دکتر ریحانه برکتین؛ متخصص نوزادان و کودکان
شکاف کام و لب از نظر جنین شناسی، ژنتیک و حتی عملکردی بسیار با یکدیگر رابطه دارند، ولی در واقع از یکدیگر کاملا مجزا هستند.
شیوع شکاف کام تنها ۱ در هر ۲۵۰۰ تولد و شکاف کام تنها ۱ در هر ۷۵۰ تولد است. معمولا شکاف لب در پسرها شایع‌تر است.
برخی علل شکاف کام یا لب
مصرف بعضی داروها توسط مادر، علل ژنتیکی، و سندرم‌های نقایص مادرزادی، به‌طوری که در ۴۰۰ سندرم احتمال شکاف لب یا کام وجود دارد و وجود ژن‌های مستعد کننده در این راستا بسیار اهمیت دارد.
در بعضی خانواده‌ها شکاف کام یا لب یا هردو به‌طور غالب به‌وفور دیده می‌شود و به ارث می‌رسد و بنابراین معاینه دقیق والدین برای افتراق این نوع از سایر انواع اهمیت دارد، زیرا تا حدود ۵۰ درصد خطر تکرار وجود دارد.
باید دانست نژاد نیز در بروز شکاف کام و لب اهمیت دارد، به‌طوری که شیوع آن در سیاهپوستان بسیار کمتر از ساکنین آسیا و آمریکا است.
شکاف لب ممکن است با اختلالات دیگری در صورت و شکاف کام ممکن است با ناهنجاری های سیستم عصبی مرکزی همراه باشد.
شکاف لب ممکن است یک‌طرفه (معمولا در سمت چپ) یا دوطرفه باشد.
شدت آن نیز ممکن است خفیف تا بسیار شدید شامل جدایی کامل پوست، عضله، مخاط، دندان و استخوان باشد.
درمان شکاف کام یا لب
برنامه کامل و استاندارد درمانی این کودکان شامل یک تیم متشکل از متخصص کودکان، متخصص گوش و حلق و بینی، جراح پلاستیک، جراح دهان و فک و صورت، دندانپزشک کودکان، گفتار‌درمان، متخصص ژنتیک، مددکار اجتماعی، روانپزشک و پرستار بهداشت عمومی می‌باشد که البته همیشه وجود ندارد. مشکل اولیه این کودکان پس از تولد تغذیه است.
اغلب استفاده از پستانک‌های مصنوعی نرم با سوراخ‌های بزرگ و یک بطری قابل فشردن و آموزش صحیح را توصیه می‌کنند.
ترمیم شکاف لب به‌وسیله جراحی در ۳ ماهگی توصیه می‌شود، وقتی کودک وزن‌گیری خوبی داشته و فاقد هرگونه عفونت دهانی، تنفسی یا سیستمیک باشد.
پس از جراحی اولیه، در ۴ تا ۵ سالگی ممکن است به اصلاح نهایی نیاز باشد، جراحی اصلاحی بینی هم معمولا تا نوجوانی به تاخیر می‌افتد. ترمیم شکاف کام به اندازه، شکل، آناتومی کام، عملکرد سیستم عصبی عضلانی بافت نرم، دیواره‌های حلقی و میزان تغییر شکل شکاف کام بستگی دارد.
هدف از این جراحی علاوه بر اتصال نواحی دچار شکاف، تکلم مناسب و پیشگیری از آسیب به فک فوقانی است.
این جراحی معمولا در بیشتر موارد قبل از یکسالگی انجام می‌شود.
عوارض شکاف کام یا لب
عفونت راجعه گوش میانی و احتمال ناشنوایی به‌دنبال آن در شکاف کام شایع است.
جابجایی فک فوقانی و وضعیت نامناسب دندان‌ها اغلب به اصلاح ارتودنسی نیاز هست.
به‌دلیل اختلال عملکرد فیزیولوژیک، نارسایی آناتومیک، اختلال جفت شدن فک‌ها و یا جراحی ناقص ممکن است تکلم به‌خوبی صورت نگیرد.
این نوع تکلم همراه با خروج هوا از بینی است و نهایتا پس از جراحی گفتار درمانی ضرورت خواهد داشت.
بیشتر بخوانید:
راه‌حل‌های تغذیه‌ای برای شکاف کام و لب
