دكتر پروانه صفایی مقدم؛ متخصص رو انشناسی بالینی
بازی‌هایی مثل مامان‌بازی، خاله‌بازی و... در گروه بازی‌های تقلیدی و نمایشی قرار می‌گیرند. بازی‌هایی که گرایش کودکان به آنها برخلاف تصور خیلی از پدر و مادر‌ها نه تنها ایردای ندارند، بلکه نقشی مهم و کاربردی در تکوین ساختار شخصیت کودکان نیز بازی می‌کنند.
دختر بچه‌ای که کفش پاشنه بلند مادر را می‌پوشد، سراغ لوازم آرایش او می‌رود یا پسر بچه‌ای که سراغ ابزار کار پدر می‌رود، تلاش می‌کند ویژگی‌های شخصیتی پدر و مادر را به روش خودش درونی کند.
دختربچه‌ای که در بازی‌هایش رفتار مادر را تقلید می‌کند، در حقیقت به تمرین نقش جنسیتی خودش با استفاده از نمادهای مادرانه مشغول است و این دقیقا همان اتفاقی است که در مورد پسربچه‌ای که در بازی‌هایش پدر را تکرار می‌کند، رخ می‌دهد.
بازی یعنی اکتشاف، تخیل و هیجان. یک محصول آماده و قابل عرضه و خرید در بازار نیست. بازی- بازی واقعی- یعنی خودجوشی، کشف و خلاقیت.
اهمیت بازی
بازی تنها برای بچه‌ها نیست. بزرگسالان و والدین حتی می‌توانند بیشتر از بچه‌ها بازی کنند.
کودکان (و بزرگسالان) باید مهارت بازی کردن را یاد بگیرند. تحقیقات نشان می‌دهند که خانواده بهترین مکان برای یادگیری این مهارت‌ها است.
بازی و قدرت تخیل كودك
خاله بازی می‌تواند قوه تخیل کودک را افزایش دهد.
انجام بازی‌های هوش و طرح معما، برای به‌کارگیری فکر کودک، باعث می‌شود تا کودک قوه فکر و تخیل خود را به کار بیندازد، جوانب مختلف مسأله را در نظر بگیرد و سعی در حل مسأله کند.
کودکی که مسائل مختلفی را به شکل بازی یا معما حل می‌کند، در برخورد با مسائل زندگی، مسائل علمی و ... به همین شکل عمل می‌کند، زیرا یاد گرفته است که مسأله را از زاویه‌های مختلف نگاه کند و راه‌حل مناسب برای آنها بیابد.
این موضوع نقش زیادی در تقویت اراده و نگرش مثبت کودک به مسائل مختلف دارد و در رشد هوش او نیز موثر است.
کودکان در ٣ سال اول زندگی به سرعت علاقه خود را به یک نوع اسباب‌بازی از دست می‌دهند و در این سنین به اسباب‌بازی‌های متنوع و زیادی نیاز دارند.
در این سن هر نوع وسیله‌ای حتی یک در قابلمه می‌تواند برای کودک اسباب‌بازی محسوب شود.
والدین باید توجه داشته باشند که گاهی یک اسباب‌بازی ساده که شباهت به چیز خاصی ندارد، قوه خلاقیت کودک را بیشتر تحریک می‌کند.
فواید بازی برای کودکان
بازی، هر گونه فعالیت جسمی یا ذهنی هدف‌داری است که به صورت گروهی یا فردی انجام می‌شود و موجب کسب لذت و ارضای نیازهای کودک می‌شود.
بازی و مصرف انرژی اضافی
کودکانی که انرژی کمتری دارند، میل کمتری به بازی از خود نشان می‌دهند.
بازیگوشی در کودکان، نشان عقل و استقامت آنها در هنگام بزرگسالی است و جای هیچ‌گونه نگرانی نیست.
بازی و یادگیری اعضای بدن
بازی به کودک کمک می‌کند تا کنترل اعضای بدنش را در دست بگیرد؛ مهارت‌های بدنی خود را کامل کند.
در واقع با بازی‌ها و نقش‌های تخیلی می‌تواند مهارت‌های بدنی خود را کامل کند.
بازی و غلبه بر خشم، ترس، حسادت و غم
ترس‌ها و حسادت‌های پنهان کودک، گاهی به صورت غول جلوه‌گر می‌شوند و او با جنگ و گریز بر آنها پیروز می‌شود.
گاهی کودک خود را به جای شخصیت شرور قصه می‌گذارد و هر بلایی که دوست داشته باشد سر بقیه می‌آورد.
