زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر محمدرضا وفا و همکاران؛ متخصصین تغذیه

بسیاری از زنان عدم شیردهی یا شیردهی برای مدتی كوتاه را انتخاب می‌كنند.

میلیون‌ها نوزاد با شیرخشك رشد كرده‌اند و به بالغینی كاملا سالم و سرحال تبدیل شده‌اند.

شواهد بسیار زیادی نشان می‌دهند كه نوزادان تغذیه شده با شیرخشك هیچ اختلال رشد قابل تشخیصی ندارند.

شیرخشك‌ها در حال بهتر و بهتر شدن هستند، و در حالیكه هنوز فاقد بسیاری از مزایای شیر مادر هستند، رقابت بین كمپانی‌های سازنده شیرخشك انگیزه‌ای برای آنان ایجاد كرده تا هر كاری كه می‌توانند برای بهتر شدن محصولات‌شان انجام دهند.

تمام شیرخشك‌ها باید تائیدیه FDA را بگیرند، و دستورالعمل‌های مربوط به مواد مغذی كه به استاندارد شدن شیرخشك‌های مختلف كمك می‌كند را رعایت كنند.

اكثر شیر خشك‌ها كاملا مشابه یكدیگرند، اما چند مورد هست كه باید مورد توجه قرار گیرند.

نسبت آب پنیر به كازئین باید مشابه شیر انسان باشد (70 درصد وی و 30 درصد كازئین).

شیر خشك‌ها همچنین باید با آهن غنی شوند.

شیرخشك‌های جدیدتر اسیدهای چرب غیراشباع بلندزنجیر مانند DHA نیز دارند كه در شیر انسان وجود دارند و احتمالا برای سلامت و بهبود سیستم ایمنی نوزاد نیز مفید می‌باشند.

الف) شیرخشك‌های سویا

شیر خشك تهیه شده از شیر گاو بهترین انتخاب است مگر اینكه نوزاد شما برای هضم لاكتوز مشكل داشته باشد.

در چند سال گذشته بحث‌های گسترده‌ای بر سر خطرات شیرخشك‌های سویا بر روی سلامتی وجود داشته است.

با سر و صدای رسانه‌ها بر سر فوائد سویا بر سلامتی، هیچ عجیب نیست كه والدین بیشتری با این فرض كه اگر این سویا است پس باید سالم باشد به خرید شیر خشك‌های سویا روی می‌آورند.

تولیدكنندگان شیرخشك‌های سویا و صنایع بسیار قدرتمند سویا در آمریكا به افزایش استفاده از شیرخشك‌های سویا و رساندن آن به یك‌چهارم بازار شیرخشك كمك زیادی كرده‌اند.

هر پستاندار از ابتدا با شیر مادرش تغذیه می‌شود، بنابراین برای نوزاد غیرعادی است كه با پروتئین گیاهی،كه حاوی تمام اسیدآمینه‌های مورد نیاز پستانداران نیست پرورش یابد.

اكثر شیرخشك‌های سویا با اجزای پروتئینی كه فاقد آن هستند تكمیل شده‌اند و پوشش تغذیه‌ای همانند شیرخشك‌های تهیه شده از شیر گاو فراهم می‌كنند.

اما سویا حاوی تركیباتی اضافی است كه نگرانی‌هایی ایجاد كرده است.

سویا حاوی فیتات است كه مانع جذب مواد معدنی نظیر كلسیم، فسفر، آهن و روی در دستگاه گوارش نوزاد می‌شود.

شیر خشك‌های سویا باید حاوی مقادیر بیشتری از این مواد معدنی باشند تا به حل این مشكل كمك كند.

سویا همچنین حاوی مقادیری از مواد فعال بیولوژیكی است كه فیتوستروژن نامیده می‌شوند ومشابه نوع ضعیف‌تری از هورمون استروژن در بدن عمل می‌كنند.

اثرات فیتوستروژن‌ها در بزرگسالان ناشناخته است، اما شواهدی مبنی بر این كه ممكن است نوزادان به تغییرات هورمونی ایجادشده توسط فیتوستروژن‌ها حساس‌تر باشند وجود دارد.

در یك مطالعه، دختران نوجوانی كه درزمان نوزادی با شیر سویا تغذیه شده بودند خونریزی شدیدتر همراه با درد و ناراحتی بیشتر در زمان قاعدگی را گزارش كردند.

این قوی‌ترین دلیل برای این كه چرا شیر خشك‌های مشتق از شیر گاو بهترین گزینه هستند، است.

تا زمانی كه اطلاعات بیشتری دراین باره بدست آید، توصیه جایگزینی شیر سویا بجای شیر گاو منطقی نیست.

شیرهای سویا تهیه شده برای بزرگسالان، و سایر نوشیدنی‌ها و معجون‌های تهیه شده از سویا همانند شیر خشك‌های تهیه شده از سویا مناسب نوزادان نیستند.

نوزادان نباید با شیر سویا و یا سایر نوشیدنی‌های بزرگسالان به عنوان جایگزین شیرخشك تغذیه شوند.

ب) شیرخشك‌های هیپوآلرژنیك

در موارد نادری، نوزاد نسبت به شیرمادر یا سایر شیرخشك‌های متداول حساسیت غذایی نشان می‌دهد.

علایم حساسیت غذایی شامل: كهیر، آبریزش بینی، ناراحتی‌های رودهای، مشكلات تنفسی، و شوك می‌باشند.

مادر شیردهی كه نسبت به وجود آلرژی غذایی در نوزادش مشكوك است، اول باید سعی كند آلرژن‌های معمول را از رژیم غذایی خود حذف كند كه شامل: شیرگاو، ماهی، تخم‌مرغ، بادامزمینی، گردو و بادام می‌باشند.

اگر علایم ادامه یافتند شیر خشك‌های هیپوآلرژننیك در دسترس هستند كه قادرند به تعداد زیادی از كودكان دچار حساسیت كمك كنند.

ج) بانك شیر انسان

یك جایگزین دیگر برای شیر خشك بانك شیر انسان است، كه شیر زنان شیرده اهدا كننده را جمع‌آوری كرده و بین نوزادانی كه مادران‌شان قادر به شیردهی نیستند تقسیم می‌كند.

شیر ذخیره شده تنها با تجویز پزشك قابل دسترسی است و معمولا برای نوزادانی استفاده می‌شود كه خیلی نارس‌اند و یا نوزادانی كه به شیر خشك نیاز دارند و یا دارای نیازهای تغذیه‌ای خاص هستند.

به دلیل مشكلات ذخیره‌سازی و نگرانی‌هایی كه در مورد انتقال HIV و سایر ویروس‌ها از اهدا كنندگان شیر وجود دارد، شیرهای ذخیره‌شده اغلب پاستوریزه و منجمد می‌شوند كه آنها را از بسیاری از فوائد ایمونولوژیكی محروم می‌كند.

به همین دلیل، احتمالا بدون توصیه پزشك شیر ذخیره‌شده در بانك شیر ارزش استفاده ندارد.