دکتر ریحانه برکتین؛ متخصص کودکان
تیپ 1 که قبلا به آن دیابت وابسته به انسولین گفته می‌شد، بدلیل کمبود شدید و فقدان انسولین بوجود می‌آید، انسولین هورمونی است که از سلول‌های پانکراس ترشح شده و قند خون انسان را تنظیم می‌کند، این بیماری اغلب در دوران کودکی خود را نشان داده ولی در هر سنی ممکن است بروز کند. طی این بیماری سلول‌های تولید کننده انسولین در غده پانکراس از بین می‌روند.
فاکتورهای ژنتیکی و محیطی در ایجاد آن موثر بوده ولی متاسفانه راه پیشگیری ندارد.
تیپ 2 که اغلب در کودکان چاق دیده می‌شود معمولا به انسولین وابسته نیستند.
برخلاف نوع قبلی، این بیماری معمولا تدریجی‌تر است. بروز این نوع دیابت بدلیل افزایش چاقی این سال‌ها شایع‌تر شده است و از نظر علائم و درمان تقریبا مشابه دیابت در بزرگسالان است.
دیابت تیپ 1
حدود 10 درصد از انواع دیابت را شامل می‌شود، در تمام جمعیت‌های دنیا دیده می‌شود.
دختر ها و پسر‌ها به یک نسبت درگیر می‌شوند، با وضعیت اقتصادی و اجتماعی هیچ رابطه‌ای ندارد.
اوج تظاهرات دیابت تیپ 1 در دو گروه سنی 5 تا 7 سال و دیگری در زمان بلوغ می‌باشد.
اخیرا نیز تعدادی موارد جدید در سنین 1 تا 2 سالگی رو به افزایش است.
در صورت ابتلا خواهر یا برادر و یا یکی از والدین کودک به دیابت شانس بروز آن افزایش می‌یابد.
ابتلا به برخی از ویروس‌ها از جمله اوریون شانس ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد، همچنین برخی از رژیم‌های غذایی خاص، آلودگی‌های محیطی و ... بعنوان علل احتمالی ابتلا به دیابت مورد نظر هستند.
علائم دیابت
علایم ابتلا به دیابت به دلیل افزایش قند خون و کاهش میزان انسولین است که شامل پرادراری، پرنوشی و شب ادراری می‌باشد.
بتدریج کودک دچار ضعف و بیحالی، کاهش وزن و افزایش احتمال عفونت‌ها می‌شود، در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع ممکن است عارضه حاد و خطرناک دیابت رخ دهد که شامل درد شکم، تهوع، استفراغ، سردرد، تاری دید، تنفس‌های عمیق و سنگین، بیحالی شدید و سپس کاهش هوشیاری و نهایتا کوما خواهد بود، این اتفاقات در کودکان کم سن سریع‌تر رخ می‌دهد، همچنین ابتلا به برخی عفونت‌ها ممکن است این حالت را تشدید نماید.
تشخیص دیابت
تشخیص دیابت با وجودی که علایم آن غیر اختصاصی است، معمولا راحت است.
قند خون بالا ( اغلب بالای 200) همراه علائم پرادراری و پرنوشی تشخیص دهنده دیابت تیپ 1 است.
در کودکان چاق باید به احتمال دیابت تیپ 2 نیز مشکوک بود.
درمان دیابت
درمان دیابت شامل مصرف انسولین است، برای این کار علاوه بر وجود پزشک متخصص دیابت، پرستار باتجربه، متخصص تغذیه وروانشناس کودک لازم است.
در حال حاضر تنها راه ورود انسولین به بدن کودک بصورت تزریقی می‌باشد که در کودکان کم سال بطور روزانه چندین نوبت، توسط والدین و در کودکان بزرگ‌تر و نوجوانان توسط خودشان صورت می‌گیرد، آموزش‌های اولیه معمولا قبل از ترخیص از بیمارستان توسط پرستار مربوطه صورت می‌گیرد.
مقدار اولیه انسولین توسط پزشک صورت گرفته و پس از ترخیص از بیمارستان، بیمار باید بطور مرتب قند خون خود را بوسیله گلوگومتر (دستگاه های کنترل قند خون) در منزل اندازه گیری نموده وسپس بر اساس نتایج قند خون، میزان انسولین با هماهنگی پزشک و پرستار تغییر خواهد نمود.
در راستای درمان دیابت، آموزش بیمار یکی از نکات مهم و کلیدی می‌باشد که لازم است بطور مرتب تکرار و تمرین گردد.
علاوه بر درمان دارویی و تغذیه‌ای، انجام فعالیت‌های بدنی منظم و با برنامه به منظور کنترل بهتر شرایط بیماری ضروری است.
عوارض دیابت
متاسفانه بیماری دیابت، بیماری پر عارضه‌ای است و علاوه بر خطر بروز عارضه حاد، یعنی اسیدوز و کوما، برخی خطرات در درازمدت تهدید کننده سلامتی بیمار است، مهم‌ترین این عوارض، درگیری عروق قلبی و مغزی و احتمال بروز بیماری‌های عروقی مغز و قلب شامل سکته‌های مغزی و قلبی می‌باشد، بعلاوه با درگیری سیستم بینایی و سیستم کلیوی احتمال بروز عوارضی از جمله کوری و یا نارسایی کلیه و نیاز به پیوند کلیه خواهد بود.
درگیری اعصاب ریز محیطی و احتمال بی‌حسی اندام‌ها و بدنبال آن خطر بروز زخم‌های شدید و خطر قطع عضو، نیز از جمله دیگر تهدیدات این بیماری است، در حال حاضر تنها راه پیشگیری از بروز این عوارض خطرناک کنترل دقیق قند خون و نگه داشتن آن در محدوده مناسب و پیشگیری از نوسانات شدید می‌باشد.
بیمار پس از ابتلا به دیابت و شروع درمان، لازم است بطور مرتب تحت بررسی و پیشگیری از عوارض باشد، معاینات دوره‌ای شامل چشم، قلب، کلیه‌ها، انجام آزمایشات بالینی از جمله تیروئید، چربی و .... و همچنین بررسی وضعیت رشد و یا سیر بلوغ بیمار ضروری است.
بعلاوه از آنجایی که بروز بعضی از بیماری‌ها در همراهی با دیابت شایع است، باید بیمار از جهت بروز آنها تحت نظر باشد.
