كلی علت خاصی برای این علائم وجود ندارد. آستانه درد در این افراد نسبت به سایرین كمتر است؛ بنابراین یك ضربه یا فشار ملایم روی عضلات كه در افراد عادی به خوبی تحمل می‌شود، منجر به احساس درد شدید و گاه طولانی در این بیماران می‌گردد.
اختلالات خواب: 90 درصد بیماران به درجات مختلفی از خواب خود شكایت دارند. خواب سبك و منقطع یا احساس خستگی كه با استراحت طولانی نیز برطرف نمی‌شود، از علائم این بیماری است.
افسردگی یا اضطراب:افسردگی، اضطراب و اختلالات روحی، روانی می‌تواند در بروز این سندرم نقش مهمی داشته باشد.
زندگی بی‌تحرك: عدم تحرك در كسانی كه فعالیت بدنی و ورزش‌های هوازی انجام نمی‌دهند، به مرور سبب تحلیل عضلات و ایجاد دردهای عضلانی می‌شود.
استعداد ژنتیكی: معمولاً این بیماری در زنان خانواده ( مادر، خاله و ...) بیشتر دیده می‌شود. گاه گفته می‌شود بیماری‌های عفونی می‌تواند عامل ایجاد این بیماری باشد.
تشخیص بیماری
متأسفانه این بیماری به راحتی تشخیص داده نمی‌شود و بسیاری از پزشكان آن را تشخیص نمی‌دهند. این بیماری با تشخیص‌هایی نظیر پوكی استخوان، رماتیسم مفصلی، دیسك گردن و كمر، بیماری‌های عضلانی، كم‌خونی، هیستری و آرتروز اشتباه می‌شود. تشخیص با شرح حال كامل و معاینه امكان‌پذیر است و همانطور كه گفته شد، آزمایش‌ها و رادیوگرافی اغلب در این بیماران سالم است. درمان بر 4 محور استوار است.
1- بهبود وضعیت خواب 2- كاهش تنش‌ها 3- بهبود توان فیزیكی 4- كنترل درد طب سوزنی درمان ایده‌آلی برای هر چهار مورد است.
درمان
درمان دارویی: درمان‌های دارویی شامل داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای (TCA) با دوز بالاست و اثرات درمان بعد از 2- 4 هفته بروز میكند. متأسفانه اثرات این درمان‌ها شامل خواب آلودگی و افزایش وزن، ... است.
درمان‌های غیرداروئی: خوشبختانه درمان‌های غیردارویی (طب مكمل) می‌توانند در درمان این بیماری نقش بسزایی داشته باشند. درمان‌های دارویی مؤثر شامل: طب سوزنی، كاپینگ (بادكش درمانی)، ماساژ، یوگا تراپی، ماكسی باسشن (روشی است در طب چینی كه با استفاده از گیاهی مخصوص و روی نقاط طب سوزنی كار می‌شود و اثرات فوق‌العاده‌ای بر جای می‌گذارد) هومیوپاتی، ریلكسیشن (تن آرامی)، مدیتیشن (مراقبه) و ورزش‌های هوازی.
طب سوزنی و فیبرومیالژی
همانطور كه گفته شد، درمان فیبرومیالژی با طب سوزنی بسیار رضایت‌بخش است. بیمار نیاز به حداقل یك كورس درمانی دارد. هر كورس شامل 10 - 12 جلسه است. درمان معمولاً در هفته اول سه بار و در هفته‌های بعد دو بار در هفته صورت می‌گیرد.
یكی از این توكسین‌ها اسید الاستیك است كه یكی از عوامل مهم در این درد عضلانی است. همانطور كه می‌دانید، اسید لاكتیك همان عاملی است كه باعث می‌شود بعد از ورزش سنگین تمام عضلات مان درد داشته باشد. بعد از بادكش كردن، عضلات نرم و ملایم می‌شوند، خون به جریان می‌افتد و سموم بدن دفع می‌گردند؛ به همین علت از شدت درد كاسته می‌شود و انرژی خود افزایش می‌یابد.
همانطور كه گفته شد، بعد از جلسات سوم و چهارم علائم بیمار شروع به بهبود میكند و جالب اینكه حتی اگر روی دستگاه گوارش بیمار كاری انجام نشود، تنها با درمان روی نقاط دردناك علائم نه تنها گوارشی، بلكه علائم روحی، روانی و افسردگی و خواب بیمار و .... همگی بهبود می‌یابند و فرد زندگی جدیدی را آغاز میكند.
این كار اگر چه در كوتاه مدت باعث كاهش درد می‌شود، ولی در بلندمدت منجر به تحلیل عضلانی شده و عضلات را نسبت به درد حساس‌تر میكند. بررسی‌های متعدد نشان داده‌اند كه آن دسته از بیماران كه حداقل به طور متوسط روزانه 20 دقیقه یا سه جلسه یكساعته در هفته ورزش می‌كنند، اعتماد به نفس بیشتر، خستگی و درد كمتری داشته و احساس نرمی و انعطاف بیشتری در عضلات می‌كنند.
بهتر است قبل از ورزش، دوش آب گرم گرفته شود تا درد حین ورزش كاهش یابد.
باید از انجام ورزش‌های سنگین و طاقت‌فرسا كه باعث تشدید درد می‌شوند، پرهیز كرد.
پیش آگهی بیماران مبتلا به فیبرومیالژی
این سندرم هیچ نوع عوارض جسمانی مهم، نظیر پوكی استخوان، سرطان و یا تغییر شكل مفاصل را به دنبال ندارد و بیماران نباید نگران عوارض درازمدت بیماری خود باشند.
