اعظم اسلامی مجد/مترجم
آموزش درباره غذاها و تغذیه مناسب به کودکان، کار مهمی است.
فرقی نمی‌کند که در جایگاه پدر و مادر کودک باشید یا بزرگ‌ترش و یا حتی معلم و مربی‌اش.
برای آموزش آن باید روی برنامه غذایی متناسب با بیشترین اندازه تنوع تاکید داشته باشید تا مقدار درست و مورد نیاز از هر کدام از مواد مغذی تامین شود و به بدن برسد.
در کنار این هدف اصلی می‌توان این آموزش را به یک سرگرمی تبدیل کرد تا کودک لذت بیشتری از آن ببرد.
کودکان با تقلید کردن از رفتارهای شما و بقیه بزرگ‌ترهای‌شان، از میان حرف‌هایی که می‌زنید و بعضی از کارهای جالبی که با هم انجام می‌دهید، می‌آموزند.
کمک به کودکان برای یادگیری در مورد غذاها
همواره راجع به غذاها و مواد مغذی با آنها حرف بزنید
این اتفاق می‌تواند همه جا رخ دهد، یعنی می‌توانید همه جا با او در خصوص غذاها حرف بزنید، ولی تاثیر آن به وقت آماده کردن و خوردن غذا بیشتر است.
برای کودکان خردسال، این کار را می‌توان با رنگ‌ها، بوها و بافت غذاها انجام داد.
برای کودکانی که بزرگ‌تر شده‌اند، این کار همراه با صحبت کردن راجع به غذاهای مختلف و ویتامین‌های موجود در آنها و خواص‌شان صورت می‌گیرد.
* به جای آنکه سخنرانی کنید و از خواص غذاها به او بگویید، او را به چالش بکشید.
* اجازه دهید اظهار نظر کند. از او سوال بپرسید؛ مثلا فکر می‌کنی این چه نوع غذایی است؟ یا این ماده غذایی یا خوراکی چگونه به عمل می‌آید و به دست ما می‌رسد؟
* حتما از او درباره غذای سالم مورد علاقه‌اش بپرسید.
* مثلا از او سوال کنید که در میان سبزیجات کدام را بیشتر دوست دارد؟ و یا میوه مورد علاقه‌اش کدام است؟
* در مورد میوه‌ها و سبزیجات مختلف با او حرف بزنید.
از پروتئین‌ها، چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها بگویید. به او توضیح بدهید که چرا بدن ما به هر یک از این‌ها احتیاج دارد و چرا با خوردن آنها حال‌مان بهتر می‌شود.
فقط به یاد داشته باشید که حرف‌های‌تان نباید حالت سخنرانی داشته باشند. به عبارت دیگر با او حرف بزنید و از او بخواهید که او نیز حرف بزند و نظرش را بگوید.
استفاده از تمام انواع غذاها
* کودکان باید پروتئین، کربوهیدرات، چربی، میوه و سبزی کافی در طول شبانه‌روز دریافت کنند. یک مجموعه کامل و گسترده از غذاهای متنوع.
* انتخاب‌های مناسب و متعادل از تمام گروه‌های غذایی داشته باشید.
* نمی‌توان هله‌هوله‌ها را کاملا ممنوع کرد. این کار باعث می‌شود که بیشتر به سمت آنها کشیده شوند و مشتاق خوردن‌شان شوند.
شما می‌توانید از میان این مواد غذایی سالم و مفید، خوراکی‌هایی درست کنید که کودک از دیدن و خوردن آنها لذت ببرد.
* تغذیه سالم داشتن فقط برای کودکان ضروری نیست، بلکه باید خودتان الگوی مناسب او باشید. برای خودتان غذاهای سالم انتخاب کنید تا او نیز همین را از شما یاد بگیرد.
گاهی بین دو یا سه ماده غذایی، برایش حق انتخاب بگذارید.
* به جای آنکه اصرار و پافشاری کنید که حتما همان غذایی را بخورد که شما در نظر گرفته‌اید، به او حق انتخاب دهید تا خودش انتخاب کند. کودکان غذایی را که خودشان انتخاب می‌کنند با میل و اشتهای بهتری می‌خورند.
* این کار باعث می‌شود که مستقل شوند و با اعتماد به نفس بیشتری یکی را از میان غذاها انتخاب کنند.
هرگز به غذاها برچسب خوب یا بد نزنید
برچسب زدن به غذاها با کلماتی مثل خوب، بد، ناسالم، هله و هوله، سالم و ... باعث می‌شود کودک با خوردن برخی از آنها احساس گناه کند و از آنها لذت نبرد.
* به جای آن، در مورد اینکه برخی از خوراکی‌ها و غذاها پروتئین بیشتری دارند یا مثلا آهن و یا ید دارند، حرف بزنید و در مورد برخی خوراکی‌ها بگویید که مثلا هیچ ویتامین و ماده غذایی ارزشمندی ندارد.
* به او بگویید که زیاده‌روی در خوردن حتی غذاهای سالم و مفید هم می‌تواند اذیتش کند.
