زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

اعظم صالحی - کارشناس علوم تربیتی

تحریریه زندگی آنلاین : امروزه با افزایش آگاهی و دانش خانواده‌ها، توجه به بهداشت جسمانی و روانی فرزندان رشد چشمگیری داشته است، در این میان گاه اطلاعات ناقص و پراکنده باعث بروز نگرانی و انواع وسواس رفتاری در میان خانواده‌ها شده است. آنها دوست دارند ویژگی‌های کودکان خود را بشناسند و راه‌های آن را پیدا کنند تا بتوانند از اضطراب و نگرانی خود کم کنند و راه‌های امیدبخشی را برای رشد و نمو کودکان خود پیدا کنند، از جمله سوال‌های اساسی، برای خانواده‌ها، درک و شناخت میزان خلاقیت کودکان و راه‌های احتمالی تقویت آن است که باید دانش و آگاهی خود را در این زمینه افزایش دهند. به ادامه مطلب توجه بفرمایید:

 خانواده‌ها در برخورد با خلاقیت کودکان بیشتر مواقع موانعی را ایجاد می‌کنند، مثلا دوست ندارند کودک در انجام کارها به آنها نه بگوید، یا در محیط اطراف خود زیاد جستجوگری داشته باشد و کودکان را نسبت به خطرهای اطراف هشدار می‌دهند. اگر کودک به آنها نه بگوید و درصدد جستجوگری محیط اطراف باشد، ممکن است آن را به حساب بی‌ادبی یا بدرفتاری کودک بگذارند و آن را غیر قابل قبول بدانند، البته کودکان خلاق به راحتی با معیار‌ها و قواعد و قوانین اطراف خود چه در خانه و چه در محیط آموزشی کنار نمی‌آیند.

بیشتربخوانید:

چگونه خلاقیت کودک را شکوفا کنیم؟

تورانس، از صاحب‌نظران خلاقیت برای افزایش خلاقیت کودکان، در منزل روش‌های زیر را پیشنهاد کرده است:

۱- لوازم و ابزاری را در اختیار کودک قرار بدهید که قدرت تخیل او را افزایش دهد، مانند داستان‌های علمی.

۲- ابزارهای تصویرسازی را در اختیار کودک قرار بدهید.

۳- به کودک فرصت اندیشیدن و در رویا شدن را بدهید.

۴ -کودکان را تشویق کنید تا نقطه‌نظرهایشان را ثبت کنند.

۵- نظرات متفاوت آنها را بپذیرید.

۶- فردیت کودک را تشویق کنید؛ یعنی پذیرفتن استقلال کودک در انجام کارها.

۷- کودک را به بازی با واژه‌ها تشویق کنید.

مادر کودکی بیان می‌کند که کودک شش ماهه‌ام به تازگی ظاهرا به قانون جاذبه پی برده است، اشیا را بر می‌دارد و رها می‌کند و من تمام مدت روز باید اشیای پرتاب شده او را جمع‌آوری کنم و حالا که مادر شده‌ام خلاقیت برای من معنای متفاوتی پیدا کرده است و کودکم، هر روز با جستجوگری‌هایش مرا به حیرت و شگفتی می‌اندازد.

 بیشتربخوانید:

پرورش خلاقیت در کودکان

خلاقیت و برنامه‌های درسی مدارس

شوربختانه برنامه‌های درسی مدارس اغلب، به گونه‌ای است که به رشد و افزایش خلاقیت کودکان اضافه نمی‌کند، مانند موارد زیر:

۱- اغلب تکالیف درسی، محدود و معین هستند. بچه‌ها فرصت چندانی برای دادن پاسخ‌های مبتکرانه ندارند، و حتی نمی‌توانند جواب‌های مختلف انتخاب کنند.

۲- درباره زیبایی و زیبایی‌شناسی در خارج از ساعت هنر و نقاشی به ندرت بحث می‌شود.

۳- بچه‌ها به قبول ریسک تشویق نمی‌شوند.

۴- برنامه‌های درسی به گونه‌ای هست که اغلب دانش‌آموزان و کودکان را به آموزگار، پدر و مادر وابسته می‌سازند و کمتر خلاقیت‌آفرین و تشویق‌کننده استقلال هست.

