زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر محمدرضا وفا و همکاران؛ متخصصین تغذیه

شاید اغلب جنبه‌های آگاه کننده اپیدمیک چاقی این باشد که: چگونه در زندگی کودکان رخنه می‌كنند.

در دهه 1970، فقط 5 درصد از کودکان اضافه وزن داشتند، امروزه حداقل 15 درصد از کودکان مبتلا به اضافه وزن هستند، و به نظر می‌رسد که این تعداد رو به رشد است.

مشکل اضافه وزن، مشکل تعداد اندکی از کودکان نیست. تعداد قابل ملاحظه‌ای از کودکان امروزی وزن بالائی دارند و نیازمند کاهش وزن هستند، یا اینکه با مشکلات جدی سلامت مواجه می‌شوند.

نه تنها امروزه تعداد زیادی از کودکان اضافه وزن دارند یا در معرض خطر اضافه وزن هستند، بلکه کودکان در اوائل زندگی نیز سنگین وزن‌تر می‌شوند- که میزان شیوع 15 درصد برای کودکان سنین 6 تا 11 سال همانند بالغین است.

از آنجائی که معمولا چندین سال طول می‌کشد تا بالغین چاق شوند، این شروع سریع چاقی در کودکان می‌تواند موجب مشکلات جدی برای تکامل بدن‌شان گردد.

افزایش رو به رشد کودکان دارای اضافه وزن بدین معناست که والدین نیاز به تفکر صحیح  درباره کنترل وزن و فعالیت فیزیکی آنها دارند.

اضافه وزن در مقابل چاقی

اضافه وزن و چاقی، به عدم تناسب وزن به قد گفته می‌شود.

ایالات متحده برای کنترل و پیشگیری بیماری، این واژه‌ها را برای بالغین بر پایه شاخص توده بدن BMI نسبت قد به وزن، تعیین کرده است. BMI 25 یا بالاتر برای بالغین، اضافه وزن وBMI 31 یا بالاتر برای بالغین چاق محسوب می‌شود.

هر دوحالت با شدت‌های متفاوت به  مشکلات طولانی مدت سلامت مرتبط هستند. بدن کودکان در حال رشد و تغییر  است، بنابراین تنظیم عدد دقیق برای این واژهها سخت است.

در عوض، اپیدمیولوژیست‌ها از جداول رشد BMI برای مقایسه نسبت وزن به قد کودک با کودک هم‌سن‌شان استفاده می‌کنند.

کودکی که در صدک 95ام یا بالاتر برای سنش  قرار دارد، اضافه وزن محسوب می‌شود، در حالی که کودکی که بین صدک 85ام و 95ام قرار دارد، در معرض خطر اضافه وزن قرار دارد.

CDC از به کار بردن کلمه چاق برای کودکان جلوگیری می‌کند، اما متخصصین سلامت دیگر، ممکن است از واژه‌های چاق و اضافه وزن برای 2 طبقه استفاده کنند.

در واقع، بر این اساس افراد در یك طیف وزن و سلامت قرار می‌گیرند. این تعاریف برای طبقه‌بندی روند سلامت بكار می‌روند و نه برای افتراق بین افراد با عادات سلامت و نوع بدن متفاوت.

توقف در افزایش وزن کودکان می‌تواند با گذشت زمان دشوار گردد

هر کسی که بخواهد وزن خود را کاهش دهد، می‌داند که افزایش وزن همانند پایین آمدن از تپه است: برگشت به جایی که بوده‌اید نیاز به تلاش بسیار بیشتر دارد.

به همین دلیل است که ملت ما سالی 33 میلیارد دلار را صرف خرید محصولات کاهش دهنده وزن می‌کنند.

در هر حال، کاهش وزن برای کودکان نیز آسان نیست و در حقیقت آنهایی که مبتلا به اضافه وزن یا چاقی شده‌اند، اغلب وارد کشمکشی با وزن خود می‌شوند که یک عمر طول خواهد کشید.

در حقیقت، ارتباط بین اضافه وزن در کودکی و اضافه وزن در بالغین بسیار قوی است، به طوری  که ما می‌توانیم در حال حاضر پیش‌بینی کنیم که بر اساس شاخص توده بدنی که کودک دارد BMI، در بزرگسالی مبتلا به اضافه وزن خواهد شد.

