تحریریه زندگی آنلاین- گروه دنیای زنان
اگرزمانی در خانواده ای، پدر كه از راه می‌‌رسید، بچه‌ها به گوشه ای می‌‌خزیدند و سر و صدا‌ها قطع میشد و هر كدام باید به پدر زودتر سلام می‌‌گفتند و حق دراز كشیدن و پشت كردن به او را نداشتند. یا اگر روزگاری پریدن وسط حرف بزرگ تر قبیح بود و زودتر از بزرگ تر نباید غذا خورده میشد و بچه‌ها جلوی پای بزرگ تر باید می‌‌ایستادند و... این روزها، پدرسالاری به تاریخ پیوسته و در بیش از 70 درصد خانواده‌ها این فرزندان هستند كه حرف اول و آخر را می‌‌زنند.
این روزها شیوه‌های تربیتی فرزندان نسبت به گذشته تغییر كرده و فضای خانواده‌ها شاهد دور جدید تعامل بین اعضاست. غلامرضا علیزاده، محقق اجتماعی در این باره میگوید: فرزند سالاری مقوله ای است كه در خانواده‌های متوسط و بالای شهری به وجود آمده و در حال حاضر رو به افزایش است.
به گفته او، بیشتر والدین در خانوادههایی كه فرزند سالاری به آن حاكم است، خود میان خانواده‌های پدر سالاری رشد كرده‌اند و به همین دلیل احساس میكنند كه آن شیوه رفتاری را نباید در مورد فرزندانشان اجرا كنند و به نوعی می‌كوشند فضای لازم را برای تحقق خواسته‌‌های فرزندانشان ایجاد كنند.انعطاف و خشكی و تندی بیش از اندازه 2 روش نادرست‌تربیتی است كه باعث فرزند سالاری یا پرخاشگری كودك تان میشود
چرا فرزند سالاری؟
«اینو دوست ندارم»، «اونو نمی‌‌خواهم»، «نمی‌خوام زود بخوابم»، «نمی‌خوام برم حموم»، «اصلا به تو چه»؟ برای بسیاری از ما، شنیدن این عبارات از كودكان زیر سن مدرسه، چندان عجیب و غیرعادی نیست، در حالی كه اگر این عبارت‌‌ها با پاسخ‌های منطقی از طرف والدین همراه نباشد، كودك را وامی‌دارد تا در سنین بالاتر از ادبیات جانبدارانه خود در برابر سایر افراد ـ غیر اعضای خانواده هم ـ استفاده كند.
دكتر محمدرضا خدایی، روان پزشك، فرزند سالاری را زمانی در یك خانواده رواج یافته می‌‌بیند كه نظم آن خانواده به هم بخورد، او میگوید: «رفتارهای ما همیشه از دو جا ضربه خورده است، یكی افراط و یكی تفریط. زمانی پدرسالاری در خانواده‌ها حاكم بود و حالا هم دچار تفریط شده ایم و به سمت فرزند سالاری رفته ایم.
این در حالی است كه باید به جای این كه دنبال سالار بگردیم، به سمت قانون و منطق برویم و احترام به جایگاه افراد را مد نظر قرار دهیم».این روان پزشك، فرزند سالاری را در خانوادههایی می‌‌بیند كه نقش پدر و مادر به هر علتی تضعیف شده است و گاهی مواقع پدر و مادر عقده‌‌‌های نهفته خود را در دوران كودكی به صورت واكنشی به فرزندانشان منتقل میكنند، در حالی كه این نگاه به بهای نابودی آینده آنهاست.
دكتر خدایی همچنین مثال می‌زند كه در برخی موارد، والدینی كه هنوز آمادگی پدر و مادر شدن ندارند و از روی دلسوزی بیش از حد، این شیوه تربیتی را به كار می‌‌گیرند، از روی بی حوصلگی و سوء مدیریت خود باعث فرزند سالاری میشوند.50 درصد والدین ایرانی اصول تعلیم و تربیت فرزندان را نمی‌دانند و براساس تجربیات خودشان عمل میكنند و مثال معروف چهار تا پیراهن بیشتر پاره كرده ایم را برای توجیه رفتارهای خود به كار می‌‌برند.این كه بسیاری از كودكان در خانواده‌های امروز، حرف شنوی ندارند و بی اعتنا به مخالفت و دیدگاه والدین، روی نظر خودشان پافشاری میكنند، علتی جز تزلزل در تصمیم والدین برای رویا رویی با نیاز كودك ندارد.
با كودك سالاری حاكم بر خانواده چه كنیم؟
حقوق كودك یعنی برآوردن نیازهای اولیه. تربیت صحیح، به كار بردن اقتدار در عین منطق، ایجاد عزت نفس واقعی، اما متاسفانه برخی حقوق كودك را مهربانی و انعطاف بیش از حد یا خشكی و تندی بیش از اندازه تلقی میكنند.این كه بسیاری از كودكان در خانواده‌های امروز، حرف شنوی ندارند و بی اعتنا به مخالفت و دیدگاه والدین، روی نظر خودشان پافشاری میكنند، علتی جز تزلزل در تصمیم والدین برای رویا رویی با نیاز كودك ندارد.
كودك می‌فهمد اگر اصرار لجبازی، گریه و پرخاش كند، والدین دیدگاهشان را تغییر می‌دهند و تسلیم خواسته او میشوند.البته كارشناسان تربیتی تاكید میكنند كه والدین باید زمان صرف كنند و به كودك بفهمانند چه چیزی برایش مفید و چه چیزی مضر است كه این امر، زبان شیرین و صبر و حوصله می‌‌طلبد.
پژوهش ها چه می گویند؟
براساس پژوهش‌‌های اخیر كودكانی كه در سنین پایین مورد تنبیه بدنی قرار می‌‌گیرند، رفتار تهاجمی‌بیشتری از خود بروز می‌دهند. نتایج این تحقیق نشان می‌‌دهد كودكانی كه به طور مرتب تنبیه میشوند بیشتر فریاد می‌‌زنند، پرخاش میكنند و در بدرفتاری و تهدید به خرابكاری پیشتر از دیگران هستند.
روان شناسی نوین توصیه كرده كه به جای كتك از روش «راندن كودك به گوشه دیوار» استفاده كنید، زیراین شیوه به كودك فرصت می‌‌دهد به رفتار خود و عواقب آن فكر كند و این امر در بهبود رفتار كودك در سنین بالاتر موثر است.در همین خصوص یك روانشناس بالینی با بیان این كه حمایت‌های افراطی منجر به سركشی افراطی در بزرگسالی میشود، میگوید: پدر و مادر باید بیشتر انرژی خود را بر روی استقلال و افزایش آستانه تحمل فرزند خود بگذارند...
برای خواندن بخش دوم- كودكانی كه حاكم خانواده شده اند- اینجا کلیک کنید.
