زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

به قلم : لیلا فرضی ، دانشجوی کارشناسی آموزش ابتدایی

تحریریه زندگی آنلاین : از چه زمانی کودکان نقاشی کردن را آغاز می‌کنند؟

نقاشی کردن از جمله فعالیت‌هایی است که کودکان از همان سال‌های اول زندگی خود به آن می‌پردازند. نقاشی کودکان در ۲ و ۳ سالگی بیشتر جنبه نمادی دارد. کودکان ۲ ساله عمدتا شروع به خط‌خطی کردن می‌کنند، به ندرت اشیایی که می‌شناسند را می‌کشند و آنها را نامگذاری می‌کنند، به طور مثال خطوطی که نقاشی کرده‌اند را به عنوان گربه یا سگ یا مادر و پدر معرفی می‌کنند، در حالی که کودکان ۳ ساله اشکال نمادین می‌کشند که شبیه به انسان و حیوان است.

توانایی کودکان در نقاشی کشیدن از روی نقاشی نمونه متفاوت است، به طوری که اگر فردی تصویر یک چهره ساده با چند اشکال هندسی مثل دایره را به کودکان در سنین مختلف نشان دهد، کودک ۱۶ ماهه خطوط موازی می‌کشد و کودک ۲۰ ماهه چیزی شبیه به دایره می‌کشد، در حالی که کودک ۳۰ ماهه دایره‌ای برای صورت و چند نقطه یا خط درون دایره می‌کشد که نشان‌دهنده چشم‌ها و دهان است «ماسن، پاول هنری؛ کیگان، جروم؛ هوستون آلتا کارول و کانجر، جان جین وی (۱۴۰۰،ص۲۰۳). رشد و شخصیت کودک. مهشید یاسایی. تهران: نشر مرکز».

بیشتربخوانید:

فواید گِل بازی برای کودکان

برای شروع نقاشی کودکان

بهتر است از چه ابزار‌هایی استفاده کنیم؟

با توجه به اینکه کودکان در سنین ابتدایی خود شروع به نمادسازی با عنوان نقاشی می‌کنند و در این سن ماهیچه‌های دست کودکان برای گرفتن مداد رنگی در دست قوی نیست و همچنین اعصاب حسی - حرکتی کودکان در این سنین شروع به هماهنگی کرده است، بهتر است ابتدا نقاشی کردن را با ابزارهای ساده‌تر که به نیرو و توان کمتر ماهیچه‌ها نیاز دارد، مثل مداد شمعی آغاز کنند. کودکان در سنین ۱۸ تا ۲۴ ماهگی که در مرحله حسی حرکتی هستند، نقاشی کردن را آغاز می‌کنند، بی‌آنکه والدین متوجه این موضوع شوند، زمانی که ظرفی از غذا یا میوه را به کودک بدهید و اجازه دهید تا کودک خودش غذا یا میوه را بخورد، خواهید دید که کودک این غذا را روی زمین می‌ریزد و مشغول پخش کردن آن با دست است، در این موقعیت کودک نقاشی کشیدن را بدون کاغذ، مداد و ابزارهای نقاشی تجربه می‌کند.

 بیشتربخوانید:

نقش مهم اسباب بازی در شکل گیری شخصیت کودک

باید ها و نباید‌ها در نقاشی کودکان

به والدین و مربی کودکان توصیه می‌شود نمونه نقاشی برای کپی کردن از روی آن به کودکان پیشنهاد نکنند، چرا که قرار دادن یک نمونه نقاشی در مقابل کودکان و تشویق آنها به نقاشی کشیدن مانند نمونه باعث می‌شود خلاقیت کودکان از بین برود و خودشان به تنهایی نتوانند نقاشی کنند و همیشه وابسته به یک الگو یا نمونه برای نقاشی کردن باشند و ذهن آنها فراتر از آنچه که والدین یا مربیان در اختیار آنها قرار می‌دهد نرود. به کودک‌تان اجازه دهید با خیال و تصور خویش موضوعات مختلف را نقاشی کند، در هر یک از جایگاه‌های والدین یا مربی آموزشی از کودکان بخواهید به طور مثال پیرامون موضوع بستنی نقاشی بکشند، خواهید دید که هر کودک با توجه به آنچه که از بستنی در ذهن خود ساخته است، بستنی را نقاشی خواهد کرد و ممکن است هر کدام از کودکان بستنی را به شکل متفاوت از دیگری بکشند. ممکن است کودکان بستنی خیالی بکشند که در دنیای مادی وجود خارجی ندارد.

والدین می‌توانند برای بالا بردن سطح خلاقیت کودک خود تمرین‌های مختلفی را برای تنوع در نقاشی آنها استفاده کنند، به طور مثال خطوط منحنی یا شکسته در صفحه بکشند و از کودکان بخواهند آن خطوط را به شکل‌های مختلف تبدیل کنند. در این شیوه خواهید دید که ذهن کودکان تا حدی خلاق است که می‌تواند از یک خط منحنی یا شکسته اشکال مختلف مثل درخت و پروانه و ... خلق کند.