بر اساس محاسبه یک مطالعه، دختری 8 ساله با BMI واقع شده در صدک 95ام برای سنش، 76 درصد احتمال دارد که مبتلا به اضافه وزن شود و 46 درصد شانس ابتلاء به چاقی را در 35 سالگی دارد.

برای یک پسر 8 ساله در صدک 95ام، شانس ابتلاء به اضافه وزن 72 درصد و برای چاقی 22 درصد است. و دارا بودن والدین چاق، میتواند شانس کودک را برای چاقی دو برابر سازد.

اضافه وزن یک عدم تعادل انرژی است

بگذارید به کلاس فیزیک بر گردیم. اغلب ما در مدرسه آموخته‌ایم که، اولین قانون ترمودینامیک بیان می‌دارد: مقدار کل انرژی در سیستم پایدار باقی می‌ماند.

به بیان دیگر، زمانی که شما به سیستم انرژی می‌دهید; ناپدید نمی‌شود- خرج می‌شود یا برای استفاده بعدی ذخیره می‌شود.

این قانون برای بدن ما نیز صدق می‌کند. ما انرژی را به صورت غذا دریافت می‌داریم و بدن زنده می‌ماند و حتی زمانی که بدن ما فعال‌تر باشد، بیشتر مصرف می‌کند.

زمانی که کالری دریافت شده را  مصرف نمی‌کنیم، آنها در بدن ذخیره می‌شوند.

یک کالری یک اندازه‌گیری ساده از انرژی بالقوه در غذا است.

زمانی که ما کالری بیشتر از نیاز بدن دریافت می‌کنیم، اغلب آن انرژی به صورت چربی ذخیره می‌شود.

بعضی افراد تصورات غلط دارند که چربی در بدن ما مرتبط با چربی خورده شده از طریق غذا است.

این دو را با هم اشتباه نگیرید، سلول‌های چربی یک ذخیره کننده انرژی اضافه هستند.

اینکه انرژی از چربی، پروتئین یا کربوهیدرات حاصل شود، اهمیت ندارد بلکه همگی اینها انرژی هستند و هر چه از مقدار لازم برای بدن بیشتر باشد، به صورت چربی ذخیره می‌شود.

بدن بسیار خوب بین آنچه که دریافت شده و آنچه که مصرف شده، تعادل برقرار می‌سازد.

بر خلاف عقیده عامه مردم، افراد دارای اضافه وزن، معمولا نسبت به افرادی که اضافه وزن ندارند، متابولسیم سریع‌تری دارند.

زیرا که بدن‌شان همواره انرژی بیشتری صرف می‌کند تا از اضافه وزن حمایت کند.

برای دلیلی که ما به درستی نمی‌دانیم، به نظر میرسد که بدن‌های تعدادی از افراد دریافت و مصرف را در تعادل نگه می‌دارد.

اینها افرادی هستند که بعد از صرف شام مقدار زیادی نیز دسر می‌خورند، اما هرگز وزن اضافه نمی‌کنند.

قانون ترمودینامیک به ما می‌گوید که انرژی دسر نمیتواند به سادگی ناپدید شود، این افراد بدن‌های‌شان در مصرف انرژی بسیار کارآمد است، چه فعال باشند یا نباشند.

برای اغلب افراد، بدن نمی‌تواند از کالری اضافه‌ای که دریافت کرده، فقط از طریق متابولیسم، خلاصی یابد.

افزایش وزن نیاز به خوردن بیش از حد یا عدم فعالیت ندارد، فقط کافی است که عدم تعادل انرژی به سمت اضافه وزن باشد.

مصرف حدودا 50 کالری اضافه در هر روز (کمتر از نصف یک قوطی سودا) نهایتا منجر به افزایش 200 گرم در ماه، در هر روز می‌شود.

متوسط اضافه وزن برای بالغین بعد از 20 سالگی معمولا کمتر از این است، زیر نیم كیلوگرم در سال، یا 10 کالری اضافه در روز است.

به نظر زیاد نمی‌رسد، اما گرم‌ها به وزن شما اضافه می‌شوند: بسیاری از افراد زمانی که دچار عدم تناسب می‌شوند و به طور ناگهانی 10 كیلوگرم اضافه وزن پیدا می‌کنند متعجب می‌شوند.