بازی و پیشرفت تکلم کودک
از آنجا که در یک بازی تخیلی، قهرمان‌های مختلفی وجود دارند که با هم تبادل افکار می‌کنند، کودک با لهجه‌ها و لحن‌های مختلف صحبت می‌کند و این باعث می‌شود تا تکلم وی بهبود یابد.
بازی و یادگیری رفتار با دیگران
کودک با بازی یاد می‌گیرد که چگونه با کودکان دیگر رفتار کند.
کودکان ممکن است سر اسباب‌بازی‌ها با هم دعوا کنند.
شما نباید تا زمانی که کار خیلی بالا نگرفته دخالت کنید.
بگذارید تا کودکان خودشان یاد بگیرند که برنده و بازنده خوبی باشند.
بازی و سلامت روانی کودک
بچه‌هایی که به طور خشک تربیت شده‌اند، خیلی بیشتر عقده حقارت دارند؛ زیرا آنها برای انجام کارهای صحیح تحت فشار بوده‌اند و از خواسته‌های‌شان جلوگیری شده است و همین مطلب باعث ناراحتی آنان می‌شود.
بازی و تربیت اخلاقی
کودکان، حق و باطل، گناه و ثواب را در خانه و مدرسه یاد می‌گیرند؛ ولی اجرای مقررات اخلاقی در آنها به اندازه بازی، جدی نیست.
کودک می‌داند که اگر بخواهد عضو پذیرفته و مورد توجه گروه باشد، باید با انصاف و مؤدب، درست‌کار، راستگو و خوددار باشد.
نقش اسباب‌بازی در زندگی کودکان
کودکان به کمک اسباب‌بازی‌ها به طور غیرمستقیم آموزش می‌بینند و دنیای تازه‌ای را برای خود می‌سازند.
دنیایی که در آن اسباب‌بازی‌های ساده، خود را به راحتی در اختیار شخصیت‌های زاییده تخیل کودک می‌گذارند.
اسباب‌بازی‌ها بایستی نیازهای اجتماعی، هوشی، عاطفی و جسمانی کودک را برآورده کنند.
رشد کودک در جریان پنج سال اول زندگی، بیش از هر دوره سنی دیگر، به اسباب‌بازی‌هایی که در دسترس او قرار می‌گیرد، وابسته است.
بهترین راه برای درمان کم‌رویی کودکان انجام بازی‌ها و مسابقه است
کم‌رویی، خجالت، و گاهی هراس اجتماعی رفتارهایی هستند که با بروز آنها از سوی کودک، والدین به شدت نگران شده و در‌صدد درمان و رفع آن خواهند بود.
سه عنوان ذکر شده گاهی پی‌در‌پی در کودک بروز و ظهور پیدا می‌کنند و کودک را طوری تحت‌تأثیر قرار می‌دهند که اگر در سن قبل از مدرسه باشد، ممکن است به‌طور‌کلی تحصیل و درس‌خواندن در کنار سایر بچه‌های هم‌سن‌و‌سال، برای او یک فوبیا شده و او را دچار کابوس و پریشانی کرده و در ادامه، تمایل و روی‌خوش به انواع کلاس‌ها اعم از مهد‌کودک یا پیش‌دبستانی و دبستان از خود نشان ندهد.
والدین بسیاری را دیده‌ام که دغدغه زندگی‌شان کم‌رویی و خجالتی‌بودن بیش‌از‌حد فرزندان‌شان است.
گاهی برخی از آنها لابه‌لای کتاب‌های روان‌شناسی به دنبال مرتفع‌کردن مشکل می‌گردند و برخی دیگر پا فراتر گذاشته و به سراغ رفتاردرمان‌گر و یا مشاور می‌روند.
هرچند که این دو راه بیان‌شده بسیار مفید هستند، اما راه‌کارهای خانگی بسیاری در این‌باره وجود دارد که با هوشیاری والدین و در‌نظر‌گرفتن شرایط کم‌رویی کودک، می‌توان او را با روش‌هایی ساده و در کانون خانواده از این بحران رها ساخته و آرامش و عدم ترس از اجتماع را در وجود کودک نهادینه کرد.
بیشتر بخوانید:
بازی های هدفمند با کودک؛ بازی چی کار کنم؟ چی کار نکنم؟
بازی های هدفمند با کودک: چی مال کیه؟
بازی های دوران کودکی
حیوانات خانگی و اسباب بازی آنها
