دکتر پریسا مهراشتیاق؛ دندانپزشک کودک و نوجوان
ایام تعطیلات نوروزی در پیش است و بیشتر خانواده‌ها برنامه‌های تفریحی و مسافرت‌هایی در پیش دارند، طبق رسم و رسومات نوروزی در این ایام دید و بازدید‌های زیاد خانوادگی انجام شده و خوراکی‌های خوشمزه‌ای مثل آجیل‌ها، شیرینی و شکلات به صورت فراوان خورده می‌شود.
متاسفانه در این ایام مراکز درمانی تخصصی دندانپزشکی به صورت فعال بسیار کم در دسترس افراد می‌باشد.
در عین حال احتمال بروز اورژانس‌های دندانی در این ایام بالا است.
اورژانس‌های دندانی شامل موارد زیر هستند
* دردهای خودبخودی و شدید و طولانی مدت
* آبسه‌های دندانی حاد
* آبسه‌های لثه‌ای
* فیستول (جوش چرکی کوچک که به صورت مداوم ترشحات چرکی دارد) پای دندان
* ضربه‌های دهانی که از نوع خفیف تا شدید آن می‌توانند عوارض زیر را ایجاد کنند:
* لب پر شدگی مینای دندان: در این حالت دندان به سرما و گرما حساس نیست و فقط ممکن است لبه تیز دندان باعث آزرده شدن بافت نرم لب شود.
* شکستگی در حد عاج در تاج دندان: دندان به مایعات و اجسام سرد حساس است، این حساسیت گذرا و مقطعی است و زود هم از بین می‌رود.
* شکستگی وسیع تاج دندان که باعث باز شدن عصب و ارتباط بین پالپ (عصب دندان) و محیط دهان می‌شود.
* شکستگی ریشه دندان: این مورد بدون تهیه رادیوگرافی قابل تشخیص نیست.
* لق شدن مختصر دندان
* لق شدگی‌های شدید
* جابجا شدن دندان در محل خود (جلو آمدن یا عقب رفتن تاج در جایگاه خود)
* بیرون افتادن کامل دندان
* شکستگی استخوان فک
* پاره شدگی‌های بافت نرم (لثه، کام، لب و اعضای خارج دهانی)
هر کدام از موارد بالا جزو اورژانس‌های دندانپزشکی حساب می‌شوند و نکته مهم در برخورد با اورژانس‌ها این است که بدانیم چه بکنیم.
راهکارهایی در جهت پیشگیری از اورژانس‌ها
در این مقاله به ارائه راهکارهایی در جهت پیشگیری از اورژانس‌ها می‌پردازیم و به این مساله که در برخورد با این موارد چه اقداماتی باید انجام دهیم می‌پردازیم.
در مورد دردهای دندانی از نوع خفیف تا شدید آن اگر مساله ضربه نباشد معمولا علت پوسیدگی دندانی است.
بارها و بارها به اهمیت ویزیت‌ها و معاینات مکرر (هر سه ماه یکبار دندان پزشکی) اشاره کرده‌ام.
حتی اگر کودک‌مان درد ندارد و احساس می‌کنیم هیچ مشکلی در دهانش نیست، از دندانپزشک کودک بخواهیم او را مورد معاینه و چک‌آپ قرار دهد.
بسیاری از مشکلات دهان و دندان بدون وجود علایم و به صورت خاموش عمل می‌کنند.
در صورتی که در مراحل ابتدایی بروز مشکل پی به وجود آن مشکل ببریم هم درمان آسان‌تر است و کودک‌مان حین درمان اذیت نمی‌شود و هم درصد موفقیت درمان بالاتر است و هم از بروز اورژانس‌هایی مثل دردهای شدید و آبسه‌ها جلوگیری می‌شود.
مخصوصا حدود یک ماه مانده به تعطیلات حتما اقدام به چک‌آپ و ویزیت دهان و دندان کودک‌مان کنیم تا در صورت وجود مشکلاتی در دهان زمان کافی جهت درمان آن‌ها داشته باشیم.
در این ایام خوراکی‌هایی مثل آجیل و شیرینی و شکلات به وفور در دسترس کودکان قرار دارند و خورده می‌شوند.
پس متقابلا لازم است میزان بهداشت دهانی (مسواک، نخ‌دندان و دهان‌شویه) بیشتر از ایام عادی رعایت شود.