بر خلاف افراد چاق کلیشه‌ای که زیاد می‌خورند، بسیاری از افراد با خوردن فقط مقداری بیشتر از آنچه که در هر روز صرف می‌کنند، اضافه وزن پیدا می کنند.

زمانی که به اضافه وزن فکر می‌کنید اگر اهمیت تعادل انرژی را در ذهن خود داشته باشید، سودمند خواهد بود.

اغلب افراد با انواع طرح‌های کاهش وزن که درباره  مصرف بیشتر بعضی غذاها و مصرف کمتر بعضی دیگر برای کاهش وزن است، بحث می‌کنند گیج شده‌اند.

در حقیقت، هیچ رمز یا شعبده بازی برای افزایش یا کاهش وزن وجود ندارد.

برای کاهش وزن، شما باید مقدار کالری دریافتی را کاهش دهید یا فعال‌تر باشید یا در حالت ایده‌ال به هر دو عمل کنید.

اما از آنجایی که کاهش کالری، زمانی که فردی پرخوری داشته است، بسیار سخت است، طرح‌های کاهش وزن، راه‌هایی را برای حقه‌زدن به بدن پیشنهاد می‌دهند تا تصور شود که کالری بیشتر از آنچه که در واقع هست، دریافت کرده

است.

این همه آنچه است که آنها انجام داده‌اند: هر رژیمی به فرد امکان می‌دهد تا وزن از دست بدهد در صورتی که تقریبا بوسیله کاهش مقدار کالری دریافتی توسط فرد، نه بیشتر و نه کمتر ، این کار را انجام می‌دهند.

اینها همگی فقط محاسبات برای کودکی فرضی هستند، نمی‌توان پیش بینی کرد که برای هر فرد خاص چه اتفاقی می‌افتد.

همچنین، این محاسبات حتمی نیستند. این احتمالات بر اساس عادات و سیاست‌های حال حاضر ما محاسبه شده‌اند، اما اگر ما بخواهیم در جامعه بطور قطعی صحبت کنیم باید این ارقام را کاهش دهیم.

ارقام می‌توانند این نکته را توضیح دهند که گرم‌هایی که کودک اضافه می‌کند، اگر هیچ تغییری در وضعیتش داده نشود، ممکن است در سرتاسر زندگی همراه او بماند.   

بهترین شانسی که برای جبران این وضعیت وجود دارد آن است که در ابتدا از اضافه وزن کودکان جلوگیری کنیم.

در حالی که بسیاری افراد به طور موفقیت آمیز وزن خود را کاهش داده و آن را حفظ کرده‌اند، اغلب افراد که وزن خود را کاهش داده‌اند، دوباره به وزن سابق خود باز گشته‌اند.

بسیار سخت است که الگوی رژیمی و فعالیت بدنی را به منظور کاهش وزن برای مدت طولانی حفظ کرد، زیرا زیر پا گذاشتن عادات قدیمی بسیار سخت است.

از آنجایی که برگشت به وضعیت سابق بسیار سخت است، والدین فرصت و مسئولیت دارند تا از ایجاد مشکلات جلوگیری کنند.

اگر کودک در سنین پایین، عادات  غذا خوردن و فعالیت خود را به خوبی توسعه دهد، ممکن است بسیار آسان‌تر در زندگی آینده خود سالم بماند.

همچنین محققین نیز نشان داده‌اند که، تفکر درباره پیشگیری از افزایش وزن و سلامت بهتر، بایستی هرچه زودتر اتفاق افتد.

در بعضی از مطالعات نشان داده شده که چنانچه مادر در طی بارداری از تغذیه مناسب برخوردار باشد، میزان اضافه وزن و چاقی پایین‌تری خواهد داشت.

دوره زمانی دیگری که کودکان مستعد اضافه وزن هستند، حدود 5 سالگی است. زمانی که شاخص توده بدنی کودک شروع به رشد می‌کند و بدن بافت چربی بیشتری ذخیره می‌کند.

پیشگیری از بیماری یک بخش اساسی در حفظ سلامت کودکان است: فقط به ایمن سازی برای عفونت‌های مختلف فکر کنید که تمرین استاندارد برای هر کودک است. 

قدم‌هائی که برای تشویق به سالم غذا خوردن بر می‌دارید، می‌تواند به عنوان واکسن پیشگیری کننده برای چاقی و سایر مشکلات سلامت که به دنبال آن خواهند آمد در نظر گرفته شوند.