زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

محمدرضا دژکام : روان شناس، روان درمانگر و مشاور ازدواج و خانواده

تحریریه زندگی آنلاین : پرسش مراجع

پسری دارم که بسیار علاقه‌مند به بازی است و بیشتر اوقات در اتاقش با اسباب‌بازی‌هایش مشغول است. او همچنین بازی‌های کودکانه با همسالانش را نیز بسیار دوست می‌دارد و وقتی او را به پارک می‌برم، با همه بازی می‌کند و از این کارش لذت می‌برد. حال می‌خواستم ببینم که آیا واقعا بازی در رشد روانی – ذهنی و هوشی کودک نقش دارد یا خیر؟ چون عده‌ای می‌گویند این طور نیست! می‌شود در این مورد مرا راهنمایی کنید؟!

 بیشتربخوانید:

فواید گِل بازی برای کودکان

سوده - تهران

پاسخ روانشناس

خواهر گرامی! باید به خدمت شما عرض کنم که از دیدگاه روانشناسی، بازی از جمله مهم‌ترین و اساسی‌‌ترین عوامل و فاکتورهای رشد روانی – ذهنی، عقلانی و جسمانی کودک به شمار می‌آید. بدون شک تجارب و آگاهی‌هایی که کودک از بازی به دست می‌آورد، می‌تواند بهترین راهکار برای رشد او به حساب بیاید!

به اعتقاد بیشتر روانشناسان تمایل به بازی کردن تا سال‌های بعد از دوران کودکی نیز وجود دارد و باعث رشد فرایند ارتباط در کودک، افزایش اعتماد به نفس، کاهش ترس و هراس، حضور در بین جمع و گروه همسالان، افزایش قدرت تخیل، خیال‌پردازی و ... می‌شود.

پس به هیچ وجه جای نگرانی برای شما وجود ندارد و کسانی که در مورد بازی نظرات مخالف را به شما گفته‌اند شاید نسبت به این فرایند آگاهی کافی ندارند.

امیدوارم که روند رشد ذهنی – هوشی کودکتان به بهترین شکل ممکن صورت پذیرد و آینده‌ای روشن در پیش روی پسرتان باشد.

موفق و پیروز باشد.

آشنایی بیشتر با نقش بازی در روند رشد روانی، ذهنی و هوشی کودکان

یکی از مقوله‌هایی که در مبحث روانشناسی کودک شاید چندان مورد توجه قرار نگرفته و نمی‌گیرد، مقوله بازی و تاثیر آن در رشد پرورش و ایجاد خلاقیت در کودکان است. به طور اساسی بازی در زندگی کودکان نقش به سزایی دارد. دوران کودکی مبنای ساختار شخصیتی یک فرد را تشکیل می‌دهد. چه بسا که اگر این دوران با رویکردی دقیق و علمی پشت سر گذاشته شود، می‌تواند در پرورش روان و ذهن آدمی تاثیرات قابل‌توجهی از خود به جای بگذارد. شاید به جرات بتوان گفت که علاقه و اشتیاق کودک به بازی می‌تواند نمایانگر رشد سالم او از نگاه روانشناسی باشد. همچنین بر عکس این فرآیند نیز می‌تواند به نوعی دیگر تعبیر شود. این که اگر دیده شود کودکی آن چنان به بازی کردن علاقه‌ای ندارد، می‌تواند نمودی از این باشد که شاید آن کودک رشد طبیعی و سالمی از نگاه روانشناسی نمی‌تواند داشته باشد و به نوعی شاید از لحاظ روانی و ذهنی دچار مشکلاتی در آینده شود.

 بیشتربخوانید:

پارک رفتن؛ نیاز مهم کودک

تعریف بازی

واژه بازی از دیدگاه‌های گوناگون می‌تواند تعریف شود، اما آنچه به طور کلی می‌توانیم درباره واژه‌ بازی بگوییم این است که بازی عبارت است از، «نوعی فعالیت که احساس شادی، لذت و نشاط را در کودکان به وجود می‌آورد».

می‌توان چنین اظهار نظر کرد که بازی در یک کودک با کودک دیگر متفاوت می‌تواند باشد. به عبارت دیگر برای کودکان در یک سن با دیگر کودکان با سنین پایین‌تر و بالاتر متفاوت است. در یک نگاه می‌توان چنین عنوان کرد که بازی فعالیت جدی و تلاش همیشگی یک کودک است و برای آن که بتواند مراحل رشد روانی و ذهنی را به خوبی پشت سر بگذارد، باید او را به گونه‌ای تربیت کرد که توانایی این را داشته باشد که به سادگی و سهولت هر چه تمام‌تر این مراحل را با شادی و نشاط سپری کرده و رشد قابل توجهی داشته باشد.