۵- همچنین، نظام نمره و ارزیابی عملکرد از جمله مواردی هست که خلاقیت کودکان را کاهش می‌دهد و آنها را وابسته به تایید نمره می‌کند. همچنین، رقابت برای دریافت جایزه و پاداش از شدت خلاقیت کودکان می‌کاهد، زیرا فعالیت بچه‌ها محدود به بردن جایزه می‌شود. همچنین نظارت و سرپرستی زیاد آموزگاران، مربیان و والدین از میزان خلاقیت کودکان می‌کاهد و استقلال عمل کودکان برای فرآیندهای تفکر خلاق محدود می‌شود .

بیشتر بخوانید:

چرا حوصله بچه هایتان سر میرود؟

ترس از تاریکی کودکان را چگونه از بین ببریم؟

با کودک فضول و خبرچین چگونه برخورد کنیم؟

همچنین برخی صاحب‌نظران دیگر در زمینه خلاقیت پیشنهاد می‌دهند که باید برای رشد خلاقیت کودکان موارد زیر را به کار بست:

۱- از مواد و روش‌هایی استفاده کنید که متناسب با رشد و سن و سال بچه‌ها باشد، به عنوان نمونه کودکان خردسال با مواد رنگی و آوازهای موسیقی، خلاقیت آنها بیشتر تقویت می‌شود و در سنین بالاتر کودکان با مواد نوشتاری.

۲- مواد و محیط اطراف کودک برای خلاقیت باید افزایش‌دهنده مشارکت، دوستانه و بدون آسیب برای کودکان باشد.

۳- به کودکان مواردی را تحمیل نکنید، اجازه بدهید خود آنها در انتخاب فعالیت‌های خلاقانه بدون آسیب آزاد باشند و شرایط فعالیت‌های خلاق‌تری را برای آنها فراهم آورید، مثلا برای رشد خلاقیت فقط آنها را مجبور به نوشتن و نقاشی نکنید، دامنه فعالیت‌های رشد‌دهنده و خلاق را برای آنها باز بگذارید.

۴- از میزان اضطراب کودکان بکاهید. به ویژه اضطراب‌های ناشی از برنامه‌های درسی مدارس و کلاس.

۵- به هنگام انتخاب مواد به جنبه‌های مختلف رشد برای کودکان توجه داشته باشید، یعنی همزمان از کتاب، موسیقی و تصویر برخوردار باشند.

6- به خلوت کودکان احترام بگذارید تا در دنیای خود سفر کنند و جنبه‌های خلاقانه خود و دنیای اطرافشان را کشف کنند.

۷- به کارهای غیر معمول کودک بها بدهید، مانند علاقه‌مندی به اشیاء باستانی و عتیقه یا جمع‌آوری آنها.

۸- اجازه بدهید بچه‌ها از اشتباه‌های خود درس بگیرند و آنها را در فعالیت‌های خلاقانه نصیحت و قضاوت نکنید و تا حد امکان در کار بچه‌ها کمتر دخالت کنید.

۹- به کودکان بگویید که نتیجه کار آنها زیاد مهم نیست، بلکه جریان فعالیت خلاقانه و اکتشاف و نوآوری مهم هست و مواردی که از این فعالیت آموزش می‌بینند و یاد می‌گیرند، تا در مراحل بعدی به نتیجه برسند.

۱۰- در مراحل فعالیت‌های خلاق کودکان به تدریج رشد می‌کنند. به عنوان نمونه کودک در سن یک تا سه سالگی ممکن است خط‌خطی کند. بعد به مرحله زیگزاگ، دایره و بیضی و به تدریج خطوط افقی و عمودی و قوسی و مربع و مستطیل و بعد در سن چهار تا پنج سالگی به نماد و اشکال و پیچیدگی‌های بیشتر می‌رسد و در مراحل نهایی‌تر با استفاده از نقاشی‌های خود یک داستان یا حادثه یا مفهومی را ترسیم می‌کند. یا حتی می‌تواند در سنین بالاتر کولاژ یا نقاشی روی سه پایه انجام دهد یا از گل یا خمیربازی استفاده کند و با مواد چوبی چیزهایی را بسازد، بنابراین باید شرایط رشد جسمی و توانایی‌های متناسب با سن آنها را در نظر گرفت و متناسب با این ویژگی‌ها از آنها انتظار داشت و به آنها فعالیت و مسئولیت داد.

در فعالیت‌های خلاقانه از انواع داستان ادبی دنیا و فرهنگ‌ها و اقوام مختلف و موسیقی‌ها و انواع وسایل ایجاد‌کننده موسیقی و آهنگ و مواد چاپی و رنگی برای چند بعدی شدن تفکر کودکان بهره بگیرید.