زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

د‌كتر پروانه صفایی مقد‌م - رو انشناس بالینی

تحریریه زندگی آنلاین : رنگ‌ها در همه جنبه‌های زندگی عاطفی و روانی کودکان تأثیر دارند. اثرات رنگ‌ها از ایجاد هیجان تا تحریک آرامش متفاوت است، رنگ‌ها بر روی عملکرد، ذهن و احساسات بدن با تولید انرژی ناشی از انعکاس نور تاثیر می‌گذارند. مطالعات انجام شده به وضوح نشان‌دهنده تاثیر رنگ بر بخش خلاقیت، بهره‌وری و یادگیری مغز می‌باشد. اثرات رنگ بر روی انسان‌ها می‌تواند متفاوت باشد؛ باعث ایجاد هیجان، آرامش دادن، الهام دادن، افزایش اضطراب یا تنش و یا حس صلح شود. این اثرات بیشتر در کودکان دیده می‌شود. کودکان می‌توانند حساسیت بیشتری نسبت به رنگ داشته باشند. به همین دلیل در انتخاب رنگ مناسب برای کودکان باید بسیار دقت داشت. پوشیدن لباس‌های قرمز یا دادن یک کوله‌پشتی قرمز می‌تواند او را بیشتر و بیشتر بی‌قرار و پرتحرک کند. همین امر برای کودکان بیش‌فعال نیز صادق است. مطالعات متعددی وجود دارد که ثابت می‌کند رنگ‌ها می‌توانند بر روحیه افراد تأثیر بگذارند، اما تأثیر رنگ‌ها بر کودکان به مراتب بیشتر است زیرا رنگ‌ها رایج‌ترین ابزار کودکان برای بیان احساسات و افکارشان هستند؛ آنها تا زمانی که واژگان خود را بهبود ببخشند، برای تشخیص اشیاء مختلف از رنگ‌ها استفاده می‌کنند. به همین دلیل آنها اغلب سیب را با رنگ قرمز، نارنگی را با رنگ نارنجی، خورشید را با رنگ زرد، آسمان را با آبی و چمن را با سبز می‌شناسند. کودکان مانند بزرگسالان نیز موجوداتی فکری، روانشناختی و فیزیولوژیکی هستند. کودکان برای برقراری ارتباط با محیط‌شان از حواس بینایی خود به همراه نور، رنگ و سایر عوامل محیطی استفاده می‌کنند. طبق مطالعات تحقیقاتی، رنگ از اهمیت بالایی در رشد مهارت‌های شناختی و حرکتی کودکان برخوردار است.

 بیشتربخوانید:

شخصیت شناسی بر اساس رنگ و مدل خودروی مورد علاقه

تاثیر رنگ‌ها بر مغز کودکان

رنگ‌های مختلف می‌توانند اثرات ذهنی مثبت و منفی متفاوتی بر افراد داشته باشند. استفاده از هر رنگی به تنهایی ممکن است تأثیر منفی داشته باشد. همچنین بیش از حد قرار گرفتن در معرض رنگ‌های تحریک‌کننده مثل قرمز می‌تواند باعث تغییر در شیوه تنفس، نبض، فشار خون و فشار عضلات شود. مطالعات علمی نشان می‌دهند که رنگ‌ها نه تنها لایه بیرونی مغز، بلکه کل سیستم عصبی مرکزی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهند. مشاهده شده است که بردن کودک بیش‌فعال در اتاق آبی یا صورتی رنگ باعث آرام شدن نبض او می‌شود. هنگامی که رنگ از چشم به مغز منتقل می‌شود، مغز هورمونی آزاد می‌کند که بر احساسات، ذهن و سطح انرژی تأثیر می‌گذارد. اثرات روانشناختی مثبت و منفی رنگ‌ها را می‌توان بر اساس ترکیباتی که در آنها استفاده می‌شوند، مشاهده کرد. چنانچه اگر نوزادی در یک اتاق زرد رنگ احساس بی‌قراری کند، در اتاقی با ترکیبی از رنگ زرد و آبی می‌تواند احساس آرامش کند.

