به قلم : د‌كتر پروانه صفایی مقد‌م ، متخصص رو انشناسی بالینی
dr.s.moqadam@gmail.com
تحریریه زندگی آنلاین : گاهی اوقات ممکن است کودک ما به دلایل مختلفی شروع به گریه و دادن زدن کند که قطعا تحمل آن کار ساده‌ای نیست، اما دلیل داد زدن‌های همیشگی آنها چیست؟
جیغ زدن و گریه کردن یکی از روش‌های کودکان برای متقاعد کردن والدین‌شان است تا به هدف خود دست یابند. خیلی از پدر و مادر‌ها از جیغ زدن کودک خردسال خود کلافه و خسته می‌شوند. گاهی این فریاد زدن کودکان به حدی زیاد می‌شود که کنترل آن برای خانواده مشکل می‌گردد. والدین باید ابتدا علت جیغ زدن فرزند خود را کشف کنند و بهترین رفتار را برای مقابله با جیغ زدن آنها به کار ببرند، زیرا نوع برخورد آنها تا حد زیادی می‌تواند این رفتار کودک را کنترل کند.
يك نكته مهم در مورد نوزادان
جیغ زدن نوزادان به دلیل داشتن انرژی زیاد: کودکان بین یک تا دو سالگی انرژی زیادی دارند، اما فعالیت بدنی زیادی ندارند و انرژی آنها تحلیل می‌رود. در نتیجه شروع به داد و فریاد، جیغ زدن و عصبانی شدن می‌کنند، زیرا این بهترین راه برای تولید انرژی برای آنها است.
بیشتربخوانید:
7اصل واجب در تربیت کودک
علت جیغ زدن کودک یک ساله و دو ساله برای چیست؟
جيغ زدن در بین کودکان از سنین 18 ماهگی تا 2 سالگی بسیار رایج است. توجه داشته باشید که قصد کودک برهم‌زدن آرامش شما نیست، بلکه برای سنجش میزان صدای خود و بررسی تاثیر جیغ زدنش بر روی اطرافیان است، اما علت‌های اصلی این حرکت شامل نیازهای او می‌شود که در ادامه این مطلب به طور کامل به آنها خواهیم پرداخت.
کمتر موقعی پیش می‌آید که کودکان بی‌دلیل جیغ بزنند. آنها همیشه برای سر و صداهای خود دلیلی دارند و این پدر و مادر هستند که باید دلیل این جیغ زدن‌ها را کشف کنند. ما اینجا هستیم تا شما را راهنمایی کنیم و به چند مورد شایع از علت‌های جیغ زدن کودک یک ساله تا دو ساله بپردازیم.
جیغ زدن کودک برای جلب توجه: گاهی اوقات ناخواسته بی‌توجهی نسبت به کودکان خواهیم داشت و آنها نیز متوجه این موضوع می‌شوند و برای برگرداندن آن توجه پیشین هر کاری اعم از جیغ زدن، گریه کردن و پرتاب کردن وسایل انجام می‌دهند. کودکان برای جلب توجه شما هر کاری انجام می‌دهند.
جیغ زدن کودک برای بازی کردن: گاهی اوقات ممکن است علت این جیغ زدن‌ها بازی کودک با صدای خود باشد. کودک برای آشنایی، درک صدای خود و شیوه تنظیم آن جیغ میزند و سر و صدا راه می‌اندازد.
جیغ زدن کودک برای ارتباط‌گیری: گاهی اوقات نیز کودکان دوست دارند با اطرافیان خود ارتباط برقرار کنند و حرف بزنند، اما چون از این توانایی صحبت کردن برخوردار نیستند، برای رساندن حرف و پیام خود با جیغ زدن، فریاد کشیدن و حرکات بدن حرف خود را می‌رسانند.
