به قلم : ثریا جعفرزادی ؛ کارشناسی ارشد روانشناسی شخصیت
تحریریه زندگی آنلاین : تصویر خدای ما نه تنها ماهیت رابطه ما با خدا را تعیین میکند، بلکه بر شخصیت، اعمال، خودپنداره، طرز فکر و روابط اجتماعی ما نیز تأثیر میگذارد. در درون و از طریق ما عمل میکند. اگرچه هر کسی تصویری از خدا دارد - صرف نظر از اینکه یک فرد مؤمن است یا نه - راههایی که در آن ما رابطه خدا با خود را تجربه میکنیم، متنوع است.
کودک و آشنایی با خدا
تحقیقات در مورد مفاهیم خدای کودکان نشان داده است که کودکان در حدود 4 تا 5 سالگی شروع به تفکر در مورد خدا در قالبهای انساننما میکنند. تحقیقات در مورد درک کودکان از جاودانگی نشان داده است که در همان سنین شروع به تمایز خدا از ذهن انسان میکنند، آنها همچنین بین این دو از نظر ویژگیهای چرخه زندگی تفاوت قائل میشوند و جاودانگی را به خدا نسبت میدهند، اما نه به انسان. کوچکترها خدا را تا حد زیادی بهعنوان «انسان در آسمان» و توسط بچههای بزرگتر بهطور فزایندهای بهعنوان «عامل فراطبیعی در آسمان» تصور میکنند.
آشنایی کودکان با مفهوم خدا
یک موضوع حساس و مهم است که میتواند در تربیت و توسعه روحیه آنها تأثیرگذار باشد. از جمله:
محیط خانوادگی: خانواده نقش بسیار مهمی در آگاهی کودکان از خدا دارد. بحث در مورد اعتقادات و ارزشهای دینی خانواده باعث میشود کودک از زمینههای مختلف آنها آگاه شود.
محیط مدرسه و جامعه: مدرسه و جامعه نیز میتوانند برای آشنایی کودکان با خدا و ارزشهای دینی تأثیرگذار باشند، بنابراین انتخاب مدرسه خوب و اهمیت دادن به ارتباطات اجتماعی مثبت میتواند کمککننده باشد.
لحظات تأمل و دعا: آموزش تأمل و دعا به آنها کمک میکند تا با خود، با دیگران و با خداوند در ارتباط باشند.
استفاده از داستان: استفاده از داستانهای مذهبی برای توضیح مفاهیم دینی به کودکان میتواند راهی موثر برای آشنایی آنها با خدا باشد.
توجه به سوالات و تفکر کودکان: به کودکان اجازه دهید سوالات خود را مطرح کرده و درک خود را از مفاهیم دینی تقویت کنند. به طور کلی، آموزش مفهوم خدا به کودکان نیازمند برنامهریزی، توجه و تفکر دقیق است. اهمیت این کار در تربیت اخلاقی و روحی کودکان، تقویت ارزشهای دینی و ایجاد یک ارتباط عمیقتر با خود، دیگران و خداوند است.
آشنایی کودکان با خدا یک فرآیند چندگانه و پیچیده است که نیازمند توجه و حوصله میباشد.
احترام به گفتگو و سؤالات کودکان: از آنجایی که کودکان ممکن است سوالات زیادی درباره مفهوم خدا داشته باشند، باید با احترام جواب دهیم و سعی کنیم سوالاتشان را به زبانی ساده و قابل فهم برایشان توضیح دهیم.
استفاده از داستانها و تصاویر زیبا: داستانهای دینی و تصاویر میتوانند کمک کنند تا مفهوم خدا را بهتر درک کنند.
آموزش ارزشهای اخلاقی: با ارائه آموزههای اخلاقی و دینی به کودکان، میتوانیم آنها را به آگاهی از حضور خداوند و تأثیر آن در زندگی روزمره خود برسانیم.
پذیرش تفاوتها: مهم است که کودکان با تنوع اعتقادات دینی و مذاهب مختلف آشنا شوند و در مورد احترام به تفاوتها و نظرات دیگران آموزش ببینند.