تعریف بازی از نگاه روانشناسان و روانپزشکان کودک

به طور اساسی تعریف کامل و جامعی که مورد تایید همه روانشناسان و روانپزشکان درباره بازی کودک وجود داشته باشد، دیده نشده و هر شخصی با توجه به نگاه خود به گونه‌ای مقوله بازی را تعریف و تفسیر کرده است. این که به جرات بگویم بازی از نگاه متخصصان علوم رفتاری دارای یک تعریف همه‌پسند باشد، نیست. به عبارت دیگر، هر روانشناس یا هر روانپزشکی که در حیطه کودک فعالیت می‌کند، با توجه به تجربیات، مشاهدات مطالعات و دیدگاه‌های شخصی خود، نظرش را درباره بازی کودکان ابراز می‌کند، اما آن چه در این بین می‌تواند مورد توجه قرار گیرد این است که در تمام تعاریفی که از سوی این افراد دیده می‌شود، یک وجه اشتراک وجود دارد و آن این است که: «بازی غریزه‌ای برای رشد کودکان و تکامل استعداد‌ها، قابلیت‌ها، توانایی‌ها و نیازهای ابتدایی و مقدماتی کودکان است».

 بیشتر بخوانید:

بازی‌های فکری خانوادگی برای روز‌های کرونایی در خانه + تصاویر

نقش بازی در روند رشد روانی – ذهنی و هوشی کودکان در یک نگاه

بازی از جمله مهم‌ترین و اساسی‌ترین عوامل و فاکتورهای رشد روانی – ذهنی، جسمانی و عقلانی کودکان است که همواره مورد بحث و بررسی کارشناسان کودک بوده و هست. بدون شک تجارب و آگاهی‌هایی که کودک از بازی به دست می‌آورد، می‌تواند بهترین راهکار برای رشد او به حساب آید! همه می‌دانیم که مراحل زندگی انسان بسیار پیچیده است که هر کدام از آن‌ها نیاز به بررسی دقیق علمی دارد. بازی هم یکی از این مراحل است. آنچه از راه بازی کردن می‌تواند در کودک نمود پیدا کند این است که به طور اساسی کودک از طریق بازی کردن احساس لذت و شادی وصف‌ناپذیری می‌کند و انرژی درونی خود را در جهت این مسیر صرف می‌سازد. بی‌شک این فرایند می‌تواند آغازی باشد برای این که توانایی شرکت در گروه همسالان را پیدا کرده و با برقراری ارتباط با آنها به مهارت‌هایی دست یابد که بتواند عاملی در جهت رشد شخصیتی او در سنین بالاتر باشد.

به اعتقاد بیشتر روانشناسان تمایل به بازی کردن تا سال‌های بعد از دوران کودکی و حتی تا سنین پایانی عمر انسان وجود داشته و دارد و تنها روش، شیوه و شکل، ظاهر و نحوه آن شاید دچار تغییر و تحول شود.

بازی باعث رشد فرایند ارتباط در کودکان می‌شود. همچنین بالا بردن رضایت و اعتماد به نفس از دیگر تاثیرات آن محسوب می‌شود. کاهش ترس و هراس، حضور در بین جمع و گروه همسالان تخلیه هیجانی، دوست پیدا کردن در میان همسالان خود، بالا رفتن توانایی رشد جسمانی، ضریب هوشی، ایجاد و پرورش خلاقیت، پیدایش حس کنجکاوی، بالا بردن نیروی اندیشه و تفکر، همه و همه از جمله تاثیرات بازی در روند رشد ذهنی و عقلانی کودکان به حساب می‌آید.

 بیشتربخوانید:

نقش مهم اسباب بازی در شکل گیری شخصیت کودک

توصیه روانشناس

والدین عزیز! پدر و مادرهای همیشه مهربان و دوست‌داشتنی، فراهم کردن زمینه‌های بازی و تهیه نمودن وسایل و اسباب‌بازی‌های مناسب و تایید شده از سوی کارشناسان تربیتی و روانشناسی و نیز پژوهشگران علوم رفتاری توسط شما برای فرزندان عزیزتان و نیز همراهی و همدلی شما در این مقوله می‌تواند توانایی‌ها، استعداد‌ها و علایق کودکان را به خوبی نمایان سازد.

همیشه تلاش خویش را بر این اساس و مبنا قرار دهید که با کودکان خود رابطه عاطفی و احساسی زیادی داشته باشید. با آنان با زبان خودشان سخن بگویید و در بازی‌های آنان شرکت کنید که شاید شما بهترین همبازی او باشید که بتوانید خیلی ساده و روان با او ارتباط برقرار نمایید.

توجه: «هیچ گاه کودکان را از بازی کردن محروم نسازید!»

یادتان باشد که: «محروم کردن کودک از بازی کردن شاید به نوعی سلب نمودن او از حق زندگی باشد!»

یادتان باشد که: «هرگز کودک خود را هنگام بازی کردن با هم سن او مقایسه نکنید!»

یادتان باشد که: «هرگز کودک خود را در زمان بازی کردن با دیگر همسالان او و در حضور آنها تحقیر، سرزنش و نکوهش نکنید. البته در بین خودتان نیز نباید این اتفاق شکل بگیرد!»