تاثیر رنگ لباس بر روحیه کودک

یکی از نمونه‌های تحقیقاتی این انستیتو زمانی بود که آنها از یک معلم در کودکستان خواستند برای مدت چند روز لباس قهوه‌ای به تن کند تا واکنش کودکان نسبت به این موضوع مشخص شود. به کمک این تحقیق مشخص شد که کودکان بعد از دیدن این معلم صفاتی نظیر بداخلاق و بعد عنق را به معلم نسبت داده و معلم مورد نفرت آنها واقع شد؛ اما چندی بعد همان معلم با پوشیدن لباس‌های رنگ روشن و شاد توانست نظر کودکان را به خود جلب کرده و بین کودکان محبوبیت به دست آورد. این تحقیقات نشان داد که رنگ‌ها بر اعصاب کودکان تأثیر زیادی می‌گذارند. برای مثال اگر کودکی مدام با رنگ‌های مرده و تیره نظیر سیاه و خاکستری در تماس باشد، از نظر روانی اعصابش مختل و خسته می‌شود.

ارتباط سن کودک و رنگ

با گسترش این تحقیقات طی سال‌ها مشخص شد که هر طیف سنی نسبت به گروهی از رنگ‌ها واکنش متفاوت‌تری از خود نشان می‌دهد. برای مثال نوزادان نسبت به رنگ‌هایی نظیر زرد، سفید، صورتی و قرمز واکنش بیشتری نشان داده و بیشتر به آنها خیره می‌شوند. در حالی‌ که هر چقدر سن نوزاد بیشتر می‌شود واکنشش نسبت به رنگ زرد کمتر شده و به تدریج به آبی گرایش بیشتری پیدا می‌کند و رنگ‌های قرمز و آبی تاثیرات عمیق‌تری بر او می‌گذارند. همچنین پس از بلوغ رنگ‌های آبی و سبز نسبت به قرمز، نارنجی و زرد بر اعصاب کودکان تاثیرگذاری بیشتری پیدا می‌کند.

بیشتر بخوانید:

روانشناسی رنگ بنفش؛ چرا رنگ بنفش را دوست داریم؟

روانشناسی رنگ زرد؛ چرا رنگ زرد را دوست داریم ؟

روانشناسی رنگ آبی؛ چرا رنگ آبی را دوست داریم؟

انتخاب رنگ توسط کودکان چه چیزهایی را می‌گوید؟!

در ادامه تحقیقات مشخص شد که واکنش کودکان نسبت به رنگ‌ها بیشتر است تا نسبت به شکل‌ها و کودکان به رنگ‌ها دلبستگی پیدا می‌کنند. طبق تحقیقات، کودکانی که در نقاشی‌های خود از رنگ‌های سرد نظیر آبی یا سبز استفاده می‌کنند جزو کودکان متفکر و سنجیده به حساب می‌آیند.

به کاربردن رنگ‌های تیره نظیر خاکستری و قهوه‌ای نشان از ناراحتی درونی کودک دارد.

رنگ قرمز بیانگر عشقی ساده و آرام در کودک بوده و از طرفی ممکن است خصومت و نیاز به صحبت را نشان دهد.

به کارگیری رنگ آبی در نقاشی و رنگ‌آمیزی کودکان بیانگر سازگار بودن و یا به نوعی سرکوب احساسات تلقی می‌شود.

کودکانی که در نقاشی‌های خود از رنگ سبز زیاد استفاده می‌کنند، به صورت کاملا محسوس فاقد احساسات قوی هستند. به کار بردن رنگ‌های قهوه‌ای، سیاه یا خاکستری به صورت درهم بیانگر اعتراض به والدین است.

استفاده بیش از حد از رنگ سیاه در نقاشی‌های کودکان ترس یا اضطراب درونی کودک را نشان می‌دهد.