گاهی کودکان به اشتباه فکر می‌کنند اگر از یک غذای مفید و سالم بیشتر بخورند، منفعت بیشتری از آن غذا نصیب‌شان می‌شود.
پس در خوردن آن زیاده‌روی می‌کنند. زیاده‌روی در خوردن هیچ کدام از خوراکی‌ها درست نیست.
برای آنکه عملکرد بدن و ارگان‌های داخلی‌اش درست باشد، نباید در خوردن هیچ کدام از غذاها زیاده‌روی کرد.
استفاده از غذاها و مواد مغذی با بازی‌ها و برنامه‌های موضوعی
1- از بازی‌هایی که در آنها از غذاها و مواد مغذی استفاده شده، بهره بگیرید و چیزهایی که می‌خواهید آموزش دهید را با تفریح و سرگرمی به او انتقال دهید.
این روزها بیشتر تب‌لت‌ها، اپلیکیشن‌هایی را در اختیار کودکان قرار می‌دهند که محتویات آنها برنامه‌هایی از مواد مغذی و خوراکی‌ها است. بگذارید کودک‌تان با ویژگی‌های غذاها و خواص‌شان آشنا شود.
2- کتاب‌های تصویری در مورد غذاها و مواد مغذی را برایش بخوانید.
برخی از این کتاب‌های تصویری بسیار مفید هستند و پیام‌های مثبت زیادی به کودکان می‌دهند. فقط دقت داشته باشید که کتاب انتخابی‌تان متناسب با سن و سال کودک‌تان باشد.
3- با یک فروشگاه محلی هماهنگ کنید و گاهی با فرزندتان سری به آنجا بزنید.
فروشگاه‌های محلی بهترین مکان‌ها برای معرفی محصولات غذایی متنوع به کودکان هستند.
شما می‌توانید به باغ بروید، حتی می‌توانید چند جعبه یا گلدان کوچک تهیه کنید و به اتفاق فرزندتان دانه‌های برخی سبزیجات را داخل آنها بکارید و با مراقبت آنها را پرورش دهید.
4- به کودک‌تان بگویید با خواهر یا برادر بزرگ‌تر و یا حتی دوستش بازی کند.
یک سناریو برای آنها بنویسید، که مثلا یکی می‌خواهد آب‌میوه بخورد و آن یکی باید مراحل رسیدن به آب‌میوه را به او بگوید و در نهایت برایش یک لیوان آب‌میوه بیاورد. سناریو را می‌توانید هر طور که دوست دارید، بنویسید.
می‌توانید به جای آب‌میوه فروشی صحنه را به میز شام یا ناهار ببرید. نقش بازی کردن برای موارد دیگر مثل کنترل وزن، برنامه غذایی و ... نیز بسیار مفید است و کودکان با اجرای نقشی که در حال بازی‌اش هستند، چیزهای زیادی یاد می‌گیرند.
کودکان اگر بتوانند نقش خود را به درستی اجرا کنند، درک بهتری از چیزهایی که می‌گویند پیدا می‌کنند.
پس در زندگی واقعی خود بیشتر به نیازهای بدن و داشتن برنامه غذایی سالم برای محافظت از آن اهمیت می‌دهند.
5- با او بازی مزه‌ها و طعم‌ها را انجام دهید و یا پیک‌نیک بازی کنید.
این فعالیت برای کودکان خردسال بسیار مفید است و در مورد غذاهای مختلف به آنها یاد می‌دهد. طعم‌های مختلف از هویج گرفته تا موز و آووکادو.
برای بازی پیک‌نیک یک پارچه روی زمین پهن کنید و بعد خوراکی‌ها و میوه‌های مختلف را روی آن بچینید، مثلا ساندویچ، هویج خرد شده، گوجه‌فرنگی، بادام و حتی اسپاگتی.
اگر کودک شما نخواهد آنها را امتحان کند، فقط اجازه دهید که وارد بازی شود. چیزی را مزه‌مزه نکند و یا نخورد.
کافی است که داخل بازی باشد. برای این کار باید صبور باشید.
با تکه‌های کوچک‌تر شروع کنید و مرتب بگویید که چقدر این بازی شگفت‌انگیز است. یک تکه بردارید و در دهان بگذارید و بعد از او بپرسید: حدس بزن این چیه؟
6- به وقت پختن و تهیه کردن مقدمات غذا، کودک را وارد این فرایند کنید
بگذارید کودک کمی در کنارتان باشد، مثلا میوه‌ها را بشوید، بگذارید ادویه غذاها را او بریزد.
مقدارش را خودتان مشخص کنید. کودکان دوست دارند غذایی را بخورند که خودشان درست کرده‌اند یا حداقل در تهیه آن کمک کرده‌اند.
این فرصت را در اختیار آنها بگذارید و در حین انجام کار راجع به غذاها و مواد مغذی و خواص‌شان با او حرف بزنید.
بیشتر بخوانید:
بهترین میان وعده سالم برای کودکان
عادات و باورهای غلط تغذیه ای در کودکان و نوجوانان
بهترین مواد غذایی برای یادگیری دانش آموزان