نمونههای مثبت: به عنوان بزرگتر رفتارها و اعمال خود را بر اساس ارزشهای دینی پیش ببرید تا آنها الگویی برای تعامل با خدا و دیگران در زندگی خود داشته باشند. این فرآیند میتواند به تقویت اعتقادات و ارزشهای آنها کمک کرده و زمینهای برای رشد روحی و اخلاقی آنها فراهم کند. از آنجا که موضوع خدا و ایمان برای بسیاری از افراد مهم و پرسشبرانگیز میباشد، توضیح دادن این موضوع یک چالش است.
درک نگاه کودکان به خدا بهطور کلی معمولا به سادگی و برداشتهای شخصی آنها بستگی دارد. برای بیشتر کودکان، خدا به عنوان یک وجود بزرگ و مهربان تلقی میشود که آنها را دوست دارد و محافظت میکند. کودکان ممکن است از طریق داستانها، مطالب دینی و تجربیات شخصی با خدا آشنا شوند. آنها ممکن است با خدا بهعنوان یک دوست صحبت کنند، او را در دعاها صدا بزنند یا از او برای انجام دادن خواستههای خود درخواست کنند. نگاه کودکان به خدا معمولا از پیچیدگیها و قضاوتهای بزرگسالان بیتاثیر است و به طور کلی مثبت و پرشکوه به دیدن این رابطه پرداخته میشود.
معرفی خدا به عنوان یک دوست برای کودکان میتواند یک روش موثر برای نزدیکتر کردن آنها به مفهوم الهی باشد. بهترین راه برای این کار این است که از زبان ساده و صادقانه با آنها صحبت کنید و از داستانها یا مثالهایی برای توضیح این مفهوم استفاده نمایید، مثلا میتوانید به کودک بگویید که خدا همانند یک دوست به او نزدیک و همیشه برایش در دسترس است، همچنین خدا مهربان و دوستداشتنی و همیشه آماده پشتیبانی او است. شما میتوانید به کودک بگویید که میتواند از او در لحظات خوب و بد کمک بخواهد و او را همواره همراهی میکند. با استفاده از مثالهای ساده و قابلفهم، کودک تجربه کند که خدا همیشه با او است و او را دوست دارد. این نگاه مثبت به خدا میتواند کودک را در رشد ایمانی و احساس امنیت و ثبات روحی کمک کند.
والدین نقش بسیار مهمی در معرفی خدا به کودکان دارند. آنها اولین معلمان و راهنماهای کودکان در زندگی هستند و میتوانند با روشهای مناسب، ایمان و اعتقادات دینی را به آنها آموزش دهند. برخی از نکات مهم که والدین باید در این مورد در نظر داشته باشند، عبارتند از:
نمونه بودن: زندگی معنوی و ایمان قوی والدین میتواند برای کودکان الهامبخش باشد.
عبادات: والدین میتوانند به کودکان خود کمک کنند تا عبادتهای دینی مثل نماز، پرهیز از گناهان و خیرات دادن را یاد بگیرند و با کودکان خود این عبادات را انجام دهند.
توجه به سن و توانایی کودکان: والدین باید به سن و توانایی کودکان توجه کنند و با استفاده از زبان ساده و مناسب مفاهیم دینی را توضیح دهند.
محیط معنوی: ایجاد یک محیط محافظتکننده و معنوی در خانه که پر از ایمان، محبت و تواضع باشد، میتواند به کودکان کمک کند تا ارتباط نزدیکتری با خدا برقرار کنند. به طور کلی، والدین با ایجاد این ارزشها و انگیزهها در کودکانشان، میتوانند مسیر ایمانی کودکان را شکل دهند و آنها را به خدا نزدیکتر کنند.
نتیجه میگیریم که:
بهترین راه آشنایی کودک با خدا، نشان دادن طبیعت و آفریدههای او است، وقتی که کودک میآموزد کوهها، دریاها، آسمانها و ... از وجود خدا است، این مفهوم در کودک تقویت میشود که خدایی که چنین عظمت و قدرتی دارد، پس شایسته پرستیدن است.