جیغ زدن کودک به علت داشتن انرژی زیاد: کودکان در رنج سنی 1 ساله تا 2 ساله دارای انرژی بسیار زیادی هستند، اما قادر به فعالیت زیاد و تخلیه انرژی خود نیستند. به همین علت شروع به جیغ زدن، فریاد زدن، و کج خلقی کردن می‌کنند، چراکه این روش‌ها بهترین راه تخلیه انرژی برای آنها است.
جیغ زدن کودک به دلیل عصبانیت: کودکان هم عصبانی می‌شوند و این قابل درک است. گاهی اوقات ممکن است کودکان از اتفاق افتادن چیزی خوش‌شان نیاید و گاها عصبانی هم بشوند. به عنوان مثال گرفتن اسباب‌بازی آن هنگامی که مشغول بازی کردن است، می‌تواند او را به عصبانیت برساند. در چنین شرایطی او برای نشان دادن نارضایتی خود شروع به جیغ زدن می‌کند.
جیغ زدن کودک به دلیل گرسنگی: این که شما فراموش کنید غذای کودک را سر وقت بدهید، امری غیر ممکن نیست. گاها این اتفاق رخ میدهد و کودک برای نشان دادن گرسنگی خود شروع به جیغ زدن می‌کند.
بیشتربخوانید:
تکنیک های رفتار باكودكان بدقلق
چگونه جیغ زدن‌های کودک یک ساله و دو ساله را کنترل کنیم؟
حالا که با دلایل جیغ زدن کودک آشنا شدیم، بهتر است تا راه‌‌حل‌های این مشکل را نیز به شما معرفی کنیم و شما بتوانید با دقت بیشتری این مشکل را کنترل کنید.
کودکان را نوازش کنید: نشان دادن عشق و علاقه و ابراز محبت به کودک هنگامی که در حال جیغ زدن است، می‌تواند علاوه بر اینکه حس خوبی به او بدهد، او را از جیغ زدن باز دارد.
به کودکان توجه کنید: اگر کودک شما برای جلب توجه شروع به جیغ زدن کند، بهتر است تا هر کاری که دارید و مشغول انجام دادن آن هستید را متوقف کنید و پیش او بروید. احساسات او را جدی بگیرید و با توجه کردن به او کمکش کنید تا آرام شود.
حواس کودک خود را پرت کنید: وقتی کودک شما به هر علت شروع به جیغ زدن و سر و صدا کردن می‌کند، نگران نباشید و عصبانی نشوید. برای آرام کردن او سعی کنید ذهن او را منحرف کنید. کارهای ساده‌ای مانند صحبت کردن با او، از او بخواهید برقصد یا شعری برای شما بخواند. این کارها موجب می‌شود تا کودک علت جیغ زدن خود را فراموش کند و به کار جدیدی مشغول شود.
آیا جیغ کشیدن کودکان دلیل خاصی دارد؟
در زیر برخی از شرایط و موقعیت‌هایی که ممکن است منجر به جیغ کشیدن در میان کودکان نوپا شود آورده شده است، حتی اگر جیغ زدن کودک نوپا غیر ضروری به نظر برسد، احتمالا دلیلی برای آن وجود دارد، از جمله:
آنها سعی می‌کنند توجه شما را جلب کنند. برخی از کودکان نوپا هر زمان که توجه والدین را بخواهند فریاد می‌زنند. این روش آنها است که می‌گویند: «به من نگاه کن!» بسته به سن و مرحله رشد کودک شما، ممکن است هنوز واژگانی برای گفتن آن به شما نداشته باشد.
احساسات‌شان را بیان می‌کنند. برخی از کودکان نوپا برای ابراز احساسات شدید فریاد می‌زنند. آنها ممکن است از خوشحالی فریاد بزنند، اما بیشتر اوقات به دلیل عصبانیت یا ناامیدی است. وقتی آنها چیزی را می‌خواهند که نمی‌توانند داشته باشند، فریادشان به این معنی است: «همین حالا آن را به من بده!» گاهی اوقات این جیغ و فریاد پیش درآمد یک عصبانیت کامل است.
