تحریریه ماهنامه کودک سالم
آیا حاضر جوابی قابل پیشگیری است؟
اگر فرزند شما در شرایط خاصی بیشتر میل به حاضر جوابی پیدا میکند، بهتر است قبل از قرار گرفتن در آن وضعیت، به دنبال راهی باشید. برای مثال، اگر فرزند شما در حال بازی است و شما از او میخواهید که اتاق خود را تمیز کند و او در مقابل برای ابراز نارضایتی خود حاضر جوابی میکند، بهتر است دفعه بعد از چند دقیقه قبل به او بگویید بهتر است بازیاش را زودتر تمام کند و تا 10 دقیقه دیگر تمیز کردن اتاقش را شروع کند. در واقع با این هشدار شما فشار کمتری به کودک وارد میکنید. در نتیجه احتمال بروز عکسالعملهای نامناسب از سوی کودک کاهش مییابد. یا شاید علت اینکه فرزندتان از خوابیدن در اتاقش امتناع میکند و هر بار كه از او میخواهید در تخت خودش بخوابد پاسخ نامناسبی به شما میدهد، ترس از تاریکی اتاق باشد. در این صورت، قرار دادن یک چراغ خواب در اتاق ترس و نگرانی کودک را کمتر میکند.
نزاعها را هوشمندانه انتخاب کنید
لازم نیست سر هر موضوعی با فرزندتان وارد منازعه شوید. اگر شما برای فرزندتان لباسی انتخاب میکنید و او از لباس خوشش نمیآید و در مقابل حرف نامربوطی به شما میزند، شما بحث را با او شروع نکنید. در عوض به او بگویید: «میتوانی پیراهن دیگری انتخاب کنی اما لازم است که با من بهتر صحبت کنی».
کارآگاهی را یاد بگیرید
در بسیاری از موارد، کودکان از رفتارهایی که در اطراف خود میبینند تقلید میکنند. ممکن است یکی از افراد خانواده و یا حتی خود شما حاضر جواب هستید و یا ممکن است برنامههای تلویزیونی یا فیلمهایی که فرزندتان میبیند چنین کاری را به او آموزش دهد. مثلا اگر شخصیت اصلی در فیلم با حاضر جوابی توجه سایرین را به خود جلب کند و یا حتی خنده شما را برانگیزد، کودک شما تصور میکند حاضر جوابی کار خوبی است.
مراقب برنامههایی که فرزندتان در تلویزیون تماشا میکند باشید. حتی ممکن است گاه شما در حال تماشای برنامهای خاص باشید و تصور کنید فرزندتان به کاری دیگر مشغول است، در حالیکه او در حال شنیدن گفت و گوهایی که پخش میشوند است. همچنین در حاضر جوابیهای فرزندتان به دنبال یک الگوی منظم باشید. آیا هنگامیکه فرزندتان خسته یا ناراحت است حاضر جوابی او نیز افزایش مییابد؟ در این صورت، شاید لازم باشد کمی از فشاری که بر فرزندتان به دلیل فعالیتهای گوناگون قرار دارد، بکاهید.
حدود را از پیش تعیین کنید
به فرزندتان آموزش دهید که گفتن چه حرفی خوب و گفتن چه حرفی بد است. اگر کودک با محدودهها به درستی آشنا نباشد، نباید از او انتظار داشت مطابق آنها رفتار کند. اگر فرزندتان با لحنی نامناسب جواب شما را میدهد، به او یادآوری کنید که این حرف و لحن مورد تائید شما نیست. همچنین به فرزندتان بگویید لازم نیست هرچه به ذهنش میرسد را فورا به زبان بیاورد. به فرزندتان یاد دهید قبل از صحبت کردن کمی فکر کند.
خویشتندار باشید
به حاضر جوابی فرزندتان عکسالعملهای شدید نشان ندهید و بر کلماتی که او انتخاب میکند بیش از اندازه حساس نشوید. همچنین هیچگاه مانند خود او صحبت نکنید. بهترین راه آموزش نحوه صحیح صحبت کردن این است که شما خودتان مودبانه و با آرامش صحبت کنید. به او بگویید که به نظر من راههای بهتری هم برای بیان این نظر وجود دارد. اما اگر در عوض با صدای بلند به او بگویید «پسر بد! تو حق نداری با من اینطوری صحبت کنی!»، نه تنها این رفتار کودک متوقف نمی شود، بلکه او لجبازی نیز خواهد کرد.
به فرزندتان نشان دهید که به احساساتش اهمیت میدهید هر گاه فرزندتان با عصبانیت جواب شما را داد، به او نشان دهید که به احساساتش و ناراحتیاش اهمیت میدهید، هر چند از نحوه ابراز آن راضی نیستید.
معمولا والدین این مرحله را نادیده میگیرند و مستقیم وارد مرحله توبیخ و تربیت کودک میشوند. اما لازم است فرزند شما بداند که شما به احساسات او توجه دارید. اگر فرزند شما فکر کند شما متوجه ناراحتی او نیستید، ممکن است برای نشان دادن ناراحتیاش عکسالعملهای شدیدتری نشان دهد.به او حق انتخاب دهید اگر فرزندتان احساس کند بر رفتارهای خود کنترل دارد و حق انتخاب دارد، احتمال اینکه حاضرجوابی و یا بیادبی کند کمتر است. در نتیجه بهتر است به کودک اجازه دهید برخی تصمیمهایش را خودش بگیرد. لازم نیست مدام به او امر و نهی کنید و بر او فشار وارد کنید. برای مثال، هنگام انتخاب لباس میتوانید از او بپرسید که دوست دارید بلوز آبی خود را بپوشی یا بلوز سبزت را؟ با اینکار، کودک دلیل برای بیادبی نخواهد داشت. همچنین به انتخاب فرزندتان احترام بگذارید.