دکتر محمدرضا وفا و همکاران؛ متخصصین تغذیه
اغلب والدین گمان می کنند كه دادن غذاهای صحیح و سالم به فرزندانشان كافی است، اما شما میتوانید آنها را درباره آنچه كه میخورند نیز آگاه کنید و مطمئن باشید كه این آگاهی منجر به شكل گیری عادات صحیحی میشود كه تا نوجوانی و بزرگسالی نیز با آنها خواهد بود.
یك لحظه فكر كنید: اگر رژیم غذایی کودکی مجموعهای از غذاهای فریزری و رستورانی باشد، ممكن است او هیچ تصوری از اینكه اجزاء این غذاها در شکل اولیه و طبیعی خود چه ظاهری دارند، از كجا آمدهاند یا چگونه رشد كردهاند نداشته باشند.
چنین کودکی حتی تشخیص نمیدهد كه همه آن غذاها از حیوانات و گیاهان زنده حاصل شدهاند.
از آنجائی كه غذا خوردن طبیعت ثانوی ماست، والدین اغلب فرصت تبدیل عملكرد روزانۀ پختن و خوردن به یك تجربه آموزشی را از دست میدهند.
یكی از راههای غلبه بر مقاومت کودکان خردسال در برابر رژیم سالم این است که آنها را در کسب اطلاع از غذاها و نحوۀ تهیه آنها درگیر کنیم.
نتایج پژوهشی که در دانشگاه كالیفرنیا در دیویس انجام گرفت، نشان می داد كه گروهی از کودکان كه به مدت یك سال درگیر كاشت و پرورش گیاهان در باغ بودند، در پایان برنامه آموزشی، آگاهی تغذیهای بالاتر و تمایل بیشتری برای مصرف سبزیهای خاصی پیدا کردند.
پرورش و كاشت گیاهان، حتی اگر مقدار كمی گیاه خانگی و باغچهای یا رشد دادن گوجه فرنگی در ایوان خانه باشد، راهی مفید برای آموزش بچه ها درخصوص چگونگی رشد گیاهان و اینكه غذاها از كجا آمدهاند، میباشد.
در ضمن اگر کودک با كار سخت در تامین غذای خانواده شركت كند، احساس کسب مهارت به او دست خواهد داد.
اما برای یادگیری دربارۀ سبزیها و میوهها مجبور به پرورش آنها نیستید.
گشت زدن در بخش تولیدی سوپرماركت نیز میتواند شیوۀ آموزشی مناسبی باشد.
شما میتوانید به كودك خود بگویید كه هر غذا از كجا میآید و چگونه رشد مییابد.
به عنوان عملی جذاب و مفرح میتوانید یك نوع جدید میوه و سبزی را در هر مغازه پیدا کرده و آنگاه بررسی کنید که این محصول در كجا رشد میكند، كدام قسمت گیاه است و در طبخ چه غذاهائی استفاده میشود.
سپس در ضمن گفتگو در این باره، به همراه یکدیگر به تهیۀ غذا بپردازید.
طبخ غذاهایی از فرهنگهای دیگر نیز فرصتی مناسب برای یادگیری بیشتر درباره آن فرهنگ و برقراری ارتباط با مكانها و مردم دیگر به شمار میآید.
ملاقات با كشاورزان محلی نیز میتواند اطلاعات مهمی درباره فرایند رشد مواد غذایی و راهی که از مزرعه تا سفره شام طی می کنند، در اختیار ما قرار دهد.
همچنین میتوانید از فرزندانتان بخواهید تا شما را در آشپزخانه یاری دهند.
زمانی كه کودکان فكر كنند خودشان در تهیه غذا نقشی داشتهاند، از پذیرش غذاهای جدید و دریافت وعدههای غذائی لذت بیشتری میبرند.
حتی بچههای كوچك 2 ساله میتوانند در اموری چون شستن و آمادهسازی سالاد و سبزیها كمك كنند و بچههای بزرگتر هم در اندازهگیری و مخلوط كردن غذاها، پوست كندن میوه ها و چیدن غذاها در ظرف غذا مشارکت داشته باشند.
شما میتوانید با ارائه اجزای مختلف غذایی از آنها بخواهید که یک غذای ساده تهیه کنند و بدین ترتیب خلاقیت را در وجود آنها تقویت کنید.
محول ساختن وظیفۀ جدید به کودکان نیاز به اندکی صبوری دارد اما نتیجهای که بدست میآید به چنین زحمتی میارزد.
متوجه باشید كه فرزندانتان بیرون از خانه چه میخورند
زمانی كه فرزندانتان وارد سرویس مراقبتی روزانه یا مدرسه میشوند، حداقل یك سوم وعده غذائیشان، از جمله میان وعدهها، را خارج از خانه خواهند خورد.
هیچ كتابی در زمینه تغذیه كودكان، بدون عنایت به برنامههای ناهار مدرسه و دیگر منابع غذائی خارج از خانه، منبعی کامل نخواهد بود.
به علاوه، در این قسمت از رژیم غذائی کودک، والدین كمترین كنترل را دارند، اما میتوان برای دانستن آنكه چه نوع غذاهائی در دسترس بچه هایتان هست گام هایی موثر بردارید و بکوشید در صورت نیاز تغییراتی را ایجاد كنید.
غذاهائی كه بوسیله سرویسهای مراقبت روزانه تهیه میشوند، ممكن است از غذاهائی كه شما میخواهید انتخاب کنید بسیار متفاوت باشند.
به ویژه آنكه، این سرویسها ممكن است بیشتر در اندیشۀ راحتی خود باشند و کیفیت را فدای قیمت کنند یعنی بر خوردنیهای ارزانتری متمرکز شوند که تهیۀ آنها آسانتر است (مثل نوشیدنیهای قندی و نانهای كم فیبر)، و در همین حال میوه و سبزی و غذاهای پر پروتئین را حذف كنند.
همچنین آنها ممكن است غذاها را به گونهای متفاوت از شما تهیه كنند (به عنوان نمونه میان وعدههایی ناسالم عرضه کنند) و این امر میتواند برخی از عاداتی را كه شما تلاش کردهاید در كودكانتان ایجاد كنید، از بین ببرد.
بنابراین بهترین کار این است كه دریابید در این برنامههای غذایی چه چیزی سرو میشود و همچنین بدانید كه فرزندنتان چندبار و چه اندازه از این غذاها میل می کند.
اگر برایتان مقدور است، قبل از اینكه اجازه بدهید تا فرزندتان وقت خود را در آن مركز بگذراند، زمانی را برای مشاهده صرف وعده غذائی بگذارید؛ این کار همچنین برای پی بردن به كیفیت جنبههای مختلف سرویس بسیار مفید است.
اگر چیزی شما را اذیت میكند، میتوانید مودبانه با مسئول بخش در میان بگذارید و بگویید كه چرا آنرا دوست ندارید و فكر میكنید چه چیزی میتواند جایگزین آن باشد.
به یاد داشته باشید كه این مراكز با بودجههای محدودی كار میكنند و باید انواع نیازهای فرزند شما را پوشش دهند.
اگر آنها قادر به ایجاد تغییرات نباشند، میتوانید وعدههای غذائی یا میان وعدهها را برای فرزندانتان در خانه تهیه كنید.