نتیجه روانی رنگ‌ها

چیزی که همه انسان‌ها بدون محدودیت سنی به دنبالش هستند، وجود احساس آرامش و خوشحالی است. پس استفاده از رنگ‌ها یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین فاکتورها در این باره است. بر اساس این تحقیقات می‌توان این طور نتیجه گرفت که افرادی که بیشتر از رنگ‌های خاکستری، سیاه و قهوه‌ای استفاده می‌کنند، از ناراحتی‌های روانی نظیر انزوا یا افسردگی رنج می‌برند. حال آن که استفاده از این رنگ‌ها در کنار رنگ‌های دیگر می‌تواند یک ترکیب مثبت و با آرامش بسازد، به شرط آن که علمی پشت این کار وجود داشته باشد و شناختی نسبت به رنگ‌ها باشد. البته باید به این موضوع توجه کرد که گاهی استفاده از رنگ‌های سیاه، قهوه‌ای و خاکستری می‌تواند یک الزام و نتیجه یک قرارداد اجتماعی باشد و نباید آن را افسردگی و انزوا تلقی کرد. برای مثال ممکن است کارمندان یک سازمان موظف به پوشیدن لباس خاکستری باشند. اما به طور کلی استفاده از رنگ‌های شاد و داشتن دانش ترکیب رنگ‌ها در کنار هم در لباس می‌تواند بر روان عمومی، تمدد اعصاب، دوری از پرخاشگری و اضطراب و حتی ایجاد اعتماد به نفس تأثیر بسیار زیادی داشته باشد.

 بیشتربخوانید:

روانشناسی رنگ ها ؛ ذهن و روان شما چند ساله است؟

بهترين رنگ براى لباس كودكان چيست؟

 تحقیقات نشان داده‌اند که بهترین رنگ برای کودکان رنگ‌های خنثی است، اما چرا؟ شاید به نظر شما این رنگ‌ها کسل‌کننده باشند، اما واقعیت این است که بنا به دلایلی، این رنگ‌ها جزو رنگ‌های ایده‌آل برای کودکان به حساب می‌آیند.

رنگ‌های خنثی شامل: سفید، مشکی، خاکستری، نقره‌ای، کرم، قهوه‌ای و سرمه‌ای.

رنگ‌های خنثی رنگ‌هایی ظریف، جذاب، کلاسیک و مهم‌تر از همه کاربردی هستند. نه تنها این رنگ‌ها هیچ‌گاه از مد نمی‌افتند، بلکه همیشه هم جذاب خواهند بود.

لباس نوزاد: رنگ‌هایی که با سفید ترکیب می‌شوند، مناسب این گروه سنی هستند؛ مانند انواع آبی سفید، سبز سفید، زرد سفید، صورتی، گلبهی و سفید. این گونه رنگ‌ها می‌توانند فضایی لطیف، پاک، آرام و معصومانه ایجاد کنند که کاملا برای نوزادان مناسب است.

لباس کودک: به کارگیری رنگ‌های درخشان، زنده و اشباع در کنار یکدیگر با این گروه سنی مناسب است. مانند انواع زرد درخشان، نارنجی، سبز روشن، قرمز روشن و آبی روشن. برای مثال به کارگیری مجاورت رنگ‌های نارنجی، سبز و آبی در لباس کودک فضایی متنوع، شاداب و سرزنده و کودکانه ایجاد می‌نماید که برای لباس کودکان انتخابی مناسب است.

لباس دخترانه نوجوان: رنگ‌بندی این گونه لباس‌ها فضایی گرم، پرشور و متنوع را طلب می‌کند؛ مانند انواع زرد، قرمز، نارنجی و بنفش که بیشتر در مجاورت مکمل رنگی‌شان به کار برده شوند که برای دختران جوان مناسب است. برای مثال هم‌جواری قرمز بنفش در مجاورت سبز زرد.

لباس پسرانه نوجوان: رنگ‌بندی این‌گونه لباس‌ها فضایی فعال می‌آفریند و گاهی هم به سردی می‌گراید؛ مانند انواع آبی، سبز، قهوه‌ای‌های روشن، قرمز بنفش، آبی بنفش و غیره. برای مثال مجاورت آبی بنفش و سبز، فضایی فعال، جوان و پویا ایجاد می‌کند که برای پسران نوجوان بسیار مناسب است.