حتی توصیه من به مادران عزیز این است که مسواک‌های داخل کیفی تهیه کرده و در مهمانی‌ها به همراه خود داشته باشند.
برخی خوراکی‌ها مثل سوهان علاوه بر این که شیرین هستند بسیار محکم به دندان می‌چسبند و مدت زمانی طولانی شیار دندان‌ها را پر می‌کنند.
این مواد بسیار پوسیدگی‌زا هستند و به محض خوردن آن‌ها باید شیار دندان‌ها را با مسواک کاملا تمیز کنیم تا از اثرات تخریبی آن‌ها بکاهیم.
آجیل‌ها و مغز‌ها هم با وجودی که حاوی مواد مغذی برای بدن هستند، ولی برای دندان‌ها پوسیدگی‌زا هستند و بهتر است بلافاصله پس از مصرف آن‌ها مسواک بزنیم.
در مواردی که مسواک در دسترس‌مان نیست بهتر است سریعا از مواد جویدنی طبیعی مثل سیب و هویج استفاده کرده و از روی مواد پوسیدگی‌زا سیب و هویج بخوریم.
این مواد چون نیاز به جویدن زیاد دارند ترشح بزاق را بیشتر کرده و با حالت جویدن نوعی خود‌شویی طبیعی در دهان ایجاد می‌کنند و پس از خوردن آن‌ها دهان‌مان را با فشار آب گرفته و خالی کنیم.
تکرار این کار مواد غذایی درشت را از دهان خارج می‌کند و در کم کردن عوارض مصرف مواد غذایی مضر موثر است.
خیلی اوقات دردهایی که کودک احساس می‌کند مربوط به گیر کردن مواد غذایی بین دندان‌ها است که با نخ کشیدن و یا خلال دندان‌گیر غذایی برطرف شده و کودک از درد خلاص می‌شود، البته عامل بیشتر گیر‌های غذایی پوسیدگی‌های بین دندانی است که باید در اولین فرصت اقدام به درمان مناسب آن‌ها کنیم.
* در صورت وجود ضربه و بروز عوارض پس از ضربه که در اول متن به آن‌ها اشاره شد باید بدانیم که مهم‌ترین کار در مرحله اول حفظ خونسردی و آرامش است.
* دومین مساله مهم زمان است که اصطلاحا به آن زمان طلایی می‌گوییم. یعنی مهم است که در اولین و سریع ترین فرصت ممکن (زیر دو ساعت) کودک را به مراکز درمانی دندانپزشکی معتبر و مطمئن برسانیم.
* اگر تکه‌ای از دندان شکسته آن را پیدا کرده و به همراه داشته باشیم.
اگر دندان به طور کامل از حفره خود بیرون افتاده، بهترین کار این است که با شست و شوی خیلی مختصر و بدون دستکاری ریشه آن را به داخل حفره دندانی گذاشته و با فشار ملایم انگشت در محل نگه داشته و به مراکز درمانی برسانیم.
اگر قادر به جایگزینی دندان در حفره خود نیستیم آن را در شیر سرد کم چرب قرار داده و به پزشک برسانیم (البته محلول‌های مخصوص نگهداری دندان وجود دارند که برای انتقال مسلما بهترند).
اگر به شیر هم دسترسی نداریم آن را در دهان خود زیر زبان‌مان می‌گذاریم تا خشک نشود و خیلی سریع به مرکز درمانی مراجعه می‌کنیم. باید مطلقا از دستکاری دندان خودداری کنیم.
* خوب است مراکز شبانه‌روزی معتبر شهرمان و یا شهری که به آن سفر می‌کنیم را در وقت سلامت شناسایی کنیم تا در لحظات بروز حادثه بتوانیم از آن‌ها استفاده کنیم.
* معمولا پزشکان کودک راه‌های ارتباطی برای مریض‌های‌شان قرار می‌دهند تا در صورت بروز مشکلات اورژانسی آن‌ها را راهنمایی کنند. قبل از ایام تعطیلات در مورد چگونگی این راه‌ها از پزشک‌مان سوال کنیم.
سالی خوش، تنی سالم و تعطیلاتی بی‌دغدغه برایتان آرزو می‌کنم.
بیشتر بخوانید:
قدر دندان‌های کودک را بدانیم!
نوزاد دندان‌دار!
مامان دندانم درد می‌کند!