خوشگذرانی. اگر تا به حال روی ترن هوایی فریاد زده‌اید، می‌دانید که گاهی ممکن است کودک نوپای شما برای سرگرمی جیغ بزند. صدای کودک نوپای شما به اندازه‌ای بالا می‌رود که عمدا شما را آزار نمی‌دهد، بلکه به این دلیل است که آنها از شور و نشاط فوق‌العاده لذت می‌برند. کودکان نوپا دوست دارند قدرت صدای خود را کشف کنند و نحوه استفاده از آن را آزمایش کنند.
احساس خوب نداشتن: کودک نوپا ممکن است به سختی بخوابد یا دراز کشیدن برای او ناراحت کننده باشد که منجر به جیغ زدن شود. شرایط مختلفی می‌تواند باعث آن شود، و چند مورد رایج عبارتند از دندان درآوردن و عفونت گوش.
به اندازه کافی برای خوابیدن خسته نیست، اگر کودک نوپا در طول روز بیش از حد می‌خوابد یا به دلیل بازی قبل از خواب بیش از حد تحریک شده است، ممکن است آنقدر احساس خستگی نکند که به خواب برود. هنگامی که مجبور می‌شوند در رختخواب بمانند ممکن است به دلیل ناامیدی فریاد بزنند.
ترس از تاریکی: ترس از تاریکی برای کودکان نوپا رایج است. برخی از کودکان نوپا ممکن است کابوس‌های مکرر و وحشت‌های شبانه را تجربه کنند که باعث می‌شود از خوابیدن در تاریکی بیزار باشند، بنابراین هنگامی که از آنها خواسته می‌شود بخوابند، ممکن است با جیغ کشیدن در برابر آن مقاومت کنند.
اضطراب جدایی: بسیاری از کودکان نوپا اضطراب جدایی را تجربه می‌کنند که از دوری از والدین یا پرستار موردعلاقه خود می‌ترسند. تاریکی و تنها بودن می‌تواند اضطراب جدایی را تشدید کند و باعث شود کودک نوپا قبل از خواب جیغ بزند.
ناراحتی ناشی از لباس یا رختخواب: برخی از کودکان نوپا ممکن است به دلیل ناراحتی ناشی از رختخواب یا لباس به جیغ زدن متوسل شوند. دماهای شدید، مانند خیلی گرم یا خیلی سرد، همچنین می‌تواند باعث جیغ شود. این به احتمال زیاد در کودکان نوپا زیر یک سال رخ میدهد که ممکن است نتوانند از کلمات برای بیان ناراحتی استفاده کنند.
ابراز ناامیدی و استرس: شایع‌ترین علت فریادهای غیرقابل کنترل کودک نوپا است. کودکان نوپا اغلب ناامید می‌شوند، به خصوص زمانی که یک کار یا موقعیت نتیجه مطلوب را نداشته باشد. آنها ناامید می‌شوند و به دلیل نداشتن مهارت برای بیان احساسات خود به جیغ زدن متوسل می‌شوند. برخی از کودکان نوپا به دلیل استرس روحی یا جسمی فریاد می‌زنند که ممکن است به دلایل مختلفی از جمله گرسنگی، خستگی، بیماری و درد رخ دهد.
ناتوانی در بیان کلامی: کودکان نوپا واژگان ناکافی دارند و اغلب نمی‌دانند چگونه احساسات خود را در قالب کلمات بیان کنند. همچنین ممکن است از این موضوع غافل باشد که به جای فریاد زدن، بیان احساسات از طریق کلمات از نظر اجتماعی مناسب است. آنها همچنین به سرعت یاد می‌گیرند که فریاد زدن توجه فوری آنها را جلب می‌کند.
آزمایش اثربخشی: یک کودک نوپا ممکن است بارها و بارها برای جلب توجه فریاد بزند و بررسی کند که تا چه حد می‌تواند کار کند تا به آنچه نیاز دارد برسد. این ممکن است زمانی رایج‌تر باشد که کودک نوپا در گذشته از چیزی محروم شده و با فریاد زدن مکرر موفق به رسیدن به آن شده است.
