به قلم : مهرنوش رجایی ؛ روانشناس تربیتی
تحریریه زندگی آنلاین : بحث محیط زیست و پرداختن به آن یکی از موضوعاتی است که در سراسر دنیا از اهمیت و جایگاه خاصی برخوردار است. در واقع محیط زیست شامل دو بخش مهم و اساسی می‌باشد که هر کدام به طور مجزا در خور توجه و اهمیت است، البته وقتی صحبت از محیط زیست می‌شود همه توجهات به سوی طبیعت و فضای خارج از خانه معطوف می‌شود. هر چند که طبیعت و هر آنچه که در آن به چشم می‌خورد، بخش اعظمی از محیط زیست ما را شامل می‌شود، ولی بخش کوچک‌تری از محیط زیست همان فضا و مکانی است که در آن زندگی می‌کنیم. از چهار دیواری خانه ما گرفته تا حیاط و کوچه و خیابانی که از آن رفت و آمد می‌کنیم.
اما در مجموع آنچه که در ارتباط با موضوع محیط زیست از اهمیت خاصی برخوردار است، حفاظت، حراست و نگهداری از آن به بهترین شکل ممکن است که همه اینها از ویژگی‌های جوامع بشری محسوب می‌شوند که لازم است نسل به نسل آگاهی‌های لازم در این زمینه صورت گیرد و به نسل‌های بعد نیز همچنان آموخته شود.
بیشتربخوانید:
چگونه دانه ها به کمک طبیعت کاشته می‌شوند؟
والدین اولین آموزگاران زیست محیطی برای کودکان
در کنار فعالیت‌های آموزشی و تربیتی که در جهت حفظ محیط زیست صورت می‌گیرد، بی‌تردید بخش دیگری از این گونه آموزش‌ها از طریق والدین و در چهارچوب خانواده امکان‌پذیر است که باید به کودکان آموزش داده شود تا در نهایت این امر نهادینه و به شکل درونی صورت گیرد. وقتی شما الگوی مناسبی در این زمینه باشید، قطعا فرزندان‌تان با الگو برداری از شما به محیط زیست و حفظ آن توجه و ارزش‌گذاری خاصی خواهند داشت. به عنوان مثال وقتی شما هنگام پیک‌نیک و طبیعتگردی حواس‌تان به گیاهان و نیز درختان اطراف‌تان است که با نشستن و اتراق کردن کنارشان صدمه‌ای به آنها وارد نشده و شاخه‌هایشان شکسته و خرد نشود و یا از روشن کردن آتش در کنار درختان خودداری میکنید و یا دیگران را نسبت به مراعات این گونه موارد مطلع می‌سازید، کودکان با دیدن شما و الگو‌برداری از رفتارتان آگاهی لازم را نسبت به این گونه موارد پیدا کرده و رفته‌رفته آنان نیز به این موارد توجه و دقت کافی خواهند داشت. در واقع شما والدین با رفتار خود، به نوعی احترام به طبیعت و ارزش‌گذاری به گیاهان و محیط اطراف‌تان را به کودک‌تان آموزش داده‌اید.
باید و نبایدهای زیست محیطی را از اتاق کودک و محل زندگی خود شروع کنید.
زمانی که فرزند شما به لحاظ سنی و رشد عقلی به مرحله‌ای از تشخیص رسید که بسیاری از مسائل برای او قابل فهم و درک بود، شما می‌توانید برخی از مسائل زیست محیطی را از اتاق خود کودک آغاز کنید. به عنوان مثال با گذاشتن یک سطل زباله کوچک در کنار اتاق کودک و تفهیم این موضوع که بعد از خوردن هر خوراکی می‌تواند پاکت و یا کاغذ شکلات و یا پوست و هسته میوه را درون آن بیندازد، یکی از موارد بسیار مهمی محسوب می‌شود که در این زمینه می‌توان به آن اشاره کرد. در اصل از این طریق به او آموزش می‌دهید که در هر کجا که باشیم چه در خانه و یا بیرون از خانه، برای داشتن یک مکان تمیز و مرتب که محل زندگی و آرامش محسوب می‌شود، هر گونه آشغال و یا مواد دور ریختنی جایش روی زمین نیست و باید در سطل زباله قرار گیرد. در واقع کودکان با فهم این موضوع نه تنها در اتاق خود، بلکه بدون شک در بیرون از خانه و مکان‌های عمومی و مراکز تفریحی و پارک‌ها هم با دیدن سطل زباله به این امر توجه خواهند داشت و چه بسا با دقت و توجه بیشتر نسبت به عملکرد دیگران، حتی این موضوع را با همان فهم و درک کودکی‌شان به همسن و سالان خود گوشزد خواهند کرد. همچنین اگر شما به گل‌های آپارتمان و حیاط محل زندگی خود توجه داشته و با دقت و وسواس خاصی آنها را آبیاری و رسیدگی کنید و در همین رابطه آنچه را که لازم است به فرزندتان یادآور شوید، دیگر کودک شما با رفتن به پارک‌ها و هر فضای سبز دیگری برای کندن گل‌ها و لگد کردن چمن‌ها هجوم نمی‌برد. زیرا شما از قبل آگاهی و شناخت لازم را در این زمینه در او ایجاد کرده‌اید و او نیز در جای خود به عنوان عضوی از جامعه به حفظ زیبایی‌های محیط زیست کمک کرده است.
بیشتربخوانید:
برچسب زدن روی چرخه آب
کودک را در فعالیت‌های زیست محیطی سهیم کنید
برای اینکه فرزند شما نسبت به محیط زیست شناخت و آشنایی بیشتری پیدا کند، او را در فعالیت‌هایی که برای حفظ و حراست محیط زیست انجام می‌شود، دخیل کنید. به عنوان مثال در طول سال روز درختکاری و روز زمین پاک از جمله روزهایی هستند که یک‌سری فعالیت‌های زیست محیطی در آن انجام می‌شود. در واقع این روزها نمادی از ترویج فرهنگ حفاظت و نگهداری از محیط زیست است که فعالیت‌هایی مثل کاشتن درخت، حفظ زمین و آبادانی صورت می‌گیرد. چنین مناسبت‌هایی فرصت بسیار خوبی است که به همراه فرزندتان و یا با گروه‌هایی که به این گونه فعالیت‌ها می‌پردازند، همراه شوید و فرزند خود را هم در انجام آن سهیم کنید.
تهیه فیلم‌ها و سی‌‌دی‌های آموزشی در زمینه محیط زیست و زندگی دیگر جانوران
از آنجایی که حیوانات و دیگر جانوران جزئی از محیط زیست محسوب می‌شوند، بد نیست با تهیه فیلم‌ها و سی‌دی‌هایی که جنبه آموزشی داشته و شناخت بهتر و بیشتری از جانوان دیگر را در کودکان ایجاد می‌کنند، بچه‌ها را با بُعد دیگری از محیط زیست آشنا سازیم. در واقع کودکان با دیدن این گونه فیلم‌ها با نوع زندگی حیوانات آشنا شده و حتی نگاه‌شان نسبت به آنها تغییر می‌کند، حتی شاید ترسی که از آنها دارند، از بین رفته و مهربانانه‌تر با آنان برخورد کنند. همچنین اگر کودکان علاقه زیادی به نگهداری برخی از حیوانات دارند، با دیدن این گونه فیلم‌های مستند و آموزشی، زیستگاه واقعی آنان را شناخته و به درک بهتری از نوع زندگی آنها و لازمه بودن‌شان در طبیعت خواهند رسید.
