اعظم اسلامی مجد
اغلب والدین دوست ندارند كه كودكشان یك فنجان قهوه غلیظ بنوشد، اما ممكن است كافئین را نه از طریق قهوه بلكه به شكل‌های دیگر به كودكشان بدهند مثلا از طریق مصرف انواع نوشیدنی‌های شیرین كافئین‌دار. غذاها و نوشیدنی‌های كافئین‌دار همه جا هستند اما عاقل‌ترین پدر و مادرها آنهایی هستند كه با وجود فراوانی كافئین استفاده از آن را برای فرزندشان به حداقل رسانده‌اند.
کافئین چه تاثیری روی کودکان دارد؟
كافئین محركی است كه روی كودكان و بزرگسالان به طور مشابه تاثیر می‌گذارد. به صورت طبیعی این ماده در برگ‌ها و دانه‌های بسیاری از گیاهان تولید می‌شود و حتی گاهی به صورت غیر طبیعی نیز تولید می‌شود و به برخی از مواد غذایی خاص افزوده می‌شود. در واقع كافئین نوعی دارو محسوب می‌شود چرا كه می‌تواند بر سیستم اعصاب مركزی انسان‌ها تاثیر بگذارد و آن را تحریك كند و مصرف آن در مقادیر كمتر نیز باعث می‌شود كه فرد احساس پر انرژی بودن داشته باشد.
اثرات مصرف زیاد کافئین در کودکان و در بزرگسالان
ممكن است مصرف كافئین اثرات زیر را در پی داشته باشد:
فرد عصبی‌تر شود.
دستگاه گوارشش به هم بریزد.
سردرد بگیرد.
توانایی لازم برای تمركز كردن كاهش یابد.
برنامه خواب منظم فرد تغییر كند.
میزان تپش قلب افزایش یابد.
فشارخون نیز بالا رود.
مصرف كافئین در كودكان كم سن و سال با وجود تمام این عوارض اصلا توصیه نمی‌شود كودكان معمولا كافئین را از طریق نوشابه‌ها دریافت می‌كنند. كودكانی كه هر روز بیش از 355 میلی‌لیتر نوشابه شیرین گازدار مصرف می‌كنند، 60 درصد بیشتر از سایر كودكان در معرض چاقی و اضافه وزن هستند.
كافئین معمولا خالی از كالری است و یا حداقل كالری‌هایی كه حاوی مواد مغذی هستند را ندارد و كودكانی كه در مصرف كافئین زیاده‌روی می‌كنند، دچار كمبود مواد مغذی مورد نیاز بدن می‌شوند. طبق تحقیقات به عمل آمده كودكان از كلاس سوم دبستان تا كلاس هشتم، تمایل بیشتری به نوشیدن این نوشابه‌های مضر دارند و اغلب به همین دلیل نمی‌توانند كلسیم مورد نیاز بدن برای تقویت و استحكام استخوان‌ها و دندان‌ها را دریافت كنند علاوه بر آن مصرف زیاد نوشابه‌ها باعث تخریب تدریجی دندان‌ها می‌شود (به دلیل داشتن قند زیاد). هر 355 میلی‌لیتر نوشابه شیرین كربنات‌دار تقریبا 10 قاشق چایخوری شكر (49 میلی‌لیتر) دارد یعنی چیزی معادل 150 كالری.
كافئین ماده‌ای است كه باعث می‌شود آب بدن از دست برود (از طریق ادرار) و همین موضوع منجر به كم‌آبی بدن می‌شود مقدار كم‌آبی بدن در افرادی كه كافئین كمتری مصرف می‌كنند، چندان محسوس نیست ولی در مصرف كنندگان اصلی كاملا مشهود است.
پرهیز از مصرف كافئین به صورت یكباره نیز علائمی دارد مثل سردرد، بدن درد و حتی حساسیت و زودرنجی زیاد.
گاهی اوقات كافئین باعث بروز مشكلات قلبی می‌شود و در سیستم عصبی نیز مشكلاتی ایجاد می‌كند و اختلالات آن را تشدید می‌كند و البته لازم است كه كودكان از این عوارض باخبر باشند. برخی از متخصصان و پژوهشگران بر این باورند كه كافئین روی رشد كودكان اثر نامطلوبی دارد ولی این موضوع هنوز از نظر علمی ثابت نشده است و باید تحقیقات بیشتری راجع به آن صورت گیرد.
كافئین نه تنها در نوشابه بلكه در قهوه، نسكافه، چای، كاكائو و بستنی‌های قهوه به مقدار زیاد دیده می‌شود.
مصرف كافئین برای مدت زمانی تقریباً طولانی باعث می‌شود تا فرد مصرف كننده به تدریج حساسیت به آن را از دست بدهد و مرتباً مقدار مصرفی را افزایش دهد. هر چه میزان كافئین دریافتی بیشتر می‌شود، باز هم مقدار مصرف كافئین بیشتر و تمایل فرد افزایش می‌یابد. در ضمن وقتی مصرف كننده یك كودك است، بدون شك كافئین روی او اثر بیشتری در مقایسه با بزرگسالان خواهد داشت. كافئین در عرض چند ساعت در تمام بدن كودك پخش می‌شود و در نهایت از طریق ادرار دفع می‌شود یعنی در بدن ذخیره نمی‌شود ولی اثر آن تا 6 ساعت در بدن كودك می‌ماند.
بهترین راه برای پرهیز از مصرف كافئین در كودكان، ابتدا حذف نوشابه از برنامه غذایی آنهاست. به جای نوشابه به كودك خود آب و یا شیر بدهید. شما می‌توانید از آب‌میوه‌های صد در صد طبیعی نیز استفاده كنید.
بهتر است به برچسب مواد غذایی توجه كنید و مقدار كافئین موجود در آنها را در نظر داشته باشید.
مقدار كافئین مصرفی در طول شبانه روز را باید به صورت تدریجی كاهش دهید، چرا كه منع مصرف آنها باعث بروز سردرد و حتی گاهی افسردگی در كودك می‌شود. ممكن است روزهای نخست كاهش مصرف كافئین احساس خستگی زیاد كنید اما نگران نباشید شما و یا كودكتان خیلی سریع به حالت قبل باز می‌گردید.
اگر برای كودكتان كیك تولد می‌گیرید، بهتر است سراغ آنهایی كه كافئین زیاد دارند، نروید.