ارضای کنجکاوی: برخی از کودکان نوپا ممکن است فقط برای آزمایش واکنشی که ایجاد می‌کند فریاد بزنند. ممکن است بیشتر زمانی رخ دهد که والدین یا سایر مراقبان شناخته شده در اطراف باشند، زیرا کودک نوپا در آزمایش با افراد آشنا احساس امنیت بیشتری می‌کند.
این دلایل ممکن است برای شما ناامید کننده باشد، اما جیغ زدن بخشی از رشد کودک نوپا است و کاملا طبیعی است. کودکان نوپا خواسته‌ها و نیازهای زیادی دارند، اما کلمات زیادی برای توصیف آنها وجود ندارد. در 18 ماهگی، اکثر کودکان نوپا سعی می‌کنند چندین کلمه را بیان کنند، اما در این مرحله، آنها هنوز احساسات بیشتری نسبت به واژگان‌شان دارند، بنابراین جای تعجب نیست که آنها جیغ می‌کشند!
چگونه باید با جیغ‌های کودکان در سنین مختلف برخورد کنیم؟
قبل از یک سالگی چون جیغ و گریه کودک برای برقراری ارتباط با والدین بوده و خواهان احساس امنیت است، توصیه می‌شود تا شروع به جیغ زدن کرد، مادر او را در آغوش بگیرد. این کار باعث می‌شود ارتباط کودک با مادر همراه با احساس امنیت و دلبستگی بیشتری شکل بگیرد. مطالعه‌ها نشان داده‌اند در آغوش گرفتن کودک به کم کردن جیغ و فریاد او کمک می‌کند و باعث می‌شود کودک شیرخوار احساس آرامش و اطمینان کند.
بنابراین توصیه می‌شود وقتی کودک زیر یک سال شروع به گریه می‌کند، سریع او را در آغوش بگیرید و خواسته‌اش را پاسخ دهید، اما از سن یک سالگی به بعد، پاسخ به جیغ و فریاد کودک باید کمتر و با تاخیر صورت گیرد. از ۱۵ ماهگی به بعد که سخت‌ترین سن برای تربیت بچه‌ها است، اگر والدین به خواسته کودک «نه» می‌گویند، بعد از جیغ و فریاد کودک هم نباید خواسته‌اش را برآورده کنند.
بهتر است حواس او را پرت کنند و این کار موثر واقع می‌شود و مساله به خوبی و خوشی تمام خواهد شد. کودکان راحت، خوش‌خلق هستند، انعطاف‌پذیرند و واکنش‌شان به محرک‌ها طبیعی است و با اطرافیان راحت ارتباط برقرار می‌کنند.
در مجموع مدیریت رفتار این بچه‌ها برای والدین ساده است، اما در مورد کودکان دشوار قضیه سخت‌تر می‌شود و ممکن است به هیچ وجه حواس‌شان پرت نشود.
کودکان سخت معمولا ۱۰ درصد کودکان را تشکیل می‌دهند، بدخلق و بدقلق و غیرقابل پیش‌بینی هستند و انعطاف‌پذیر نیستند. در این شرایط والدین باید با یکدیگر هماهنگ باشند و برای کودک نقش بازی کنند و نباید به جیغ کودک توجه کنند. وقتی بارها و بارها این بی‌توجهی والدین تکرار شود، کودک یاد می‌گیرد از درخواست نامعقول خود دست بردارد و نمی‌تواند نظر والدین را تغییر دهد.