روش دیگری که در سنین مختلف تا ۵ سال توصیه می‌شود این است که یک صفحه که با خطوط منحنی تماما پوشیده شده است را به کودکان بدهید و از آنها بخواهید با دقت صفحه را نگاه کنند و اشکال مختلف را در میان خطوط پیدا کنند و آنها را رنگ کنند. کودکان ذهن گسترده‌ای دارند و دنیا را از دید خودشان می‌بینند. در این روش کودکان اشکالی را کشف می‌کنند که والدین قادر به تشخیص آنها نیستند و این اکتشاف کودک از ذهن خلاق و فعال و برخاسته است.

نقاشی کردن با روش‌های این چنینی موجب رشد خلاقیت، ذوق و افزایش گستره ذهنی کودکان و عدم یکنواختی در نقاشی کشیدن آنها می‌شود.

 بیشتر بخوانید:

کودكان چه رنگ‌هایى را دوست دارند؟

  چگونه مراقب شادابی کودکان باشیم؟

برای حفظ شادابی کودکان باید فعالیت‌هایی که کودک در طول روز به آن مشغول است را تحت نظر داشت، از جمله نقاشی کردن و ابزارهایی که کودک برای نقاشی کردن از آنها استفاده می‌کند.

والدین باید توجه داشته باشند که کودکان فقط از رنگ‌های شاد و زنده که باعث سرزندگی آنها می‌شود در نقاشی‌هایشان استفاده کنند.

توصیه می‌شود مداد رنگی‌های مشکی، قهوه‌ای و بنفش از میان مداد رنگی‌ها برداشته شود یا به ندرت استفاده شود، زیرا استفاده افراطی از این رنگ‌ها نشان‌دهنده بروز اضطراب، غم و اندوه است. پس بهتر است والدین از غرق شدن کودک خود در این رنگ‌ها و بروز این دسته مشکلات جلوگیری کنند.

لازم به ذکر است کودکان برای استفاده از رنگ‌های مختلف برای رنگ‌آمیزی کردن، تحت تاثیر احساسات خود قرار می‌گیرند و ممکن است در نقاشی از رنگ‌هایی استفاده کنند که در دنیای واقعی صدق نمی‌کند، مثلا کوه را آبی رنگ کنند.

نقاشی کردن و بیان احساسات

با توجه به اینکه نقاشی کودکان مخصوصا در سنین پایین‌تر برخاسته از آنچه که در ذهن خود دارند و درون آنها است، ممکن است بعضی از کودکان در نقاشی‌های خود شروع به بیان احساساتشان کنند.

والدین و مربی‌های آموزشی با دقت و تمرکز روی نقاشی‌های کودک و ویژگی‌های شخصیتی او می‌توانند به احساسات درونی کودک پی ببرند، زیرا کودکان عمدتا با توجه به آنچه که اتفاق افتاده و در ذهن خود ذخیره کرده‌اند نقاشی می‌کنند، برای مثال طی تحقیقی روی دختر بچه‌ای ۸ ساله که نقاشی‌های خود را با خط‌خطی کردن رنگ می‌کرد و همچنین از رنگ قرمز به صورت افراطی استفاده می‌کرد دریافتم که کودک با خط‌خطی کردن و رنگ‌آمیزی با خطوط شکسته و پررنگ خشم خود را بروز می‌دهد. در ادامه مصاحبه‌ای با والدین داشتم که حاکی از این بود که مشاجره‌های خانوادگی بین پدر و مادر این کودک صورت می‌گیرد و کودک هم نسبت به اختلافات پدر و مادر آگاه است. نتیجه تحقیق این بود که کودک تحت تاثیر مشکلات خانوادگی و برای بروز احساس خشم خود، به صورت ناخودآگاه این گونه نقاشی می‌کشید.

کودکان در سنین مختلف ممکن است با توجه به تجربه‌های زیست یا تجربه‌های نازیسته خودشان نقاشی کنند و ممکن است بخواهند با زبان نقاشی به دنیای اطراف پیام خود را انتقال دهند، برای مثال از پسر بچه ۱۰ ساله خواسته شد که نقاشی در رابطه با جشن روز دانش‌آموز که در مدرسه برگزار شد بکشد، این کودک در نقاشی خود خورشید را با اخم کشید و نور مستقیم خورشید را تا بالای سر کودکی که در نقاشی بود، ترسیم کرد. نتایج سوالات مختلف درباره جزئیات نقاشی حاکی از آن بود که کودک در جشن روز دانش‌آموز که در حیات مدرسه و زیر آفتاب برگزار شده بود، اپیستاکسیس یا به عبارتی جاری شدن خون از بینی را تجربه کرده بود و با استفاده از نقاشی تجربه تلخ خود را بیان کرده بود.

والدین و مربیان آموزشی می‌توانند با توجه کردن به جزئیات نقاشی کودکان به موضوعات مختلفی که کودکان به آن می‌اندیشند یا در خیال خود تصور می‌کنند، پی ببرند.