عمار صالحی : دکتری تخصصی تغذیه بالینی و رژیم درمانی
تحریریه زندگی آنلاین : دوره نوجوانی دوره انتقال از كودكی به جوانی است كه با جهش رشد جسمی و بلوغ همراه است، بنابراین تغذیه این دوران از نظر رشد اهمیت زیادی دارد. از آنجایی كه یكی از مشكلات عمده تغذیه‌ای در این دوران وجود باورهای غلط غذایی است، لذا اصلاح باورهای غذایی آنها از طریق رسانه‌های گروهی از اهمیت بسزایی برخوردار است. برای دستیابی به جامعه‌ای سالم و خلاق و پویا باید آموزش تغذیه‌ای در همه ابعاد آن صورت گیرد. در موارد فردی باید از طریق مشاوره با متخصصان تغذیه، رژیم‌های غذایی اصلاح شوند و در موارد گروهی توصیه می‌شود كه نوجوانان برای پیشگیری از سوءتغذیه از راهنمای غذایی ذیل كه تمامی گروه‌های غذایی را دارد، در برنامه غذایی روزانه خود استفاده نمایند.
بیشتربخوانید:
نکته های ناب برای تغذیه کمکی
گروه نان و غلات: روزانه 11 ـ 9 واحد
یك واحد نان برابر است با 1 برش نان بربری یا سنگك به اندازه یك كف دست
برابر است با 4 برش نان لواش به اندازه یك كف دست
یك واحد از برنج و ماكارونی پخته شده برابر است با نصف لیوان
گروه شیر و لبنیات: روزانه 3 واحد یا بیشتر
یك واحد از شیر و ماست برابر است با یك لیوان / یك واحد از پنیر برابر است با 45 ـ 30 گرم / یك واحد از كشك برابر است با یك چهارم لیوان / یك واحد از دوغ برابر است با 2 لیوان
گروه میوه‌ها: روزانه 3 تا 4 واحد
1 واحد میوه برابر است با 1 عدد میوه متوسط / برابر است با یك‌دوم تا سه‌چهارم لیوان آب میوه / برابر است با یك‌چهارم لیوان میوه خشك
گروه سبزی‌ها: روزانه 4 تا 5 واحد
یك واحد سبزی برابر است با 1 لیوان سبزی خام / برابر است با نصف لیوان سبزی پخته
بیشتربخوانید:
مروری بر شیرخشک های مورد مصرف در کودکان
گروه گوشت و جانشین‌های آن: روزانه 2 تا 3 واحد
یك واحد گوشت برابر است با 2 تا 3 تكه خورشتی (90 ـ 60 گرم) گوشت قرمز، ماكیان و ماهی پخته شده / 30 گرم گوشت برابر است با یك عدد تخم مرغ یا نصف لیوان حبوبات پخته
بیشتربخوانید:
از رابطه سوء تغذیه با کمردرد چه می‌دانیم؟
مشكلات ناشی از تغذیه ناسالم
كم‌وزنی و لاغری كه بیشتر ناشی از تصور غلط نوجوانان از تناسب اندام است و به دنبال آن بعضی اقدام به رژیم سخت و خودسرانه می‌كنند كه سلامت آینده آنان را به خطر می‌اندازد. بویژه در دختران كه دوران مهم بارداری و شیردهی را به دنبال دارند، این مسئله ممكن است باعث قاعدگی نامنظم و یا عدم قاعدگی آنها شود. همچنین در تولید مثل و باروری آنها تداخل ایجاد كند.
اضافه وزن و چاقی كه اغلب در اثر كمی‌تحرك و فعالیت بدنی، استفاده مداوم از تلویزیون و رایانه و نیز رژیم‌های غلط غذایی و مصرف زیاد تنقلات، نوشابه‌ها و غیره است.
كم‌خونی ناشی از فقرآهن كه یكی از مشكلات شایع تغذیه‌ای به ویژه در دختران در این سنین است كه بر رشد جسمی، ذهنی و سیستم ایمنی آنها اثر سوء دارد. كم‌خونی در این دوران در اثر افزایش نیاز (به دلیل رشد)، استفاده از رژیم‌های غذایی محدود غذایی، آلودگی‌های انگلی و آلودگی‌های محیطی (مانند ذرات ریز سرب معلق در هوا) به وجود می‌آید.
بی‌اشتهایی عصبی یا پرخوری عصبی منجر به سوءتغذیه می‌شود و نیاز به اصلاح رفتار خواهد داشت. در كنار آن مشاوره تغذیه‌ای ضروری است.
آكنه (جوش صورت) كه مشكل 80 درصد نوجوانان است، بیشتر تحت تأثیر عوامل هورمونی، استرس، فازهای قاعدگی و ژنتیك رخ می‌دهد. استفاده از مواد غذایی مانند مغزها در بروز آن تأثیر زیادی ندارد. مطالعات نشان داده است كه ارتباطی قوی بین دریافت غذا و بروز آكنه وجود ندارد، اما ارتباط آن با كمبود دریافت مواد مغذی مانند ویتامین E و روی شناخته شده است.
بیشتر بخوانید:
مراقبت های مورد نیاز در دیابت در کودکان
ورزش ایروبیک خطر ابتلا به دیابت را در کودکان کم می‌کند
دیابت در کودکان
توصیه‌های تغذیه‌ای
برنامه غذایی نوجوانان باید شامل تركیبی از غذاهای مختلف در گروه‌های اصلی غذایی باشد. سه وعده اصلی غذایی با تاكید بر مصرف صبحانه و دو میان وعده توصیه می‌شود. در میان وعده‌ها به جای استفاده از مواد غیر مغذی و بعضاً كالری‌زا مثل نوشابه‌ها، چیپس، كیك‌ها از مواد غذایی مغذی مانند شیر، نان، پنیر، خشكبار، میوه‌ها و مغزها استفاده شود. جهت پیشگیری از كم‌وزنی و لاغری از انجام هر گونه رژیم خودسرانه به شدت خودداری شود و تحت نظر متخصصین تغذیه اقدام شود. جهت پیشگیری از اضافه وزن و چاقی ضمن توصیه به فعالیت‌های روزانه استفاده از یك رژیم غذایی صحیح و متعادل تحت نظر متخصص تغذیه ضروری است.
برای جلوگیری از كم‌خونی ناشی از فقر آهن مواد ذیل توصیه می‌شود:
استفاده از مواد غذایی غنی از آهن مثل انواع گوشت‌ها، سبزی‌های سبز برگ و حبوبات. 2. استفاده از مواد غذایی دارای ویتامین C انواع سبزی‌های تازه، فلفل سبز، گوجه‌فرنگی، كلم، میوه‌های تازه به خصوص پرتقال، لیمو و سایر مركبات همراه با غذا كه سبب می‌شود آهن بیشتر جذب شود. 3. درمان آلودگی‌های انگلی و محیطی. و به طور کلی توصیه می‌شود که در این سنین نوجوانان از مصرف بی‌رویه نوشابه‌های شیرین و گازدار، غذاهای آماده و فست‌فود‌ها خودداری کنند و بیشتر از غذاهای تازه استفاده نمایند.