آیا بی‌توجهی به کودک هنگام جیغ زدن باعث لجبازی او نمی‌شود؟
بدیهی است در همه موارد توصیه نمی‌شود که والدین در مقابل خواسته کودک مقاومت کنند و به او بی‌توجه باشند. از سن ۲ سالگی که سن لجبازی کودک هم هست، اگر بیشتر خواسته‌های او با واکنش منفی والدین مواجه شود و به همه خواسته‌هایش«نه» بگویند، طبیعتا لجبازی‌اش بیشتر می‌شود. والدین آگاه می‌توانند تشخیص دهند کدام خواسته فرزندشان را باید پاسخ دهند و در چه مواردی «نه» بگویند. در حقیقت داشتن مهارت‌های فرزند‌پروری در اینجا به والدین کمک می‌کند. اگر این مهارت‌ها را کسب نکرده‌اند یا قادر به کنترل فرزند خود نیستند، بهتر است از روان‌پزشک کودک کمک بگیرند. برخی والدین تصور می‌کنند دعواکردن کودک یا داد زدن با صدای بلند‌تر بر سر او باعث می‌شود دیگر جیغ نزند. نه، دعوا کردن یا پرخاشگری هنگامی که کودک رفتار پرخاشگرانه نشان میدهد، رفتار پرخاشگرانه او را تشدید می‌کند. روش‌های تنبیهی دیگر مانند محروم کردن کودک معمولا در سنین بالاتر استفاده می‌شود، بنابراین برای ادب کردن یا ساکت کردن کودکی که جیغ میزند، پرخاشگری یا داد زدن راه‌حل مناسبی نیست.
در مقابل داد زدن کودک چه کنیم؟
همان‌طور که در بخش مقدمه نیز اشاره شد، برای آنکه بتوانید در برابر فریاد زدن کودک رفتار مناسب داشته باشید، باید ابتدا علت آن را بدانید. برای مثال روش مناسب با کودکی که به خاطر عصبانیت جیغ میزند با رفتار مناسب با کودکی که به خاطر گرسنگی و رفع نیاز داد و هوار راه انداخته، متفاوت خواهد بود. در حالت کلی راهکارهای زیر با شناسایی علت جیغ زدن می‌تواند به شما در رفتار مناسب با کودک کمک کند.
به او اعتنا نکنید
اگر فرزند شما از روی عصبانیت یا لجاجت یا برای به دست آوردن یک خواسته جیغ میزند، بهترین راه رفتار با او بی تفاوتی است. شما به پختن غذا، تا کردن لباس‌ها، تماشای تلویزیون و یا هر کار دیگری که انجام می‌دادید مشغول باشید و به فریادهای او توجهی نکنید. اگر کودک شما بداند شما بعد از مدت کوتاهی از جیغ‌های او خسته می‌شوید و به خواسته‌اش تن خواهید داد، جیغ زدن خود را هرگز ترک نمی‌کند.
با او صحبت کنید
زمانی که فرزند شما در حال جیغ زدن است، مستقیم به چشم‌های او نگاه کنید. به او بگویید که زمانی که جیغ میزند متوجه نمی‌شوید که دقیقا چه می‌خواهد. بگویید که حاضرید با او راجع به علت ناراحتیش صحبت کرده و آن را رفع کنید، فقط به شرط آنکه دست از جیغ زدن بردارد.
مقابله به مثل نکنید!
حق دارید که شما نیز از شنیدن جیغ‌های فرزندتان عصبانی و کلافه شوید، اما حتی در حالت عصبی بودن نیز رفتار فرزند خود را تکرار نکرده و شما نیز فریاد نزنید. سعی کنید رفتاری قاطعانه داشته باشید، اما عصبانیت خود را بروز ندهید.
حواس او را پرت چیز دیگری کنید
بچه‌ها خیلی زود علت ناراحتی یا عصبانیت خود را فراموش کرده و تغییر موضع می‌دهند. در حالت عصبانیت و جیغ زدن فرزندتان می‌توانید حواس او را پرت چیز دیگری کنید تا او دست از رفتار خود بردارد.
خودتان حدس بزنید
اگر فرزند شما هنوز پاسخ روشنی برای رفتار خود به شما نداده است، می‌توانید خودتان دست به کار شده و با حدس زدن او را مجبور به صحبت کردن کنید. برای مثال از او بپرسید که چون تلویزیون را خاموش کرده‌ام داد می‌زنی؟ یا سوال‌های مرتبط و غیر مرتبط دیگری که باعث می‌شود فرزند شما به آن واکنش داده و علت رفتار خود را توضیح دهد.
تنبیه بدنی و کلامی ممنوع!
والدین بسیاری را دیده‌ام که برای آنکه فرزند خود را ساکت کنند، دست به تنبیه‌های بدنی می‌زنند. تنبیه کودکان در همان لحظه شاید آنها را مجبور به سکوت کند، اما تاثیرات منفی بسیار زیاد دیگری بر روی آنها خواهد گذاشت و باعث می‌شود که رفتار خود را مجددا تکرار کنند.
به او بگویید رفتار درست چیست؟
زمانی که فرزند شما شروع به جیغ زدن می‌کند، قاطعانه، اما مهربان به او بگویید که انتظار چنین رفتاری را از او ندارید. به او بگویید که بهتر است اکنون به جای چنین رفتاری، چه کاری را انجام دهد.
مهارت‌های کلامی او را بالا ببرید
همان‌طور که در بخش علت‌های جیغ زدن کودکان نیز اشاره شد، یکی از علت‌های جیغ زدن کودکان آن است که نمی‌توانند به خوبی خواسته و نیاز خود را بیان کنند. برای جلوگیری از بروز این مشکل، سعی کنید با کودک‌تان راجع به احساس‌های مختلف صحبت کرده تا فرزند شما آنها را درک کند. سپس به او کمک کنید مهارت‌های کلامی برای بیان احساسات و خواسته‌های خود را تقویت کند.
او را در آغوش گرفته و نوازش کنید
اگر علت جیغ زدن کودک شما کمبود محبت و توجه است، این شما هستید که باید با رفتار خود کودک خود را از حس خوشایند دوست‌داشتنی بودن اغنا کنید. سعی کنید او را بیشتر در آغوش بگیرید و ببوسید. به او بگویید که او را دوست دارید و به او توجه نشان دهید.
یک مکان مشخص برای جیغ زدن تعیین کنید!
شاید برایتان عجیب به نظر برسد، اما هنگامی که فرزند شما شروع به جیغ زدن می‌کند، می‌توانید به او بگویید که به اتاقش برود، در را ببندد و هرچقدر که می‌خواهد جیغ بزند! با این کار هم انرژی فرزندتان تخلیه می‌شود و هم متوجه می‌شود که جیغ‌هایش تاثیری بر روی به دست آوردن خواسته‌اش ندارد.
با او همدلی کنید
یکی دیگر از راهکارهای موثر برای برخورد با کودکانی که جیغ می‌زنند، همدلی است. اگر کودکان احساس کنند که درک می‌شوند و شما آنها را می‌فهمید، منطقی‌تر و بهتر با شرایط کنار خواهند آمد. برای مثال به او بگویید که من درک می‌کنم که دوست داری بیشتر در پارک بمانی و بازی کنی، اما برای خوردن شام و خوابیدن دارد دیر می‌شود.
جیغ زدن کودک تا چه سنی طبیعی است؟
جیغ زدن در کودکان یکی از رفتارهای طبیعی است که معمولا در تمامی آنها شاهد آن هستیم. کودکان به دلایل مختلفی که در بالا نیز به آن اشاره شد، داد و هوار راه می‌اندازند، اما این رفتارها تا چه سنی طبیعی است؟ به عقیده بسیاری از روانشناسان جیغ زدن کودکان تا سن 6 تا 7 سالگی می‌تواند بخشی از روند رشد او بوده و طبیعی به شمار رود، بنابراین اگر فرزند شما سنی بیش از 7 سال دارد و هنوز به جیغ زدن خود ادامه میدهد، رفتار او طبیعی نیست و باید به فکر علت‌یابی و رفع اصولی آن باشید.
